biuletyn1-2_48-49.pdf

(1192 KB) Pobierz
NR 1–2 (48–49)
styczeń–luty
2005
BIULETYN
INSTYTUTU PAMIĘCI NARODOWEJ
Komuniści
przeciw
komunistom
ISSN 1641 - 9561
9 771641 956001
numer indeksu 374431
nakład 3000 egz.
cena 7,50 zł
(w tym 0% VAT)
ADRESY I TELEFONY ODDZIAŁÓW IPN W POLSCE
BIAŁYSTOK
GDYNIA
ul. Warsztatowa 1a, 15-637 Białystok
tel. (0-85) 664 57 03
ul. Witomińska 19, 81-311 Gdynia
tel. (0-58) 660 67 00
fax (0-58) 660 67 01
ul. Kilińskiego 9, 40-061 Katowice
tel. (0-32) 609 98 40
ul. Reformacka 3, 31-012 Kraków
tel. (0-12) 421 11 00
ul. Wieniawska 15, 20-071 Lublin
tel. (0-81) 534 59 11
ul. Orzeszkowej 31/35, 91-479 Łódź
tel. (0-42) 616 27 45
ul. Rolna 45a, 61-487 Poznań
tel. (0-61) 835 69 00
ul. Słowackiego 18, 35-060 Rzeszów
tel. (0-17) 860 60 18
ul. Kaszubska 30, 70-226 Szczecin
tel. (0-91) 484 98 00
pl. Krasińskich 2/4/6, 00-207 Warszawa
tel. (0-22) 530 86 25
ul. Sołtysowicka 23, 51-168 Wrocław
tel. (0-71) 326 76 00
KATOWICE
KRAKÓW
LUBLIN
ŁÓDŹ
POZNAŃ
RZESZÓW
SZCZECIN
WARSZAWA
WROCŁAW
BIULETYN INSTYTUTU PAMIĘCI NARODOWEJ
Redaguje Biuro Edukacji Publicznej IPN
Zespół redakcyjny: Władysław Bułhak (redaktor naczelny),
Janusz Kotański, Paweł Machcewicz, Krzysztof Madej,
Bartłomiej Noszczak, Barbara Polak, Jan M. Ruman
Projekt graficzny: Krzysztof Findziński
Skład i łamanie: Wojciech Czaplicki
Korekta: Anna Kaniewska
Adres: ul Towarowa 28, 00-839 Warszawa
Tel. (0-22) 581 89 24, fax (0-22) 581 89 26
e-mail: Barbara.Polak@ipn.gov.pl
http://www.ipn.gov.pl
Druk: Instytut Technologii Eksploatacji
ul. Pułaskiego 6/10, 26-600 Radom
BIULETYN
INSTYTUTU PAMIĘCI NARODOWEJ
NR 1–2 (48–49)
STYCZEŃ–LUTY
2005
SPIS TREŚCI
ROZMOWY BIULETYNU
Komuniści przeciw komunistom
– z Andrzejem Paczkowskim
i Robertem Spałkiem rozmawia Barbara Polak .................................................
4
31
50
54
59
64
83
91
98
103
115
121
129
KOMENTARZE HISTORYCZNE
Robert Spałek –
Czym był Departament X?
...................................................
Krzysztof Lesiakowski –
„Bagno” w Łodzi
..........................................................
Sławomir Cenckiewicz –
Walka na dwa fronty
................................................
Jarosław Neja –
Problemy z sojusznikami
.....................................................
Tomasz Kalbarczyk –
Powrót Łemków
..............................................................
DOKUMENTY
Robert Spałek –
Światło na Spychalskiego
....................................................
Paweł Fornal, Mariusz Krzysztofiński –
Między UB a partią
...............................
Łukasz Kamiński, Grzegorz Majchrzak –
Wczoraj figura, dzisiaj figurant
.....
Sławomir Cenckiewicz –
Przeciw ideowemu kapitulanctwu
.........................
Piotr Chojnacki, Krzysztof Madej –
Przypadki prokuratora
.............................
Bartłomiej Noszczak –
Warszawa o Jałcie
........................................................
Podróż do peerelu
..........................................................................................
RELACJE I WSPOMNIENIA
Danuta Schmalhofer –
Płynie, płynie Oka...
................................................... 130
Zdjęcie na okładce: montaż twarzy Bolesława Bieruta i Władysława Gomułki, fot. z AIPN
1
KALENDARIUM IPN
Grudzień 2004–styczeń 2005
1 grudnia
– O wszczęciu śledztwa w sprawie Zbrodni Katyńskiej poinformował na konferencji
prasowej w siedzibie IPN prezes prof. Leon Kieres.
– Otwarcie wystawy „Walczyliśmy o nową Polskę, Polskę dla wszystkich... por. Mie-
czysław Bujak (1926–1951)”, przygotowanej przez wrocławski OBEP IPN, w Ośrodku
Kultury w Strzelinie.
– Otwarcie wystawy „Wbrew władzy ludowej. Czekając na akcję (1944–1954)” przy-
(1944–1954)”,
gotowanej przez białostockie OBUiAD, w auli Zespołu Szkół Mechanicznych i Ogólno-
kształcących nr 5 w Łomży.
.
– O stalinowskim wymiarze sprawiedliwości mówił na spotkaniu Klubu Historycznego im.
gen. Stefana Roweckiego „Grota” w Łodzi Jacek Żurek z BEP. Podczas spotkania zaprezen-
towano wystawę „Skazani na karę śmierci w czasach stalinowskich i ich losy”, przygotowaną
przez wrocławski oddział IPN. W spotkaniu uczestniczyli m.in. Leopold Mikunda i Wojciech
Tomczyk – więźniowie polityczni okresu stalinowskiego skazani na karę śmierci.
– Spotkanie w siedzibie IPN z byłymi działaczami organizacji Europejskich Studentów
Demokratycznych (z Wielkiej Brytanii, Norwegii, Szwecji i RFN) i polskimi opozycjonista-
mi, którzy 25 lat temu uczestniczyli w seminarium „Korzenie jedności europejskiej” na
polanie Rynias w Tatrach.
– Kolegium IPN podjęło uchwałę o rozpoczęciu działalności Oddziału IPN w Szczecinie.
– Patrick Lawless, ambasador Australii w RP, był gościem prezesa IPN.
– „Wkład polskiego wywiadu w zwycięstwo aliantów w II wojnie światowej. Enigma” –
wykład dr. Jana S. Ciechanowskiego w Klubie Historycznym im. gen. S. Roweckiego w Poznaniu.
– Inauguracja Historycznego Klubu Turystycznego w gdańskim OBEP IPN. Podstawową
ideą tej oferty edukacyjnej jest poznawanie najnowszej historii Polski i regionu pomor-
skiego podczas wędrówek.
– Konferencja popularnonaukowa „Konspiracja starogardzka 1939–1945. Historia
rodziny Pillarów” zorganizowana przez gdański OBEP IPN w Starogardzie.
– Wystawa „Kopalnia »Wujek« – 16 grudnia 1981 r.” przygotowana przez OBEP IPN
r.”,
w Poznaniu i Wielkopolskie Muzeum Walk Niepodległościowych, została otwarta w Mu-
zeum Poznańskiego Czerwca 1956 r. w Poznaniu.
– Wystawę „Poznański Czerwiec 1956” otwarto w holu kina „Nysa” w Gostyniu.
– Spotkanie dla młodzieży z okazji 23. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego zor-
ganizował OBEP IPN Gdańsk. Pokazano fragment filmu J.M. Meurice’a „Solidarność”
zrealizowanego w 1990 roku przez Video Studio Gdańsk i francuską wytwórnię Point de
Jour. Dr Sławomir Cenckiewicz wygłosił wykład „Stan wojenny w Polsce”.
– Otwarcie wystawy „Sybiracy. Deportacje obywateli polskich w głąb ZSRR (1939–
–1941)” w gimnazjum w Olsztynku. Przybyłych na wystawę gości powitali burmistrz Olsz-
tynka Mirosław Stegienko i dyrektor szkoły Irena Jędruszewska. Dyrektor białostockiego
Oddziału IPN prof. dr hab. Cezary Kuklo wygłosił wykład „Sowiecki terror na polskich
kresach wschodnich w latach 1939–1941”.
– Wystawa „Skazani przez władzę ludową 1944–1954” została otwarta we Wrocławiu.
Otwarcie swoją obecnością uświetnili Marszałek Województwa Dolnośląskiego Paweł
Wróblewski, Prezydent Wrocławia Rafał Dutkiewicz oraz bardzo duża grupa przedstawi-
cieli środowisk kombatanckich i mieszkańców Dolnego Śląska.
– Wystawę „Rdzawe druty od Ojczyzny dzielą nas... Internowani w latach 1944–
–1947”, przygotowaną przez OBEP Białystok, otwarto w Gołdapi.
– Inauguracja działalności Oddziału IPN w Szczecinie. Prezes IPN prof. Leon Kieres
dokonał otwarcia wystawy poświęconej wydarzeniom Grudnia 1970 roku pt. „Grudzień
’70. Szczecin. Fotografie, dokumenty, komentarze”. Uroczystość ta zainaugurowała dzia-
łalność nowego Oddziału IPN. Jego dyrektorem został Kazimierz Wóycicki, historyk, pu-
blicysta, b. działacz opozycji. Oddział IPN w Szczecinie mieści się w budynku dawnych
koszar przy ul. Janickiego 30. Gmach przejęło miasto, które przekazało go Instytutowi.
Dwupiętrowy budynek ma także w przyszłości pomieścić archiwa, znajdujące się w obec-
nie w Oddziale IPN w Poznaniu.
2 grudnia
3 grudnia
8 grudnia
9 grudnia
10 grudnia
13 grudnia
14 grudnia
15 grudnia
16 grudnia
2
KALENDARIUM IPN
17 grudnia – Otwarcie wystawy „UB wobec podziemia niepodległościowego i opozycji w woj.
białostockim w latach 1945–1956” w Ośrodku Kultury w Białowieży.
– Wędrówka historyczna „Śladami stoczniowców. Grudzień ’70” w ramach Historycz-
nego Klubu Turystycznego w Gdańsku.
22 grudnia – Ogłoszenie komunikatu dotyczącego artykułu Małgorzaty Niezabitowskiej pt. „Praw-
dy jak chleba”, opublikowanego w „Rzeczpospolitej” z dnia 18–19 grudnia 2004 r. W ko-
munikacie stwierdzono m.in. „W zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej znaj-
dują się materiały archiwalne dotyczące pani Małgorzaty Niezabitowskiej”. Są to mikrofilm
i kopia. Oryginał teczki został zniszczony w styczniu 1990 r.
29 grudnia – Podczas obchodów 65. rocznicy Zbrodni Wawerskiej Leszek Rysak z BEP IPN wygłosił
w warszawskim Wawrze wykład przypominający wydarzenia nocy 26–27 grudnia 1939 r.
4 stycznia – Otwarcie wystawy „»Z największą brutalnością...« Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce,
wrzesień – październik 1939 r.” w Szczecinie.
12 stycznia – „O Polskę wolną i niezawisłą (1945–1948)” – promocja książki Tomasza Balbusa we
Wrocławiu.
– Sylwetce gen. Kazimierza Sosnkowskiego zostało poświęcone kolejne spotkanie Klubu
Historycznego im. gen. S. Roweckiego „Grota” w Warszawie.
13 stycznia – „UB wobec podziemia niepodległościowego i opozycji w woj. białostockim w la-
tach 1945–1956” – otwarcie wystawy w świetlicy gminnej w Kalnicy koło Brańska.
 
17 stycznia – Wystawa „Życie codzienne w okupowanej Wielkopolsce 1939–1945” – otwarcie
wystawy w MDK w Grodzisku Wielkopolskim.
18 stycznia – „Sługa Boży ks. Jerzy Popiełuszko (1947–1984)” – otwarcie wystawy w  Ośrodku
 
Doskonalenia Nauczycieli w Ełku.
20 stycznia – „Powstańczy zryw w Czortkowie w 1940 r.” – otwarcie wystawy w Pałacu Sztuki w Krakowie.
– „Legenda Armii Krajowej w słowie i w piosence” – kolejne spotkanie z cyklu „Historia
w słowie i piosence” w gdańskim IPN.
– „Stan wojenny – spojrzenie po dwudziestu latach” – otwarcie wystawy w Pile.
21 stycznia – „Aparat represji w Polsce Ludowej 1944–1989” – promocja nowego periodyku IPN
w Rzeszowie. Pismo redagowane jest przez rzeszowski OBEP.
– „Wilm Hosenfeld – wspólna pamięć Polaków i Niemców” – konferencja naukowa w Łodzi.
28 stycznia – Pałac prezydencki był kolejnym miejscem programu edukacyjnego „Wizja lokalna”.
31 stycznia – „Sowieckie piekło 1939–1947” – otwarcie wystawy w Drawsku Pomorskim.
STATYSTYKA PRZYJMOWANIA WNIOSKÓW O UDOSTĘPNIENIE DOKUMENTÓW/ZAPYTANIE
O STATUS POKRZYWDZONEGO
BIAŁYSTOK
GDAŃSK
KATOWICE
KRAKÓW
LUBLIN
ŁÓDŹ
POZNAŃ
RZESZÓW
WARSZAWA
WROCŁAW
BUiAD
KONSULATY
RAZEM
grudzień 2004–styczeń 2005 r.
66
153 (45* + 0**)
96
125
68
94
44
101
113
112
248 (52***)
7
1227
od początku wydawania
969
2615 (840* + 294**)
1804
1917
890
1000
1678
1192
1886
1295
1953 (172***)
261
17 460
14 976
WNIOSKI ZREALIZOWANE
wnioski przyjmowane w delegaturach: *Bydgoszcz, **Koszalin, ***Radom
3
Zgłoś jeśli naruszono regulamin