UKŁAD KRWIONOŚNY
Osocze krwi – zasadniczy, płynny składnik krwi, w którym są zawieszone składniki morfotyczne (komórkowe)
Skład osocza:
Ø 90% - woda
Ø 7% - białka (fibrynogen, albuminy, globuliny)
Krew – tkanka płynna, niejednorodna zawiesina ciał morfotycznych, czyli komórek krwi w osoczu, czyli w części nieupostaciowionej.
Krew składa się z:
Ø erytrocyty (czerwone ciałka krwi)
Ø leukocyty (białe ciałka krwi)
Ø trombocyty (płytki krwi)
Stosunek ciał morfotycznych do pełnej krwi to hematokryt. Jest on głównie uzależniony od erytrocytów. U mężczyzn hematokryt wynosi około 5-6 mln/1 ml (43-45%), natomiast u kobiet 4-5 mln/1ml (40-42%). Im więcej w krwi jest erytrocytów, tym krew jest gęstsza.
Ph krwi jest lekko zasadowe (7,3-7,4).
Funkcje krwi:
1. Homeostatyczna - pomaga utrzymać stałe warunki wewnętrzne np.: ciśnienie, kwasowość
2. Transportowa – transportuje następujące związki:
Ø tlen (tlen w postaci oksyhemoglobiny – nietrwały, labilny związek powstały w wyniku połączenia hemoglobiny (z erytrocytów) w naczyniach włosowatych (płuca) z tlenem. Jest to reakcja utlenowania)
Ø dwutlenek węgla (w 70% transportowany jest przez osocze, a w 30% przez hemoglobinę. Powstały związek to karbaminohemoglobina = CO2 + hemoglobina, albo karboksyhemoglobina = CO + hemoglobina)
Ø związki energetyczne (glukoza, białka, lipidy np.: cholesterol, trójglicerydy)
Ø produkty przemiany materii (mocznik, kreatynina, kwas mlekowy, kwas pirogronowy, kwas fosforowy, ciała ketonowe)
Ø witaminy
Ø mikroelementy
Ø minerały
Ø hormony
Ø enzymy
3. Termoregulacyna – krew pobiera ciepło z ciepłych narządów i rozprowadza je po organizmie
4. Odpornościowa (immunologiczna) – za tę funkcję odpowiedzialne są głównie leukocyty
Leukocyty to jedyne komórki krwi mające jądro komórkowe. Mają różny kształt, więc dzielimy je na:
Ø granulocyty - zawierają liczne ziarnistości. W zależności od pochłaniania określonych barwników dzielimy je na:
- eozynofile (kwasochłonne)
- neutrofile (obojętnochłonne)
- bazofile (zasadochłonne)
Ø agranulocyty – dzielimy je na:
- monocyty (mają największą masę, są najmniej liczne, zamieniają się w makrofagi)
- limfocyty (B – szpikozależne, T – grasicozależne)
Funkcja odpornościowa leukocytów polega na tym, że:
Ø potrafią przenikać przez ściany naczyń krwionośnych – diapedeza
Ø mają własności żerne, mogą rozpuszczać inne białko - fagocytoza
Ø mają ruch pełzakowaty – hemotaksja
Gamma-globuliny – białka, które wchodzą w skład osocza. To z nich organizm produkuje przeciwciała.
5. Hemostatyczna – krew zmienia swój stan skupienia.
Za krzepnięcie krwi odpowiedzialne są trombocyty (płytki krwi). Krzepnięcie to proces kaskadowy (wieloetapowy):
Ø skaleczenie (dopiero po chwili następuje efekt reakcji naczyniowej)
Ø kumulowanie się trombocytów, tworzenie czopa płytkowego, uwalniana jest seratonina, która powoduje obkurczenie ścian, zwężenie naczyń krwionośnych
Ø faza przygotowawcza krzepnięcia, powstaje tromboplastyna (enzym kluczowy), która uaktywnia białko protrombina powstająca w wątrobie (witamina K)
Ø powstaje aktywna trombina
Ø faza właściwa, pod wpływem trombiny z fibrynogenu powstaje fibryna, nitki fibryny wysychają, powstaje skrzep, który umożliwia gojenie się rany, zabliźnianie
Ø upłynnianie nitek fibryny – fibrynoliza
Hemoliza – uszkodzenie błony komórkowej erytrocytów i uwolnienie zawartej w niej hemoglobiny. Doprowadzają do niej jady, toksyny, związki chemiczne.
Erytrocyty powstają u nasady kości długich i płaskich. Związek stymulujący do ich wytwarzania – epo (erytropoetyna) powstaje w nerkach. Dzięki niemu można jechać wysoko w góry. Erytrocyty żyją około 100 – 120 dni, w miarę wzrostu tracą jądro komórkowe, dzięki czemu transport tlenu jest efektywniejszy. Rozpadają się w śledzionie i układzie siateczkowo-śródbłonkowym, dzięki czemu powstają bilirubina (żółć w wątrobie) i biliberdyna. Bilirubina i biliberdyna to barwniki w kwasach żółciowych.
OB. (Odczyn Biernackiego) – zjawisko oparte na opadaniu krwinek (sedymentacji) we krwi wynaczynionej. Zwykle jest określany po jednej godzinie. Warstwa opadających krwinek powinna wynosić do 10 mm.
Grupy krwi: A, B, AB, 0
Grupę krwi określa się na podstawie antygenów, które znajdują się w błonie komórkowej erytrocytów. Jeżeli np.: w błonie tej znajdują się antygeny A, to grupa krwi jest A. Jeżeli znajdują się antygeny B, to grupa krwi jest B. Jeżeli nie ma antygenów, to grupa krwi jest 0.
Aglutynacja – zjawisko trwałego zlepienie krwinek różnych grup krwi.
Krew w osoczu posiada odpowiednie przeciwciała:
osocze grupy A > zwalcza antygeny B
osocze grupy B > zwalcza antygeny A
osocze grupy AB > nie ma przeciwciał
osocze grupy 0 > zwalcza antygen A i antygen B
Jeżeli krew ma dodatkowy antygen D, to krew ma czynnik Rh+
Jeżeli nie ma dodatkowego antygenu D, to krew ma czynnik Rh-
Konflikt serologiczny – powstaje, gdy matka ma czynnik Rh-, a ojciec Rh+. Następuje wtedy zmieszanie krwi i w konsekwencji śmierć płodu.
Aguuul6