2. POETYKA EKSPRESJONIZMU W TWÓRCZOŚCI TADEUSZA MICIŃSKIEGO NA PRZYKŁADZIE TOMU W MROKU GWIAZD
- Tadeusz Miciński uchodzi dziś za jednego z prekursorów ekspresjonizmu, wymienia się go obok takich osobowości Młodej Polski jak: Tetmajer, Przybyszewski, Wyspiański, Staff lub Przesmycki.
- Hutnikiewicz pisał o Micińskim że był on jedynym w swym rodzaju ezoterykiem poetyckim, wizjonerem którego swoista erudycja ogarniała wszystkie nieomal filozofie, religie, systemy, wszystkie magie i tzw. wiedzę tajemną.
- Krzyżanowski nazywał Micińskiego „apokaliptykiem”, pomysły apokaliptyczne zawsze nacechowane są wielkością, ale wielkość ta dostępna jest czytelnikom wyjątkowym, mającym odpowiednie przygotowanie, stąd dzieła apokalipyków na popularność liczyć nie mogą, obarczeni są klątwą samotności i niezrozumienia.
- Ekspresjonizm młodopolski charakteryzuje w liryce spotęgowana intensywność wyrazu, dlatego mówi się czasem o nim: ekspresjonizm krzyku. Uczucia cierpienia, bólu, buntu odznaczają się wyjątkową żarliwością i przedstawione są w wymiarach znacznie przerastających normalne. Jako odpowiednik tej hiperboli uczuciowej, występuje często sceneria kosmiczna (gwiazdy, słońce, przestrzenie międzyplanetarne).
- Aktywizm który cechuje ekspresjonistów przejawia się w różny sposób. U Micińskiego jest to głównie ciągła walka z inercją (bezczynność) metaforyzowaną między innymi za pomocą wygasłych wulkanów. Przede wszystkim aktywizm przejawia się w postawie buntowniczej, stąd walka z Bogiem, oraz identyfikacja ze zbuntowanym aniołem czy lucyferem, kreowanie się na demona lub demonicznych bohaterów.
- W twórczości Micińskiego nie tak łatwo oddzielić dobro od zła, zwłaszcza zło w sferze psychiki ludzkiej. Wyraźna jest u Micińskiego fascynacja złem spowodowana dostrzeżeniem w sferze natury sadyzmu jako nadrzędnej zasady postępowania
- niechęć ekspresjonistów do ładu i harmonii, do wartości estetycznych łagodnych faworyzowanych przez symbolizm, powoduje skłonność do operowania wartościami estetycznymi ostrymi, pojawiają się dysonanse, wyjaskrawienia, efekty turpistyczne, wprowadzane elementy okrucieństwa
- Miciński za pomocą kolorów kształtuje swoje metafory. Czerń(czarne kolumny wieczności), czerwony(krew, zorza, płomień)
- Kolory mają tendencję do usamodzielniania się, do tworzenia samoistnej wartości ekspresywnej
- oksymoron to zaskakujący niespodziewanym połączeniem opozycyjnych wyrazów, to ulubiony chwyt ekspresjonistów, szczególnie często występuje w W mroku gwiazd Micińskiego. Zarówno oksymoron jaki budowa utworu na zasadzie antytezy stanowi u Micińskiego odpowiednik widzenia świata przede wszystkim w jego przeciwieństwach a także odpowiednik dwoistości natury ludzkiej
- Twórczość Micińskiego to źródło niesamowitych przeżyć, pełnych ekspresji i wyjątkowej, młodopolskiej metafizyki
- Jego utwory pełne są dysonansów, dysharmonii, bohaterowie nieustannie balansują na granicy dobra i zła, są to kreacje pełne sprzeczności: słabe a równocześnie pełne ukrytej mocy, szlachetne i występne, pełne świętości i świętokradztwa. Wiersze Micińskiego są niezwykle oszczędne w słowach, lapidarne. Każdy wyraz jest jednak przemyślany, zawiera wielką dawkę siły, poeta potęguje ją poprzez izolowanie słów, przez stosowanie przerzutni, inwersji.
- Jego utwory są niezwykle odważne, poeta nie boi się świętokradztw, mieszania sacrum i profanum, bluźnierstw, dominują u niego kolory ciemne, ekspresywne: czerń oraz czerwień. Prócz przerzutni stosuje Miciński bardzo często oksymorony oraz antytezy. Wszystkie wspomniane cechy świadczą o ekspresjonistycznym charakterze poezji Micińskiego.
karolina1670