resorbcja i sekrecja kanalikowa(1).doc

Resorpcja i sekrecja kanalikowa – są to zasadnicze funkcje części bliższych i dalszych kanalików nerkowych. Związki chemiczne krążące we krwi i przefiltrowane w kłębuszkach nerkowych do przesączu kłębuszkowego następnie przepływają przez kanaliki nerkowe, gdzie: - nie są wchłaniane w kanalikach ani wydzielane przez nabłonek kanalików, - zostają wchłonięte całkowicie lub częściowo, - zostają dodatkowo wydzielane przez nabłonek kanalików, - są jednocześnie wchłaniane i wydzielane. Związki należące do pierwszej grupy występują w moczu ostatecznym w tej samej ilości, w jakiej zostały przefiltrowane w kłębuszkach. Dzięki temu klirens dla tych związków wskazuje na wielkość filtracji kłębuszkowej.  Resorpcja kanalikowa – resorpcja bierna – zgodnie z gradientem stężenia i potenciału elektrycznego, resorpcji czynnej – zachodząc wbrew gradientom. Do związków, które są w kanalikach wchłaniane biernie wraz z wodą, należą mocznik i jony chlorkowe. Związki resorbowane czynnie dzielą się na związki, których maksymalna wchłanialność  ograniczona jest: - stężeniem, - stężeniem i czasem wchłaniania. Związki pierwszej grupy są aktywnie transportowane przez nabłonek kanalików nerkowych proporcjonalnie aż  do określonego ich stężenia w przesączu kłębuszkowym. Wartość Tm określa tę maksymalną ilość danej substancji, jaka może być resorbowana w ciągu jednej minuty. Glukoza jest związkiem aktywnie transportowanym przez błonę komórkową nabłonka kanalika. W moczu pojawia się glukoza jeżeli dojdzie do przekroczenia stężenia glukozy 10.0 mmol/L , z czym wiąże się stężenie w przesączu kłębuszkowym. Progowe stężenie glukozy w osoczu, przy którym pojawia się ona w moczu, nosi nazwę progu nerkowego. Sekrecja kanalikowa – przez komórki nabłonka jest wydzielane dużo związków endogennych i egzogennych do światła kanalików. Wydzielanie każdego z tych związków odbywa się na zasadzie jednego z trzech machanizmów: -biernego wydzielania (dyfuzji, zgodnej z gradientem stężeń), - aktywnego wydzielania o bezwzględnie ograniczonej najwyższej pojemności wydzielniczej, - aktywnego wydzielania, którego pojemność zależna jest od gradientu stężenia i czynnika czasu. Wchłanianie wody – w części bliższej kanalika nerkowego wiele związków, przede wszystkim jony sodowe, jest

aktywnie wchłanianych przez nabłonek i woda biernie podąża wraz

z nimi do przestrzeni okołokanalikowej. W ramieniu zstępującym pętli nefronu ciśnienie osmotyczne wzrasta , osiągając w miejscu jej zagięcia 1200 mOsm. Naczynia krwionośne włosowate sieci w której, otaczające pętlę nefronu w postaci naczyń prostych, zachowują się tak jak przeciwprądowy wymiennik. Jony sodowe wchłonięte do krwi w miarę jej przepływu przez naczynia proste w kierunku szczytu piramid wychodzą następnie z krwi do przestrzeni okołokanalkowej w miejscu zawracania naczyń w kierunku kory nerki. Naczynia proste, jako wymiennik przeciwprądowy, odprowadzają wodę i inne związki z przestrzeni okołokanalikowych, jednocześnie pozostawiając w nich duże stężenie jonów sodowych. Czynniki wpływające na zagęszczenie moczu – wazopresyna krążąca we krwi aktywuje enzym cyklaze ademylową w komórkach nabłonka części dalszej kanalików nerkowych. Pod wpływem tworzącego się w tych komórkach cyklicznego AMP woda zostaje również resorbowana w części dalszej kanalików nerkowych. W następstwie postępującej resorpcji wody w kanalikach nerkowych zbiorczych tylko 1% wody przefiltrowanej w kłębuszkach nerkowych podlega ostatecznie wydalaniu z moczem. Po wypiciu dużych ilości płynów hipotonicznych ciśnienie osmotyczne osocza obniża się, uwalnianie wazopresyny z części nerwowej przysadki zostaje zahamowane i następuje diureza wodna , charakteryzująca się wydalaniem dużych ilości hipotonicznego moczu. Wprowadzenie do organizmu związków nie wchłaniających się w kanalikach nerkowych powoduje, że więcej wody jest zatrzymywane w ich świetle. W wyniku tego dochodzi do wydalania zwiększonej objętości moczu, co nosi nazwę diurezy osmotycznej. Regulacja tworzenia się moczu – tworzenie się moczu w nerkach zależy od średniego ciśnienia tętniczego w naczyniach kłębuszkowych. Na filtrację kłębuszkową wpływają pośrednio liczne hormony krążące we krwi, zmieniając średnie ciśnienie w

zbiorniku tętniczym dużym. Natomiast wazopresyna, mineraloktykoidy, hormon gruczołów przytarczycznych i przedsionkowych peptyd natriuretyczny bezpośrednio wpływają na czynności kanalików nasiennych. Wazapresyna aktywuje cyklazę adenylową w nabłonku części dalszych kanalików nerkowych. Pod wpływem tworzącego się cyklicznego AMP nabłonek staje się bardziej przenikliwy dla wody i w kanalikach zwiększa się wchłanianie wody. Mineralokortykoidy, a szczególnie aldosteron, zwiększają wchłanianie jonów sodowych i wydzielanie jonów potasowych w częściach dalszych jonów sodowych i wydzielanie jonów potasowych w częściach dalszych kanalików nerkowych. Hormon gruczołów przytarczycnych zwiększa wydalanie fosforanów z moczem dzięki zmniejszeniu ich wchłaniania w kanalikach. Prekursorem przedsionkowych peptydów natriuretrycznych jest polipeptydem o 151 aminokwasach wytwarzanym przez komórki mięśniowe przedsionków serca.  Aktywne fragmenty prekursora, tworzące pierścień z jedenastu aminokwasów i dwóch krótkich łańcuchów peptydowych, uwalniane są do krwi po rozciągnięciu ścian przedsionków serca, przede wszystkim pod wpływem zwiększonej całkowitej objętości krwi krążącej. Wydalanie moczu – wydostaje się z kanalików nerkowych zbiorczych gromadzi się w miedniczce nerkowej. Na skutek ruchów perystalktycznych moczowodu porcje moczu przemieszczane są z miedniczki nerkowej do pęcherza moczowego. Wypełnienie się pęcherza moczowego powoduje rozciągnięcie jego ścian i podrażnienie receptorów, jednocześnie występuje skurcz mięśnia gładkiego w ścianie pęcherza moczowego, zwanego mięśniem wypierającym, rozkurcz mięśnia gładkiego i mięśnia poprzecznie prążkowanego tworzą zwieracz zewnętrzny cewki moczowej. Na skutek zwiększenia ciśnienia w pęcherzu moczowym i rozkurcz zwieraczy mocz zostaje wydalony przez cewkę moczową za zewnątrz. Eferentna impulsacja biegnąca z kory płatów czołowych do ośrodków mikcji w moście powoduje: - pobudzenie neuronów przyśrodkowego ośrodka mikcji w moście i zależnych od tego ośrodka neuronów przywspółczulnych,

w rogach bocznych w części krzyżowej rdzenia kręgowego, unerwiających miesień wypierający w ścianie pęcherza moczowego, - hamowanie neuronów bocznego ośrodka mikcji w moście i kontrolowanych przez ten ośrodek neuronów ruchowych w części krzyżowej rdzenia kręgowego, unerwiających mięsień zwieracz zewnętrzny cewki moczowej. Skurcz mięśnia wypierającego i rozkurcz mięśnia zwieracza zewnętrznego cewki moczowej rozpoczyna opróżnianie się pęcherza moczowego.