PI3 wyk.2.docx

Kategoria przedmiotu przynależnego. Wiąże się z ona z kategorią przedmiotu głównego. Przykłady:

·         części fizyczne różnych obiektów, części budowli, urządzeń, aparatury itd. Przykład: silniki samolotowe (przedmiot główny to samolot, przedmiot przynależny to część fizyczna, czyli silnik).

·         części terytorialne – nieruchomości. Przykład: przedmiot główny to miasto Gdańsk, a przedmiot przynależny to jedna z ulic gdańskich lub np.  Kościół Mariacki, itd.

·         części organizacyjne instytucji i organizacji. Przykład:  przedmiot główny to Uniwersytet Warszawski, a przedmiot przynależny to Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego.

·         jakości i cechy. Przykład: przedmiot główny to zwierzęta, a przynależny to odporność tych zwierząt na stres; lub przedmiot główny to nowotwory, a przynależny to lekoodporność.

·         stany, którym podlega przedmiot lub czynności, które wykonuje. Przykład: przedmiotem głównym jest opieka, a przynależnym - opieka nad dzieckiem chorym.

Do właściwości przedmiotu zaliczamy okoliczności miejsca i czasu, tj. lokalizację czasową
i przestrzenną.

Ważne jest katalogowanie hasłowo, w więc uogólnianie. Na uogólniony opis nie można dostać szczegółowej odpowiedzi, np. na hasło ‘koty – wystawy’ będzie więcej odpowiedzi niż w przypadku ‘koty rasowe – wystawy’. Katalogowanie takie sprawia, że uogólnianie zmniejsza zakres potencjalnych odpowiedzi.

2 koncepcje katalogów.

Istnieją katalogi wyszczególniające i uogólniające. Nie ma prawa, które jednoznacznie stwierdzałoby, który katalog jest lepszy.

Klasyfikacja - katalog przedmiotowy charakteryzuje się tym, że porządkuje hasła od ogółu do szczegółu. Klasyfikacją musimy objąć cale uniwersum. Np. w przypadku ludzi musimy znaleźć ‘szufladkę dla każdego człowieka’. Należy znaleźć jedno kryterium, które będzie wspólne dla każdego człowieka. W wielu krajach stosuje się interpretację literową:
m - male, f - female, x - płeć nieokreślona. Ludzi można podzielić również według wieku. Klasyfikacja ma też tą cechę, że jest rozłączna.

Kategoryzacja - nie określa jasno granic danego przedmiotu, tzn. jak daleko dana rzecz została skategoryzowana od prototypu. Przykład: jabłko to owoc, w naszym klimacie najpowszechniejsze jest jabłko, więc dla nas jest prototypem owocu. Przy klasyfikacji należy dokonać ‘cięcia’, tzn. awokado nie jest owocem, a w kategoryzacji – niekoniecznie, bo nie jest słodkie.

W USA powstało powyższe rozróżnienie na katalog przynależny, do którego było bardzo trudno się przyzwyczaić. Jeśli wyodrębnimy katalog główny i przynależny, to prowadzi to do mikro-klasyfikacji. W katalogu klasyfikacyjnym mamy następujące rozróżnienie: medycyna – okulistyka – onkologia. W obrębie onkologii pojawiało się też hasło ‘nowotwory’, a potem ich leczenie. Z kolei katalog przedmiotowy klasyfikował alfabetycznie, tzn. nowotwory leżały w jednym szeregu razem z np. nawigacją (ta sama pierwsza litera). Tak więc dwa różne hasła stały obok siebie nie dlatego, że były do siebie podobne tematycznie, ale dlatego, że ich nazwa zaczynała się na taką samą literę. Dlatego katalog przedmiotowy uważano za katalog nienaukowy. Jest jednak bardzo wygodny dla ludzi, dlatego wybuch bibliotekarstwa publicznego (głównie USA i Niemcy) i upowszechnianie się oświaty publicznej spowodował rozwój bibliotek, a katalog przedmiotowy to swoisty ‘ukłon’ w stronę prostego człowieka.

Przejście z katalogów kartkowych do elektronicznych spowodowało, że ograniczanie kart katalogowych okazało się zbędne (dużo większa pamięć komputerowa). Jeśli mówimy
o Polsce, istniała jedna klasyfikacja dla całego kraju stosowana do dziś. Wyróżniała się biblioteka British Council, która stosowała klasyfikację dziesiętną Duey’a; i Toruń, który to stosował polskojęzyczną wersję bibliografii rosyjskiej lub klasyfikację Biblioteki Lenina.

Jedność przedmiotowa.

‘Gdy katalogowane dzieło omawia po kolei ogół lub przynajmniej większość tak – że tworzą razem jedną naturalną całość przedmiotową (jedną rzecz, rodzaj, dziedzinę) – to wtedy jednostka katalogowa stanowi jedność tematową. Otrzymuje ponadto jeden temat całości, który obejmie i wyrazi łączne, podane w tekście niesamoistne pojęcia przynależne. Dlatego opis dzieła nie uwzględnia ich poszczególnie’ [Łysakowski]. Przykład: Życie Książki zawiera rozdziały: ‘Droga rozwoju książki’, ‘Pismo’, ‘Rękopis’, ‘Książka drukowana’, ‘Wytwarzanie i obieg druków’, ‘Autor i nakładca’. Inne przedmioty to gatunki książki, bądź też przejawy jej istnienia. Tekst kanoniczny dla danej dyscypliny to tekst szczegółowy dla danej dyscypliny.

Katechizmy polskie (I.) oznacza, że są napisane w języku polskim; a katechizmy w Polsce (II.) – że były wydane w Polsce. Nazywa się to naukowo określnikiem językowo – technicznym.

Rzadko zdarza się, że dane pojęcie będzie zapisane identycznie przez dwie różne osoby; jest to tzw. brak zgodności. Tworzenie takich danych, tzn. opisów katalogowych to bardziej sztuka niż nauka ścisła. Kluczową rolę odgrywa tutaj subiektywizm danej osoby katalogującej. Niewiele ponad 30% bibliotekarzy kataloguje w sposób identyczny książki wcześniej przez nich samych skatalogowane, tylko że po upływie pewnego czasu. Wpływ na taki stan rzeczy mają: zmęczenie, wiedza, humor; dużo zależy od stanu psychofizycznego.

W podręczniku powinny być wszelkie przedmioty przynależne, ponieważ podręczniki są jak ‘kałuża’ – tzn. są rozległe i płytkie.