Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu.pdf

(7056 KB) Pobierz
Kwiatki świętego FranciA % Asyż
w przekładzie
Leopolda Staffa
Warszawa
Okładka:
Święty Franciszek otrzymuje stygmaty —
Seria:
Lektury z opracowaniem
Redaktor naukowy serii:
Stanisław Frycie
Wstęp i przypisy:
Witold Nawrocki
Redaktor:
Hanna Prokopczukowa
Redaktor techniczny:
Małgorzata Baranowska
Korekta:
Mirosława Kurowska
Skład i łamanie:
Wydawnictwo „ K A M A "
Książka z kanonu lektur szkolnych
zatwierdzonego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej
dla klasy pierwszej szkoły średniej
ISBN 83-86235-47-0
WYDANIE III
Wydawnictwo „ K A M A "
Drukarnia Wydawnicza im. W. L. Anczyca S A . w Krakowie
Druk z dostarczonych diapozytywów. Zam. 4642/96
WSTĘP
i. L e g e n d y o „biedaczynie b o ż y m " .
J u l e s M i c h e l e t , wielki f r a n c u s k i h i s t o r y k , k t ó r y w y k ł a d a ł w C o l l e g e
de France współcześnie z A d a m e m Mickiewiczem, traktował opowie­
ści o ś w i ę t y c h — „ p i ę k n e i b u d u j ą c e " — jako w y t w ó r l u d o w e j
wyobraźni. O n a rodziła „marzenia dziwne, pełne cudów, szaleństw
a b s u r d a l n y c h i c z a r u j ą c y c h " . L u d w „ c z a s a c h p r z e m o c y " — wieki
średnie były niespokojne — pragnął otuchy i pewności. Ich poręczy­
cielem stawał się „ n o w y ś w i ę t y " , k t ó r y c h ę t n i e i ł a t w o czynił „ r z e c z y
c u d o w n e " . W t a k i m n i e s p o k o j n y m czasie, g d y nie istniało p o c z u c i e
pewnej przyszłości, powstał zbiór zatytułowany „ K w i a t k i świętego
Franciszka".
O p o w i e ś c i z życia ś w i ę t y c h , a p o s t o ł ó w i m ę c z e n n i k ó w k r z e w i ą c y c h
wiarę wprowadził do piśmiennictwa chrześcijańskiego Prudencjusz
(około
400
r . ) . Z b i o r y p i s a n e istniały r ó w n o l e g l e d o l e g e n d żyjących
w t r a d y c j i u s t n e j . L u d o w e p r z e k a z y n a r r a c y j n e obficie c z e r p a ł y
z d a w n y c h z a p i s ó w o p r o c e s a c h i e g z e k u c j a c h ś w i ę t y c h
(acta mar-
tyrum)
o r a z ze s t a r y c h biografii p u s t e l n i k ó w i k a n o n i z o w a n y c h
1
' Acta martyrum
— pisma sprawozdawcze z przebiegu procesu i egzekucji
wyroku na pierwszych wyznawcach chrześcijaństwa, często w formie listów
między gminami chrześcijańskimi albo protokołów sądowych. Tworzyły
wzory bohaterów i postaw moralnych.
3
w y z n a w c ó w ( ź r ó d ł a h a g i o g r a f i c z n e św. A t a n a z e g o , św. H i e r o n i m a ) .
J e d n o c z e ś n i e l u d w z b o g a c a ł wątki h a g i o g r a f i c z n e o e l e m e n t y f a n t a s ­
tyki i c u d o w n o ś c i . U z n a w a n o je za p r a w d o p o d o b n e , n a w e t jeśli były
szczególnie w y m y ś l n e , b o l u d wziął d o s ł o w n i e — pisał M i c h e l e t
— „ w z r u s z a j ą c ą r a d e K o ś c i o ł a : B ą d ź c i e jako dziatki n o w o n a r o d z o ­
n e " i wszelką c u d o w n o ś ć w e r y f i k o w a ł wiarą w p r a w d z i w o ś ć p r z e k a z u
oraz przekonaniem o historyczności bohatera lub wydarzenia (mogło
b y ć r e a l n i e h i s t o r y c z n e l u b istnieć t y l k o i n t e n c j o n a l n i e ) .
M n i s i zapisywali takie o p o w i e ś c i o ś w i ę t y c h . C o p r a w d a , „ t r o c h ę
p s u l i " je „ o z d o b a m i " i „ h a f t o w a l i swą płaską r e t o r y k ą " ( M i c h e l e t ) .
A l e n i e k t ó r z y z d o b y w a l i się p r z e c i e ż n a p o k o r ę w o b e c u s t n y c h
p r z e k a z ó w n a r r a c y j n y c h i zapisywali je b e z z n a c z n i e j s z y c h u p i ę k s z e ń ,
jak to u c z y n i ł J a k u b d e V o r a g i n e , t w o r z ą c „ Z ł o t ą l e g e n d ę " , n a j s ł y n ­
niejszy z b i ó r h a g i o g r a f i c z n y X I I I w i e k u . Z t r a d y c j i u s t n e j k o r z y s t a ł
r ó w n i e ż w d r u g i e j p o ł o w i e X I V stulecia a n o n i m o w y a u t o r „ K w i a t ­
ków świętego Franciszka".
T o s k a ń s k i m n i c h m i a ł d o d y s p o z y c j i starsze łacińskie ź r ó d ł a o ż y c i u
św. F r a n c i s z k a z A s y ż u . T o m a s z z C e l a n o zaraz p o ś m i e r c i ś w i ę t e g o
spisał o n i m „ L e g e n d ę p i e r w s z ą " , p o t e m „ L e g e n d ę d r u g ą " oraz
„ T r a k t a t o c u d a c h " ( d w a o s t a t n i e t e k s t y p o c h o d z ą z lat
1246 — 48).
W r o k u
1246
u c z n i o w i e ś w . F r a n c i s z k a z r e d a g o w a l i „ L e g e n d ę t r z e c h
t o w a r z y s z y " (ocalał z niej zwój b r a t a L e o n a ) . Byli oni r z e c z n i k a m i
r a d y k a l n e g o u b ó s t w a i p o z o s t a w a l i w opozycji d o r y g o r y s t ó w , k t ó r z y
chcieli z a m k n ą ć b r a c i w k l a s z t o r a c h , n a r z u c i ć i m ścisłą r e g u ł ę o r a z
w z o r c e życia u c z o n e g o . O s t a t e c z n ą i oficjalną wersję ż y c i o r y s u ś w i ę ­
t e g o spisał św. B o n a w e n t u r a (po
1260
r . ) opierając się n a ź r ó d ł a c h
p i s a n y c h i relacjach żyjących jeszcze ś w i a d k ó w . Ż y w o t o p r a c o w a n y
p r z e z p o b o ż n e g o g e n e r a ł a ( B o n a w e n t u r a był n i m o d
1 2 5 7
r.) został
p r z e d s t a w i o n y k a p i t u l e g e n e r a l n e j i p r z y j ę t y jako obowiązujący w s z y ­
stkich oraz znoszący d o t y c h c z a s o w e r ó ż n i c e z d a ń . K a p i t u ł a n a k a z a ł a
3
2
1
Źródła hagiograficzne — żywoty świętych, legendy o ich życiu i czynach;
najsłynniejsze biografie świętych opracował św. Atanazy (IV w.), Paladiusz
oraz anonimowy autor
Vitae Patrum
(„Żywoty Ojców"), które z greki na
łacinę przełożył św. Hieronim, tworząc wzorzec dla wielu pokoleń. Najsłyn­
niejszy zbiór średniowiecza to „Złota legenda" Jakuba de Voragine ( X I I I w.)
Generał — najwyższy przełożony zakonu.
2
1
4
również zniszczenie wszystkich tekstów wcześniejszych.
T e g o n a k a z u n a szczęście n i e p o t r a k t o w a n o d o s ł o w n i e . O c a l a ł a
m . i n . reszta m a t e r i a ł ó w , k t ó r a p o z o s t a ł a z „ L e g e n d y t r z e c h t o w a r z y ­
szy"; obejmowała ona opowieści spisane przez brata Leona. Swego
czasu o d r z u c o n o je w z g a r d l i w i e jako m a ł o p o w a ż n e ( n p . Św. F r a n ­
ciszek n a ł o ż u ś m i e r c i p r a g n i e , aby m u d o s t a r c z o n o r a k ó w ) . P o d o b n i e
t r a k t o w a n o n a i w n e k r o n i k i b r a t a S a l i m b e n e , b o r y g o r y ś c i nie m o g l i
znieść jego r u b a s z n e j d o s ł o w n o ś c i w afirmacji życia ( n p . w opisie
o b i a d u , jaki dla f r a n c i s z k a n ó w w y d a ł L u d w i k Ś w i ę t y , a kazał p o d a ­
w a ć r ó ż n e r y b y w „ d o s k o n a ł y c h s o s a c h " , p a s z t e t y z w ę g o r z a , ryż
z mlekiem migdałowym i c y n a m o n e m ) . N a podstawie tzw. „ D z i e ­
j ó w "
(Actus)
b r a t a L e o n a o r a z n a j s t a r s z y c h r ę k o p i s ó w o z a s a d a c h
funkcjonowania zakonu, zebranych w „Zwierciadle doskonałości"
(Speculus perfectionis
z lat
1 3 1 3 — 3 8 ) ,
a n o n i m o w y m n i c h z T o s k a n i i
opracował „ K w i a t k i " , arcydzieło literackiego gotyku.
2.
„ N o w e p i ę k n o w i e k ó w ś r e d n i c h " : w i e k X I X o d k r y w a
,,poverella"
„ P o v e r e l l o " — b i e d a c z y n a b o ż y F r a n c i s z e k z A s y ż u — został
o d k r y t y dla w s p ó ł c z e s n o ś c i w X I X w i e k u . W r o k u
1 8 5 1
F r y d e r y k
O z a n a m , f r a n c u s k i h i s t o r y k i założyciel K o n f e r e n c j i Ś w . W i n c e n t e g o
a P a u l o , w y d a ł g ł o ś n e dzieło o p o e t a c h f r a n c i s z k a ń s k i c h w X I I I
s t u l e c i u , w k t ó r y m p r z y p o m n i a ł l e g e n d y ze z b i o r u „ K w i a t k ó w " . I c h
u r o k o w i n i e m o g l i się o p r z e ć H i p o l i t T a i n e ( c h o ć — jak się d e k l a r o w a ł
— b y ł
contrę le christianisme)
oraz Ernest Renan (pozytywistyczny
s c e p t y k i p r z e c i w n i k b o s k o ś c i C h r y s t u s a ujrzał w ś w i ę t y m F r a n c i s z k u
„jedynego doskonałego chrześcijanina"). Ale dopiero Paweł Sabatier
w w y d a n e j w
1894
r o k u biografii „ p o v e r e l l a " o d s ł o n i ł nie z n a n e d o t ą d
n a j s t a r s z e ź r ó d ł a „ K w i a t k ó w " : o d k r y ł zwoje b r a t a L e o n a . E u r o p a
zaczęła p r z e k ł a d a ć i c z y t a ć te olśniewające t e k s t y .
1
S a b a t i e r (zresztą p r o t e s t a n t ) u k a z a ł , jak w u s t n e j t r a d y c j i m n i c h ó w
M a r c h i i A n k o r i s k i e j , spisanej p r z e z b r a t a L e o n a , r o d z i ł a się l e g e n d a
św. F r a n c i s z k a . Jej b o h a t e r a m i byli r ó w n i e ż j o w i a l n y b r a t J u n i p e r u s
(Jałowiec), pracowity brat Idzi i wierny w miłości do mistrza brat
1
Contrę le christianisme
— przeciw chrześcijaństwu.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin