1963_10.pdf

(1068 KB) Pobierz
H o t t łt m
t t a
T e c h n ik i
DLA DZIECI
A
l
N
-10
(
78
)
PA ŹDZIERNIK
> «
W sklepach filatelistycznych corcz częściej
widuje się — obok zbieraczy znaczków poczto­
wych — również kolekcjonerów nalepek zapał­
czanych. Są lo fllumeniści. Od swych rówieśników
różnią się oni tym, że interesują się pudełkami,
в nie ich zawartością. Zapeikl, jako niepotrzebne,
oddają starszym. Jest faktem stwierdzonym, że
fllumeniści to jednocześnie ci, którzy zdają sobie
sprawę z niebezpieczeństwa poieru i nie bawią
Się zapałkami, chociaż mają ich nieraz sporo. Oni
tyiko kolekcjonują nalepki.
Ponieważ Jesteśmy pewni, ie również wielu
z naszych czytelników Interesuje się filu men Istyką,
postaramy się—mimo niewielkiej objętości pisma—
— znaleźć dla nich maleńki kącik.
W kreślarni pewnego biura projektowego
w Łodzi rozwieszono na ścianach kartony, a na
nich w równiutkich odstępach poprzyklejano caie
pudelka od zapałek, podzielone zgodnie z tematyką
etykietek.
Czy to jest właściwy sposób zbierania? —
Trudno odpowiedzieć na lo pytanie. Tamte ety­
kietki zbierane przez wiele łat były wyblakłe,
zakurzone i zajmowały bardzo wiele miejsca na
ścianie. A więc sposób taki nadnje się np. do
ozdobienia kącika w świetllcy.Można również
przyklejać do kartonu eame górne części pudełek
lub po prostu odkiejone etykietki. Aby nie płowiały
i nie kurzyły się, warto je pokryć bezbarwnym la­
kierem. Jednak takie etykietki nie będą się Już
nadawały do zbiorów-
Zbieranie całych pudełek, gdy liczba ich
z
cza­
sem wzrośnie do kilkuset, zajmuje zbyt wiele
miejsca, łatwiej więc przechowywać tyiko wierz­
chnie Ich części
Tematyka rysunków na etykietkach jest bardzo
urozmaicona. Nas będą oczywiście interesowały
nalepki związane swymi rysunkami z techniką
Pierwsza etykietka woła: „Oszczędzaj wodę” I
Jeżeli z kranu w kuchni kapie jedna kropla wody
co 5 sekund, to lie litrów w ody zmarnowało się
przez dwa miesiące wakacji, przed którymi nie
zreperowano kranu? A iie wody popłynie do ka­
nalizacji, Jeśli w łazience krople spadają co 2 se­
kundy? Czy taka liość wody stanowi już problem
w gospodarce państwowej, Jeżeli przyjmiemy,
że woda z jednego kranu kapie w co drugim mie­
szkaniu?
Nikogo nie namawiamy d o rozwiązania tego
zadania, gdyż nie podaliśmy nawet, ile kropel za­
wiera jeden litr w ody Radzimy tyiko wyciągnąć
praktyczne wnioski i usłuchtfć wezwania wypisa­
nego na etykietce.
A oto drugie zadanie odnoszące się do drugiej
etykietki: Mam w mieszkaniu nad biurkiem świe­
tlówkę o mocy 40 W , zamiast żarówki 60 W ,
a w kuchni dw ie świetlówki po 25 W , zamiast
„setki". Ile pieniędzy oszczędzałem na elektry­
czności, gdy kliowat kosztował 34 groszy, a iie po
podwyżce cen do 90 groszy za kiiowategodzinę?
Łatwo stwierdzicie, ż e w zimie, gdy jest krótki
dzień, sumy te będą znaczne, preuda?
Na trzeciej etykietce jest elektrowóz. Ciekawi
jesteśmy, czy uważacie, że rysunek powinien być
dokładny, czy leż wystarczy t&ki jaki jest, to znaczy
żeby tylko byio wiadcmo o c o chodzi7
Następnym razem pomówim y o t^ni, jak odkle-
ja ć etykietki z pudełek.
OSZCZĘDZAJ
WODĘ
W P R Z E M Y S lŁ > W DO MU
im k
W
w
H
i i
SPISTKESCI
1. T ech n ik a w
fiium enistyce. —
2. O k r ę to w e n a p ę d y atom ow e. —
3. R o w e r o w e k ło p o ­
ty. — Sam ochód o d A d o Z : Ł ą c z y m y
lin lk z k o lu n ł. — fi. Z n a jd u je m y p rzy ja c ió ł. — fi. L ą ­
dem , M o rzem I P o w łe trz e m : H is to ria p o lsk iego sam oiotn . — 7. S p a lie tego eznrtnl — 8 P izy kn
w o k a l n as: P o m p k a ro w e r o w a ł m alek u ły . — 9. W ła s n y
K a b in e t
rlzy czny . — 10. W y n łk I loso­
w a n ia n ag ró d k o n k u rso w y ch . — i l . S k rz yn k n P o c z to w a I K ą c ik ko respo n d o n to w , — 12 C zy
to nie clekn w e, же... — 13. F ato graT u je m y — 14. K ą c ik k o n stru k to ra : O d b io rn ik tranzysto­
ro w y ,
er.
I i . - - 15. K o n k u rs.
i wytwarza parę, używaną do napędu
turbin poruszających śrubę statku.
W rezultacie, o ile normalny statek
zużywa w ielkie ilości paliwa, które mu­
szą być często uzupełniane w czasie
postoju w portach, o iyle dla statków
atom owych koniecznosc ta odpada. Ich
zapas paliwa atom ow ego wystarczyć
może — bez uzupełniania — na rok
lub nawet kilka lal.
Reaktor atom owy musi być otoczony
osłonami z grubych płyt ołowianych,
chroniącymi pr/ed zabójczym dla czło­
wieka
prom ieniowaniem
radioakty­
wnym. Ciężar tych osłon jest bardzo
duży. T o właśnie jest w znacznym
stopniu powodem , dlaczego okrętowe
napędy atom owe są stosowane już od
10 lal, a dotyi hczas
- пиши U’i cl u
prób
nie udało się jeszcze zbudować
samolotu z napędem atomowym. Cię/ar
osłon reaktora mógłby przekraczać c ię­
żar całego samolotu. W dużym statku
ciężar bardzo masywnych nawet osłon
nie odgryw a takiej roli, zwłaszcza że
odpada za to ciężar paliwa, którego
wielkie ilości muszą zabierać staiki
normalne.
Po raz pierwszy napęd atom owy za­
stosowano w 1954 r. na amerykańskiej
łodzi podw odnej ,.Nautilus” , nazwanej
tak na cześć statku kapitana N em o ze
słynnej pow ieści fantastycznej Juliusza
\ erne’a ,,20 000 mil podmorskiej że­
glugi” -
Zwykłe łodzie podw odne napędzane
są na powierzchni silnikami w ysokopręż­
nymi. pod w odą — silnikami elektrycz­
nymi, zasilanymi z baterii akumulaiorów
ładowanych w czasie gdy łódź pływa
na powierzchni. C/as przebywania łodzi
pod w odą jest bardzo ograniczony,
jędyfc wyładowanie akumulatorów zmu­
sza ją do w ypłynięcia na powierzchnię,
co
- w warunkach wojennych —
równa się często jej zagładzie.
,,Nautilus” m oże przebywać pod w o ­
dą dow olnie długo. Napędu dosiarcza
mu reaktor atomowy, a specjalne urzą­
dzenia wytwarzają tlen do oddychania
i w odę d o picia z w ody morskiej. Dalsze,
jeszcze większe i szybsze łodzie pod­
wodne, budowane w Stanach Zjedno­
W okrętach o napędzie atom owym
do poruszania śrub stosowane są —
podobnie jak ш normalnych statkach —
lurbimj parowe. Różnica polega na tym,
że para wytwarzana jest, nie tak jak
normalnie u kotłach onrzeieanych ia-
kim czy innym paliwem, lecz Ш tak
zwanym wymienniku ciepła reaktora
atom owego.
Podczas pracy reaktora wytwarzają
się ш nim olhrzymie ilości ciepła odbie­
rane przez chłodziwo, kiórijm ш naj­
prostszym i najczęstszy m przypadku
m oże być woda. Chłodziwo, które ch ło­
dząc reaktor samo się nagrzewa, z kolei
itr wymienniku ciepło ogrzewa wodę
„ N a u t ilu s "
w
p rz e k ro ju . W
środk u
— pomieszczenia dla załogi
re a k t o r
a to m ow y , w
ty ln e j
części
m aszyn ow n ia,
w
p rz ed n iej
czonych. były wielkim osiągnięciem
technicznym, szkoda tulko, /с służącym
celom wojny i zniszczenia.
Pr/układom pokojow ego zastosowania
energii atom owej jest olbr/ymi lodo-
faniacz radziecki ..Lenin” . Dla Związku
Radzieckiego utrzymywanie stałej ż e­
glugi na tzw. W ielkim S/laku Połnornym
u'/tlłuż północnych wybrzeży Syberii
nid olbrzym ie znaczenie, < bez pomocy
i
lodołamaczy jesi ono niemożliwe.
..Lenin” swoją wielkością (16 000
1011
)
i m ocą góruje znacznie nad dotychcza­
sowym i lodołamaczaml, a całkowite
uniezależnienie od konieczności uzu­
pełniania paliwa ma zasadnicze zna­
czenie lu czasie dalekich podróży wśród
wiecznych lodów . Przy tym, do napędu
tego lodu łamacza wykorzystywana jest
tylko około połow a energii je g o reakto­
rów atomowych. Reszla m oże b w użyta
do ogrzewania wody, sfu/ąccj do roz­
miękczania i topnienia lodu. Sn umienie
iiTzącej w ody wyrzucane są pod w iel­
kim ciśnieniem w ilości wielu dzie­
siątków tysięcy ton na godzinę z dwóch
otw orów na dziobie statku. Łącznie
z potężnym naciskiem stalowego dzioba
otwierają mu one drogę wsrod naj­
potężniejszych nawet zw ałów w iecznych
lodów .
Zastosowanie
napędów
aiomowuch
A m ery k a ń s k a łodż p o d w o d n a „Nautalua’ *, na k tu re f po raz p ie rw s z y zastosow a n o n a p ęd ato m ow y
ш statkach handlowych i pasażerskich
w ydaw ało się początkow o mniej uza-
sut'nione. gdyż uzupełnianie przez nie
zapasu paliwa ш czasie postoju ш p o r­
tach nie przedstawia specjalnych trud­
ności, a koszty napędu aiom om ego
jednak w yższe od kosztu normalnych
paliu*.
Obecnie,
ut
związku ze znacznym
postępem
uj
dziedzinie budowy reakto­
rów aminowych, sytuacja uległa zm ia­
nie. Pływa ju ż po mor/ach ainciijk.mski
statek handlowy 7 napędem atonio ш у т
.
„Savannah” , a cały szereg państw przy­
stąpił, bądź ma zamiar przystąpić ш naj­
bliższym czasie do budomy tego typu
Statkom.
Coraz poważniej też rozważana jest
sprawa budowy w ielkich łodzi pod­
w odnych jako statkom pasażerskich i to­
warowych. W czasie najmiększych n«i-
UJei bur/ i s/tormóui ш głębi morza pa­
nuje kompletna cisza i podróż podiuodna
odbywałaby się zamsze ш marunkacli
zupełnego spokoju i bezpieczeństwa,
niezależnie od pogody i stanu morza.
Prócz tego, statki podmodne mogłyby
osiągać miększe prędkości. W pierwszej
chwili m oże się lo wydaw ać niesłuszne.
Przecież na powierzchni siatek styka
się z wodą tylko dolną częścią sw ego
kadłuba, zaś pod w odą — całym kadłu­
bem. W związku z tym pod w odą opór
larc ia będzie większy. 1 rzeczyw iście
łodzie podmodne, jak wiadom o, osiąga­
ją większe prędkości na powierzchni
niż pod wodą. Jest lo prawdziwe, ale
tylko do pewnyc li granicznych pręd­
kości, rzędu około 41) w ęzłów .*
• W ęzeł
1 m ila m o rsk a na godzinę.
R odzieckl
1 olaniacz
od
z
napędem
„ L e n in ’ *
ato m ow y m
Na całkowity op ór statku płynącego
po powierzchni składa się opór tarcia
oraz opór fali spiętrzanej przed dziobem
statku. W miarę wzrostu prędkości opór
wytwarzany przez spiętrzanie fali gwał­
townie rośnie. W rezultacie po prze­
kroczeniu pewnej prędkości dalsze je j
zwiększanie staje się nieopłacalne, a da­
lej już nawet wprost niem ożliwe. Uzyska­
nie niewielkiego nawet wzrostu pręd­
kości wym agałoby kolosalnego zw ięk­
szenia m ocy silnikom napędowych.
Pod wodą w chodzi w rachubę w y ­
łącznie op or tarcia. Przy małych pręd­
kościach będzie
011
miększy, ale przy
dużych — ju ż mniejszy od całko witego
oporu statku płynącego po powierzchni.
Zwiększaniu m ocy silników będzie to­
warzyszyć zwiększanie prędkości statku.
Pod w odą odpada opor spiętrzania fali,
ograniczając у m ożność rozwijania w ięk­
szych prędkości przez statki pływające
po powierzchni.
Mgr Ini.
Z. Perzyńskt
P e r w s jy
statek
h a n d lo w y
z
n a pęd em
ato m ow y m „ S a v a n n a h " , z b u d o w a n y
noczonych
w
i960 r.
w S tanach Z je d ­
u

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin