2000

Program

ENTOMOLOGII LEŚNEJ

Egzamin 1997/98

Egzamin obejmuje 3 pytania, po jednym z każdego działu.

Zaliczenie pytania z działu A warunkuje przejście do pytań z działu B i C

Dział A

Biologia, znaczenie, kontrola i zwalczanie.

Strona 1 z 36

1.       Chrabąszcz majowy i kasztanowiec

2.       Szeliniak sosnowiec

3.       Smolik znaczony

4.       Zwójka sosnóweczka

5.       Zwójka pędówka

6.       Zwójka odrośleczka

7.       Osnuja sadzonkowa

8.       Borecznik rudy

9.       Skośnik tuzinek

10.   Rozwałek korowiec

11.   Barczatka sosnówka

12.   Poproch cetyniak

13.   Brudnica mniszka

14.   Strzygonia choinówka

15.   Borecznik sosnowiec

16.   Osnuja gwiaździsta

17.   Zawisak borowiec

18.   Osnuja świerkowa

19.   Zawodnica świerkowa

20.   Wyłogówka jedlineczka

21.   Wskaźnica jedlineczka

22.   Zwójka zieloneczka

23.   Brudnica nieparka

24.   Piędzik przedzimek

25.   Cetyniec większy

26.   Cetyniec mniejszy

27.   Kornik ostrozębny

28.   Drwalnik paskowany

29.   Przypłaszczek granatek

30.   Żerdzianka sosnówka

31.   Kornik drukarz

32.   Rytownik pospolity

33.   Wgryzoń jodłowiec

34.   Smolik jodłowiec

35.   Wykarczak sosnowiec

36.   Trzpiennik olbrzymi

37.   Rytel pospolity

38.   Rzemlik topolowiec

39.   Rzemlik osikowiec

40.   Rynnica osinówka

41.   Hurmak olchowiec

42.   Jesionowiec pstry

43.   Krobik modrzewiowiec

2000

Dział B

1.       Kryteria wyróżniania i klasyfikacja szkodliwych owadów leśnych.

2.       Szkodniki nasion                   (charakterystyka, kontrola, zwalczanie)

3.       Szkodniki szkółek                 (charakterystyka, kontrola, zwalczanie)

4.       Szkodniki upraw sosnowych (charakterystyka, kontrola, zwalczanie)

5.       Szkodniki średniowiekowych i starszych drzewostanów sosnowych

6.       Szkodniki pierwotne świerka   (charakterystyka, kontrola, zwalczanie)

7.       Szkodniki wtórne świerka        (charakterystyka, kontrola, zwalczanie)

8.       Szkodniki pierwotne jodły       (charakterystyka, kontrola, zwalczanie)

9.       Szkodniki wtórne jodły            (charakterystyka, kontrola, zwalczanie)

10.   Szkodniki modrzewia              (charakterystyka, kontrola, zwalczanie)

11.   Szkodniki pierwotne dębu       (charakterystyka, kontrola, zwalczanie)

12.   Szkodniki wtórne dębu            (charakterystyka, kontrola, zwalczanie)

13.   Szkodniki topoli                       (charakterystyka, kontrola, zwalczanie)

14.   Szkodniki wiązu                       (charakterystyka, kontrola, zwalczanie)

15.   Szkodniki olchy                       (charakterystyka, kontrola, zwalczanie)

16.   Szkodniki jesionu                    (charakterystyka, kontrola, zwalczanie)

Gatunki, charakterystyka, biologia, znaczenie gospodarcze:

1.       zwójki

2.       smoliki

3.       ścigi

4.       trzpienniki

5.       rozwiertki

6.       rodzaj kornik

7.       boreczniki

8.       stonkowate

9.       ryjkowcowate

10.   kornikowate

11.   kózkowate

Dział C

1.       Zasady systematyki owadów.

2.       Segmentacja ciała.

3.       Budowa skóry, jej skład chemiczny.

4.       Głowa.

5.       Tułów, nogi, skrzydła.

6.       Budowa i funkcjonowanie oczu.

7.       Budowa i funkcjonowanie układu nerwowego.

8.       Budowa i funkcjonowanie układu krwionośnego.

9.       Budowa i funkcjonowanie układu rozrodczego.

10.   Budowa i funkcjonowanie układu oddechowego.

11.   Budowa i funkcjonowanie układu wydalniczego.

12.   Budowa i funkcjonowanie układu pokarmowego.

13.   Rozwój i metamorfoza.

14.   Odżywianie się owadów.

15.   Budowa larw i poczwarek.

16.   Budowa jaja i rozwój embrionalny.

17.   Charakterystyka pluskwiaków różnoskrzydłych.

18.   Charakterystyka pluskwiaków równoskrzydłych.

19.   Charakterystyka szarańczaków.

20.   Charakterystyka sieciarek.

21.   Charakterystyka chrząszczy.

22.   Charakterystyka błonkoskrzydłych.

23.   Charakterystyka motyli.

24.   Charakterystyka muchówek.

25.   Metody zwalczania owadów.

26.   Owady drapieżne.

27.   Owady pasożytnicze.

28.   Choroby owadów.

Dział A

Biologia, znaczenie, kontrola i zwalczanie.

Strona 36 z 36

1.       Chrabąszcz majowy i kasztanowiec

rz Chrząszcze, rodz Żukowate W Polsce występuje głownie w płd-zach i zach części kraju oraz lokalnie także w centrum i na wsch. Występuje na siedliskach Bśw ,mieszanych i liściastych, unikając olsów i borów suchych. Na wiosnę gdy temp. Gleby na głebokości 10cm wynosi 9-14cm owady dorosłe opuszczają  kolebki poczwarkowe, w których zimowały Przypada to zwykle na I poł maja, na godz. Zmierzchu. Jako 1 pojawiają się samce, parę dni później samice .Lot godowy składa się z 2 faz: w I chrząszce kierują się w stronę najwyższego punktu- pagórki, wzgórza ,kępy drzew, tam zataczają koła i wchodzą w II fazę: wyszukiwanie miejsc do żerowania, a następnie do składania jaj. Żer uzupełniający chrząszcze prowadzą na liściach drzew liściastych głównie na Db,Brz, owocowych, rzadziej ogryzają kwiatostany na Md i So. Lot godowy jest powtarzany codziennie przy dobrej pogodzie. żer uzupełniający i regeneracyjny jest intensywny i rozrzutny. Rójka i składanie jaj trwa około 30-40dni,po czym chrząszcze giną. Jaja składane głównie na terenach otwartych ,gdy jest chłodno część jaj może być składana  pod okapem drz-nu .Jaja składane w kilku złożach po 10-30 szt  w odstępach kilkudniowych na głębokości 10-30cm. Łącznie samica składa do 70jaj. Pędraki wylęgają się po 4-6 tyg. Przebywają w wierzchniej warstwie gleby i jedzą drobne części roślin. W 1 roku nie powodują szkód na szkółkach i uprawach Zimują na głębokości 60-80 cm. Na wiosnę prowadzą żer podobny do zeszłorocznego .Na VI / VII pierwsze linienie. Teraz pędraki żerują na korzeniach drzewek ogryzając na nich drobną korę. Zimują i późną wiosną drugie linienie w 3 roku życia larwy. Teraz obgryzają grubsze korzenie i zżerają w całości małe korzonki sadzonek i siewek. Szkody powiększają się. Po trzecim zimowaniu, intensywny żer pędraków i ostatnie linienie na VI / VII. Po linieniu pędraki na głębokości 20-50 cm przepoczwarczają się w kolebce uformowanej w glebie. Po 6 tyg. postacie dorosłe i te aż do wiosny w glebie. Generacja 4-letnia.

2.       Szeliniak sosnowiec

rz Chrząszcze, rodz Ryjkowcowate Gatunek ten występuje w Polsce w naturalnym zasięgu Św,głównie w półn-wsch części kraju, choć żeruje na wszystkich iglastych. Chrząszcze pojawiają się w końcu IV po przezimowaniu w ściółce leśnej i udają się na uprawy so lu Św dla żeru regeneracyjnego lub uzupełniającego na korze i łyku młodych drzew. Większość chrząszczy wędruje na uprawy pieszo a tylko część leci .Latają chrząszcze młode, stare nie gdyż zanikły u nich mięśnie skrzydeł.  Żer polega na ogryzaniu kory i łyka płatami obejmując często cały obwód i długość strzałki. Brzegi uszkodzeń pokrywają się białą żywicą. Igły są uszkadzane w mniejszym stopniu. Młode drzewka do 5 lat giną, starsze silnie osłabione mają zły wzrost. Żerują najintensywniej o zmierzchu i w nocy. W dzień ukrywają się w miejscach zacienionych. Chrząszcze mogą żerować na pędach starszych sosen. Na Db szeliniak chętnie ogryza pączki, a na wschodach Bk przegryza strzałki pod liścieniami. Po ukończeniu żeru chrząszcz kopulują  i samice składają jaja w okolicy szyi korzeniowej i na korzeniach 1-10cm grubości, świeżo ściętych i kilkuletnich pniaków iglastych. Składanie jaj trwa 6-8 tyg t.j. do początku lipca. Składane pojedynczo lub po kilka sztuk, lecz wciągu dnia samica składa od 1-2 jaj. Zagłębiając się w tym celu w glebie na głębokość 20-40 cm. Jaja są składane do wygryzionych nyż i zakrywane trocinkami. Łącznie samica składa 60-100 jaj. Po 2-3 tyg lęgną się larwy które żeruja kierując się od grubszej części do cieńszej , a później zagłębiają się w drewno. Na jednym korzeniu może żerować kilka larw. Przepoczwarczenie następuje w kolebce zagłębionej w korzeniu i przykrytej wiórkami i trocinkami. Po 2-3 tyg chrząszcze, które opuszczają korzeń wygryzając się okrągłym otworem. Z jaj wcześniej złożonych chrząszcze wylęgają się jeszcze na jesieni tego roku  i prowadzą żer uzupełniający, z jaj późno złożonych  - dopiero od V do VII następnego roku. Generacja jednoroczna. W niekorzystnych warunkach pod okapem drz-nu rozwój może trwać 2 lata.

3.       Smolik znaczony

rz Chrząszcze, rodz Ryjkowcowate  Powszechny na terenie całej Polski w zasięgu So, zasiedla drzewa chore i osłabione. Pojawia się w połowie IV i żer uzupełniający wyżerając tkankę twórczą i łyko przez wbijanie ryjka w pędy ,gałezie lub pączki. Jaja pojedynczo lub po kilka sztuk w jamki wygryzione przez samice w dolnych partiach strzał 3 –20 letnich sosen Larwy żerują między korą a drewnem wygryzając kręte chodniki biegnące zwykle do dołu strzałki i naruszają biel, są wypełnione trocinkami.. Kolebki poczwarkowe eliptycznego kształtu są zagłębione w bielu i wyłożone wiórkami. Zwykle są umiejscowione w sferze okółków na drzewach. Z jaj złożonych wcześniej pojawiają się chrząszcze młodej generacji( po 6 tyg. Rozwoju) i opuszczają żerowisko otworem okrągłym. Przy chłodnych latach larwy rozwijają się do 4 m-cy. Młode chrząszcze żer uzupełniający aż do chłodów jesiennych kiedy na zimowisko udają się do ściółki. Chrząszcze żyją do 2-3 lat. Generacja jest 1 roczna.

4.       Zwójka sosnóweczka

rz Motyle, rodz Zwójkowate rójka w drugiej połowie VI i VII o zmierzchu. Jaja pojedynczo lub po kilka na zielonej korze pędów i w pochewkach igieł, ale najczęściej na pączkach młodych pędów  w wierzchołkowej części drzewa. Samica składa do 80szt. Wylęg gąsienic po 10-15 dni. Początkowo wgryzają się w nasadową część igły a następnie w pączki okółkowe, sporządzając mały oprzęd między pączkami. Nadgryzione igły wysychają Gąsienice kończą żer w XI i w miejscu żeru zimują a w końcu III i IV kontynuują żer przechodząc najczęściej na  na pączki szczytowe które uszkadzają do części nasadowej. Żer postępuje od nasady pędu ku szczytowi. Gąsienica może podczas żeru wiosennego zmieniać pączki powodując większe szkody. Przepoczwarzenie koniec V i w VI wewnątrz nasady uszkodzonego pędu. Generacja jednoroczna.

5.       Zwójka pędówka

rz Motyle, rodz Zwójkowate rójka koniec IVi V. Silny lot motyli trwa ok. 2 tygodni i odbywa się wieczorem. Jaja składane na wewnętrznej stronie zeszłorocznych igieł górnego okółka na pędach głównym i bocznych, a głównie między łuskami szczytowych pędów sosny. Na 1 parze igieł  składanych jest do 2-16 jaj. Gąsienice przechodzą na pędy majowe (nieulistnione) żerują na ich powierzchni a potem wgryzają się do wnętrza pędów.  Większość gąsienic żeruje w pędzie szczytowym (do 40 szt) Żer następuje od wierzchołka ku podstawie. Pęd obumiera. W końcu czerwca i na początku lipca gąsienice przepoczwarzają się w szarych oprzędach w dolnej części strzałek, w szczelinach kory Poczwarki zimują. Gener jednoroczna.

6.       Zwójka odrośleczka

rz Motyle, rodz Zwójkowate rójka odbywa się w V i na początku VI. Jaja pojedynczo między łuski pączka wierzchołkowego, rzadko na pączki boczne lub zeszłoroczne igły. Gąsienica minuje najpierw młode igły potem wgryza się w  nasadę pączka głównego młodych pędów, w nim żeruje. Czasem atakowane są pączki boczne. Na wiosnę po przezimowaniu w pączku gąsienica kontynuuje żer przez 3- 5 tyg., pączek się nie rozwija lub po rozwinięciu pęd usycha. Przepoczwarczenie w V wewnątrz wygryzionego pączka, o ścianach wyłożonych oprzędem. Wylęg motyli po10-15 dniach. Gener jednoroczna

7.       Osnuja sadzonkowa

rz Błonkoskrzydłe, rodz Niesnujowate  rójka VI. Jaja składane na powierzchni igieł tegorocznych pędów 2-6 letnich sadzonek. Larwy po 10-15 dniach i przebywają w rurkowatych oprzędach usytuowanych wzdłuż pędów.  Żer postępuje od wierzchołka drzewka do podstawy i wypełnia się rdzawymi ekskrementami. Na VII/VIII larwy schodzą do gleby, barwa jasno zielonkawa i wstępują w stan diapauzy, która może trwać do najbliższej wiosny lub 2,3 lata. W V następuje  przepoczwarczenie a później rójka.

8.       Borecznik rudy

rz Błonkoskrzydłe, rodz Pilażowate, podrodz. Boreczniki rójka na przełomie IX,X jaja (samica składaok. 100jaj) umieszczone w nacięciach zrobionych przez samicę w igle. Jaja ,nie są przykryte wydzieliną gruczołów samicy, zimują a uszkodzone igły usychają w V następnego roku .następuje wylęg larw. Larwy żerują gromadnie, następnie  przechodzą na igły młode a nawet uszkadzają korę na młodych pędach. Przechodzą one 5 lub 6 linień. Przepoczwarczenie następuje na przełomie VII/VIII w ściółce gdzie larwa  sporządza fasolowaty, złocistobrunatny oprzęd. Postacie dorosłe pojawiają się w 2 połowie IX. Część larw w stadium eonymfy wchodzi w stan diapauzy. Zimuje raz lub dwa razy. Generacja 1-3 letnia.W roku tylko 1 rójka.

9.       Skośnik tuzinek

rz Motyle, rodz Skośnikowate rójka przełom V i VI i ciągnie się do końca VI . Jaja składane pojedynczo do pochewek igieł. Ogółem samica składa do 40 jaj. Wylęg gąsienic po 2 tyg. Wgryzają się w nasadową część igieł i minują je w kierunku wierzchołka (mina letnia). W 1 igle żeruje zwykle 1 gąsienica We wrześniu  zwykle zmieniają igły i minują ich części wierzchołkowe. W nich zimują (mina jesienna). Na wiosnę, gdy temp. Powietrza 5-8st.  mogą opuścić miejsce zimowania i założyć minę wiosenną w 3 już igle albo żerować w przedłużeniu min jesiennych. W połowie IV gąsienice opuszczają igły i wgryzają się pod osłoną białego oprzędu do pączków szczytowych...