Ćwiczenia oddechowe
Wpływają przede wszystkim na wentylację płuc.
Mechanizm wentylacji płuc opiera się na pracy mięśni oddechowych, które powodują wahania ujemnego ciśnienia w klatce piersiowej (rozprężanie tkanki płucnej).
Wdech- następuje zwiększanie wymiarów klatki piersiowej we wszystkich 3 wymiarach
Mięśnie wdechowe:
1. Przepona
2. Mm. międzyżebrowe zewnętrzne
3. Mm. pochyłe szyi
Mięśnie wdechowe pomocnicze (przy ustaleniu przyczepów barkowych):
1. Mostkowo- obojczykowo- sutkowy
2. Piersiowy mniejszy
3. Zębaty przedni
4. Czworoboczny
5. Dźwigacz łopatki
6. Równoległoboczne
7. Piersiowy większy
8. Prostownik grzbietu
9. Niektóre mięśnie twarzy
Wydech- zmniejszenie wszystkich wymiarów i objętości klp (rozluźnienie mięsni wdechowych)
Czynny wydech wspomagany jest przez mm brzucha oraz mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne
Nasilony wydech umożliwiają:
1. Czworoboczny lędźwi
2. zębaty tylny
3. Mm. brzucha
Oddychanie spoczynkowe- zazwyczaj typ brzuszno- przeponowy
Silny oddech- jest ruchem oddechowym mieszanym, łączącym oddychanie żebrowe i przeponowe
Cele i zadania ćwiczeń oddechowych:
è Nauczanie prawidłowej czynności oddychania
è Zwiększenie wydolności i sprawności narządu oddechowego
è Kształtowanie klp i współudział w rozwijaniu prawidłowej postawy ciała
Cele ćwiczeń oddechowych:
è Zwiększenie ruchomości stawów klatki piersiowej
è Wzmocnienie mięśni oddechowych i wydechowych (przepony)
è Zwiększenie pojemności życiowej płuc
è Udrożnianie „drzewa oskrzelowego” w przypadku zalegania w nim śluzu
è Korekcja postawy w obrębie układu oddechowego
Zadanie- zapewnienie prawidłowego działa ukł. oddechowego, by nie dopuścić w nim do zmian uwsteczniających, co związane jest ze zmniejszoną aktywnością wynikającą z braku ruchu
!!!! Wskazania do ćwiczeń oddechowych:
1. Długotrwałe przebywanie pacjenta w pozycji leżącej
2. Wady postawy- głównie u dzieci i młodzieży
3. Zmniejszanie rozmiaru zmian inwolucyjnych – pacjenci geriatryczni
4. Odtwarzanie i utrzymywanie wyznaczników właściwej pracy układu oddechowego- po 40r.ż.
Przeciwwskazania:
1. Praktycznie brak
2. Uwaga przy procesach chorobowych zlokalizowanych w narządach wewnętrznych, np. zawał serca mięśniowego
Metodyka ćwiczeń oddechowych:
Przykłady takich działań i ćwiczeń najczęściej stosowanych w terapii oddechowej
a) Wdech przedłużony (do 5s)-> zatrzymanie (3s)-> wydech przedłużony (5s)
p.w.: leżenie przodem/ tyłem/ w siadzie/ w staniu
wdech może być wspomagany przez wznos kkg przodem bądź bokiem
b) Ćwiczenia oddechowe z pomocą przyborów
c) Ćwiczenia oddechowe (wdechowe) z oporem zewnętrznym (sprężyny gimnastyczne, podwieszki, ręka terapeuty)
d) Bezdechy (nie są zalecane dla pacjentów powyżej 50r.ż)
· Hiperwentylacja- np. 10 bardzo głębokich wdechów w odpowiednim tempie
· Max. Wdech na czas (bezdech)
e) Nauka kaszlu i odksztuszania przez:
· Pogłębienie oddychania w różnych pozycjach wyjściowych
· Naukę odksztuszania śluzu- wspomaganie oklepywaniem oraz pozycjami drenażowymi, np. pozycja Trendelenburga
· Naukę kaszlu
Mechanizm oddychania w różnych pozycjach ciała:
A. Leżenie na plecach
o Trzewia jamy brzusznej przesuwają się w kierunku przepony i wywierają na nia ucisk
o Obserwujemy wyższe ułożenie przepony niż w pozycji stojącej, co powoduje większa amplitudę ruchu przepony
o Przepona jest uniesiona i pracuje przeciw oporowi trzewi
Klatka piersiowa spłaszcza sie pod wpływem swej masy w kierunku przednio- tylnym
Żebra unoszą się silniej niż w pozycji stojącej
Milanowska pisze o przewadze oddychania torem żebrowym w czasie snu
POZYCJA TRENDELENBURGA- napór trzewi na przeponę jest większy, jak w leżeniu na poziomym podłożu
Taka pozycja może sprawiać przemieszczenie się kwi do mózgowia, co zwiększa ciśnienie w jego naczyniach krwionośnych (przeciwwskazanie u pacjentów geriatrycznych)
B. Pozycja stojąca
o Umożliwia pełne, swobodne rozprężenie płuc we wszystkich kierunkach dzięki zmniejszeniu ucisków na klatkę piersiową i przeponę
o Trzewia jamy brzusznej obniżają się i powstają korzystne warunki dla pracy przepony
C. Leżenie na boku
o Cześć klatki piersiowej przylegająca do podłoża jest częściowo wyłączona z akcji oddychania żebrowego
o Zwiększa się zastępcza ruchomość żeber po stronie nieuciśniętej
o Napór trzewni przesuwa część przepony od strony podłoża w kierunku klatki piersiowej stwarzając opór dla tej części przepony w czasie wdechu
o Mając wysokie ustawienie w p.w. przepona po stronie podłoża ma dużą amplitudę ruchu wdechowego (rekompensata uciśniętego płuca)
o Cześć przepony dalsza od podłoża jest ustawiona nisko i jej amplituda i jej amplituda ruchu jest nieduża
D. Pozycja półsiedząca
o Swobodne oddychanie przy pośrednim ustawieniu przepony
o Ugięcie kkd w stawach kolanowych- rozluźnia mm brzucha co ułatwia pracę przepony
o Pozycja umożliwia efektywne odksztuszanie wydzieliny
PODZIAŁ ĆWICZEŃ ODDECHOWYCH wg Kucha
1. Ćwiczenia oddychania przeponowego w ułożeniu na wznak
· Ćwiczenia symetryczne angażują cała przeponę
· Opór stawiamy na nadbrzuszu
2. Ćwiczenia oddychania przeponowego w ułożeniu na boku
· Ćwiczenia asymetryczne- angażują do pracy część przepony od podłoża
3. Ćwiczenia oddychania dolnożebrowego w ułożeniu na boku zdrowym
· W celu trenowania strony chorej- górnej
· Opór na boczną powierzchnię klatki piersiowej
4. Ćwiczenia oddychania żebrowego w ułożeniu na boku zdrowym
· Pod klatka piersiową wałek
· Kkd ugięte- rozluźnienie mm brzucha
· Przy wdechu energiczny wznos kg w górę- ruch kg może wspomagać fizjoterapeuta w celu rozciągnięcia ćwiczonej połowy klatki piersiowej
· Opór:
§ Ręka terapeuty
§ Ręka pacjenta
§ Woreczek z piaskiem (3-4kg)
Prawidłowy chód człowieka- seria cyklicznych, zmiennych ruchów kończyn i tułowia, powodujących w rezultacie przesuwanie się do przodu środka ciężkości ciała jako punktu wyznacznikowego.
Cykl chodu- czynności i ruchy wykonywane przez idącego pomiędzy kontaktem pięty z podłożem jednej z kończyn i powtórnym jej zetknięciem się z podłożem. Podczas jednego cyklu chodu każda z kończyn dolnych przychodzi przez jedną fazę podporu i przenoszenia kończyny
Faza podporu- zaczyna się dla każdej kd w momencie zetknięcia się pięty z podłożem, a kończy się w chwili oderwania palucha. Składowe fazy podporu w odniesieniu do stopy:
a) Kontakt pięty z podłożem
b) „stopa płasko”- cała powierzchnia stopy przylega do podłoża
c) Pełne obciążenie- środek masy ciała znajduje się nad środkiem geometrycznym powierzchni styku stopy z podłożem
d) Propulsja= przetaczanie stopy- różnica czasu pomiędzy oderwaniem od podłoża pięty obciążonej kd i palców tej samej stopy. Jednocześnie z zakończeniem propulsji, w momencie oderwania palucha od podłoża, kończyna kończy fazę podporu i rozpoczyna następną cześć cyklu
e) Oderwanie palucha od podłoża
Faza przenoszenia- zaczyna się od oderwania od podłoża palucha, a kończy w chwili zetknięcia pięty tej samej kończyny z podłożem. Składowe fazy przenoszenia:
a) Przyspieszenie- kończyna znajdująca się z tyłu w stosunku do tułowia- zakroczna przemieszczając się do przodu w płaszczyźnie strzałkowej „goni” ciało
b) Przenoszenie właściwie- oś poprzeczna st. skokowo- goleniowego znajduje się w płaszczyźnie czołowej głównej ciała. W tym momencie poprzez zgięcie w poszczególnych stawach, przenoszona kończyna jest najkrótsza
c) Hamowanie- po „wyprzedzeniu” tułowia następuje zwolnienie tempa ruchu kończyny ku przodowi i przygotowanie jej do przejęcia masy ciała
Faza podwójnego podparcia- kończyna zakroczna- podporowa jeszcze ma kontakt z podłożem poprzez przedstopie i paluch, a kończyna wykroczna- przenoszona już zetknęła się z podłożem. Czas trwania tej fazy jest zależny od szybkości chodu. Im większa tym faza ta jest krótsza i odwrotnie.
Podczas biegu ta faza nie występuje, zostaje zastąpiona fazą lotu- palce kończyny zakrocznej- podporowej już się oderwały od podłoża, a pięta nogi przenoszonej- wykrocznej jeszcze się z nim nie zetknęła.
Chód wolny: 70 kroków/ min
Chód bardzo szybki: 130 kroków/ min
Średnia prędkość chodu: ~4km/h (90 kroków/ min)
Wyznaczniki chodu prawidłowego
1. Wyznacznik pierwszy- określa konieczność bocznych przemieszczeń miednicy w czasie chodu, wynikających z naprzemianstronnego obciążania kd.
Ruchy boczne wykonywane są w odcinku lędźwiowym kręgosłupa i obu stawach biodrowych- tu zachodzą ruchy złożone: przywiedzenie, odwodzenie, rotacje.
2. Wyznacznik drugi- określa ustawienie miednicy i obu stawów biodrowych w płaszczyźnie czołowej w sytuacji, kiedy jedna z kd znajduje się w fazie obciążenia właściwego, a druga jest przenoszona
· Staw biodrowy w przywiedzeniu 5* (kończyna podporowa)
· Staw biodrowy w odwiedzeniu 5* (kończyna przenoszona)
3. Wyznacznik trzeci- określa prawidłowe ustawienie miednicy i stawów biodrowych w płaszczyźnie poprzecznej, w fazie podwójnego podparcia
· Miednica zrotowana w osi długiej ciała (po 5* w obie strony)
Ku przodowi...
maarteczka15