1. Jest przytomny ? Ratownik powinien głośno odezwać się do pacjenta (np. "Jak Pan/Pani się czuje) oraz sprawdzić reakcję na mocne dotknięcie (potrząsanie, klepnięcie w policzek) lub ból - uszczypnięcie płatka usznego. W ten sposób można uniknąć przeprowadzania zabiegów reanimacyjnych u przytomnego pacjenta. Należy pamiętać, że jeśli mamy do czynienia z urazami głowy lub szyi, podejrzewamy uszkodzenie kręgosłupa i pacjenta można poruszyć tylko wtedy, jeśli jest to absolutnie niezbędne ! Nieprawidłowe poruszenie może doprowadzić do uszkodzenia rdzenia kręgowego, a tym samym do paraliżu. 2. Oddycha ? Zatrzymanie oddechu stwierdza się w nastepujący sposób: - objawem nasuwającym podejrzenie jest sinicze zabarwienie skóry, - przy dokładnej obserwacji nie widać ruchów oddechowych klatki piersiowej; ruchy te nie są wyczuwalne również po przyłożeniu dłoni ratownika do klatki piersiowej i brzucha ratowanego, - niesłyszalny i niewyczuwalny jest strumień powietrza wydychanego z ust i nosa pacjenta, - przy częściowej niedrożności dróg oddechowych słychać odgłosy chrapania i bulgotu 3. Ma zachowane krążenie ? Objawy nagłego zatrzymania krążenia występują w następującym porządku czasowym: - natychmiast: brak tętna na tętnicy szyjnej, - po 10-20 sekundach: utrata przytomności, - po 15-30 sekundach: zatrzymanie oddechu lub "chwytanie powietrza", - po 60-90 sekundach: szerokie źrenice, bez reakcji na światło (tzw. "sztywne") Bladość lub sinica skóry oraz szerokie źrenice nie stanowią jednak pewnych objawów zatrzymania krążenia, gdyż mogą towarzyszyć innym stanom chorobowym. Badanie tętna: tętno może być badane w trzech miejscach: - na tętnicy szyjnej - na tętnicy udowej - na tętnicy promieniowej (u dziecka poniżej 1 roku życia na tętnicy ramiennej)
Gdy u nieprzytomnego pacjenta nie ma bezpośredniego podejrzenia zatrzymania krążenia, można najpierw kontrolować tętno na tętnicy promieniowej. Przy niewyczuwalnym tętnie promieniowym, należy badać tętnicę szyjną. Wskazane jest badanie tętna najpierw po jednej, później po drugiej stronie szyi, ale nigdy jednocześnie. Z powodu np. obrzęku tętno może być niewyczuwalne po jednej stronie, dlatego więc sprawdzamy obustronnie.Brak tętna na tętnicy szyjnej rozstrzyga o zatrzymaniu krążenia. Kontrola czynności życiowych pacjenta musi przebiegać możliwie szybko. Dlatego doświadczony ratownik sprawdza wszystkie kliniczne objawy życia jednocześnie: - wezwanie pacjenta, - obserwacja ruchów klatki piersiowej i zabarwienia skóry, - badanie tętna na tętnicy szyjnej Dzięki temu można w ciągu kilku sekund rozpoznać utratę przytomności, zatrzymanie krążenia i oddychania.
Badanie poszkodowanego wykonujemy w celu stwierdzenia lub wykluczenia u poszkodowanego urazów, np.: złamań, krwotoków zewnętrznych, itp. Prowadzimy je dokładnie według jednego z dwóch schematów, zależnie od tego, czy poszkodowany leży na plecach czy na brzuchu. Podczas badania poszkodowanego należy cały czas obserwować twarz poszkodowanego. Osoba nieprzytomna może zareagować na ból widocznym grymasem twarzy lub jękiem.
Jeżeli poszkodowany leży na plecach.
Ocena stanu przytomności poszkodowanego - sprawdzamy czy poszkodowany reaguje na bodźce: dotyk i głos. Badanie szyjnego odcinka kręgosłupa i czaszki - palce obu rąk wsuwamy z obu stron pod kark poszkodowanego, uważając aby nie poruszyć jego głową. Jednym ciągłym ruchem ręki lekko naciskając przesuwamy po kręgosłupie od dołu w kierunku czaszki. Nie wyjmując rąk przesuwamy dłonie po potylicy w górę czaszki. Głowę unosimy delikatnie tylko na tyle, by móc wsunąć pod nią ręce. Zwracamy uwagę na ciągłość kręgosłupa, pojawienie się obrzęku, zgrubień, zapadnięć itp. Po zakończeniu badania oglądamy rękawiczki, szukając śladów krwi. Udrożnienie dróg oddechowych - sprawdzenie oddechu i tętna wykonujemy według wcześniej przedstawionego schematu. Obojczyk - sprawdzamy jednym, ciągłym ruchem palcami jednej ręki. Stawy ramienne - badamy oba stawy jednocześnie. Obejmujemy ręką bark i wykonujemy niewielkie, koliste ruchy i badając czy nie są uszkodzone. Klatka piersiowa - obejmujemy oburącz z boków pod pachami, ściskamy i następnie zwracając uwagę na ewentualne trzeszczenie złamanych lub pękniętych żeber. Czynności powtarzamy układając ręce coraz niżej w kierunku brzucha, aż do zbadania całej klatki piersiowej Odcinek lędźwiowo - krzyżowy kręgosłupa - jedną rękę wsuwamy pod kręgosłup poszkodowanego w okolicy lędźwiowej (pomiędzy klatką piersiową a miednicą) i przesuwamy palce jednym ciągłym ruchem po kręgosłupie. Szukamy dotykiem wszystkich nieprawidłowości, tj.: obrzęku, zgrubień i zapadnięć. Jednocześnie poszkodowanemu wydajemy polecenie: "złącz nogi". Obserwujemy reakcję poszkodowanego: jeżeli poszkodowany nie wykonuje naszego polecenia, może to świadczyć o: uszkodzeniu rdzenia kręgowego, uszkodzeniu miednicy, głębokiej utracie przytomności. Brzuch - kładziemy jedną rękę płasko na brzuch poszkodowanego i lekko wciskamy. W warunkach prawidłowych powłoki brzuszne są miękkie i elastyczne. Brzuch twardy, deskowaty może być objawem krwawienia wewnętrznego. Miednica - układamy ręce na kolcach biodrowych naciskając je na przemian (delikatnie kołyszemy miednicą). Jeżeli miednica nie jest uszkodzona, to powinna się kołysać cała, bez żadnych przemieszczeń bioder względem siebie. Kończyny - po zbadaniu miednicy przechodzimy bezpośrednio do kontroli kończyny dolnej po stronie której się znajdujemy. Następnie badamy kończynę górną tej samej strony, przechodzimy na drugą stronę poszkodowanego i kończymy badanie kończyn. Najpierw sprawdzamy ciągłość kończyny obejmujemy ją oburącz jak najbliżej biodra lub barku i ciągłym ruchem przesuwamy ręce (bez odrywania) w dół, w kierunku stopy lub dłoni. Szukamy zniekształceń kończyny spowodowanych np. złamaniem. Następnie sprawdzamy stawy: kolanowy i łokciowy. Wykonujemy to z równoczesnym naciągnięciem kończyny (w tym celu chwytamy jedną ręką kończynę powyżej kostki lub za nadgarstek i naciągamy ją do wyprostowania; drugą ręką, podłożoną pod kolano lub łokieć, zginamy staw sprawdzając jego ruchomość). Badanie nie powinno trwać dłużej niż 1 minutę. Jeżeli przekroczymy ten czas, należy badanie przerwać, żeby sprawdzić oddech i tętno.
Jeżeli poszkodowany leżu na brzuchu
. Ocena stanu przytomności poszkodowanego. Kręgosłup - gdy poszkodowany leży na brzuchu mamy dostępny dla badania cały kręgosłup. Badamy go palcami jednym, ciągłym ruchem wzdłuż, szukając zniekształceń. Badanie czaszki jak poprzednio. Udrożnienie dróg oddechowych. Stawy ramienne. Miednica. Kończyny. Odwrócenie poszkodowanego: kończyny poszkodowanego układamy prosto wzdłuż ciała. stajemy po stronie, w którą zwrócona jest twarz poszkodowanego, kończynę górną poszkodowanego z drugiej strony wsuwamy pod biodra, ręka powinna być wyprostowana i zwrócona grzbietem dłoni do podłoża. drugą kończynę górną, zgiętą w stawie łokciowym kładziemy na plecach poszkodowanego, swoją rękę wsuwamy pod udo bliższej nogi poszkodowanego i chwytamy za tylną część uda nogi dalszej, swoją rękę wsuwamy pad ramię zgiętej kończyny poszkodowanego i chwytamy płasko za jego przedramię, delikatnie, od siebie, obracamy poszkodowanego na plecy, zwracając szczególną uwagę na asekurację głowy poszkodowanego, kontynuujemy badanie kompleksowe pomijając wcześniej wykonane czynności. Obojczyki - jak poprzednio. Klatka piersiowa - jak poprzednio. Brzuch - jak poprzednio
szormy