4
Rozruch elektryczny – elementy składowe układu rozruchowego
Spycharka ma dwa niezależne od siebie układy rozruchu: elektryczny i powietrzny. Układ elektryczny jest układem podstawowym, a układ rozruchu powietrznego jest zapasowy.
Przy korzystaniu z układu rozruchu elektrycznego silnik uruchamia się rozrusznikiem. Koło zębate rozrusznika zazębia się z zębatym wieńcem koła zamachowego silnika i obraca wał korbowy silnika.
Aby uruchomić silnik z wtryskiem bezpośrednim (A-401) min. obroty wału korbowego muszą wynosić 100-120 obr/min, i to przy założeniu szczelności pary tłok-cylinder. Dodatkowo nie uruchomimy silnika ZS jeśli temperatura jest niższa niż -15ºC bez zastosowania dodatkowych zabiegów. Te dodatkowe zabiegi w przypadku spycharki BAT-M, czyli podgrzewanie oleju silnikowego i płynu chłodzącego, stosujemy już w temperaturze niższej niż +5º C.
W spycharce zainstalowany jest rozrusznik typu ST –16M. Jego moc wynosi 15 kM, napięcie pracy 24V, ciężar 45 kG. W warunkach zimowych zabrania się używać rozrusznika bez wstępnego podgrzania silnika urządzeniem do tego służącym. Rozrusznik jest szeregowym silnikiem elektrycznym prądu stałego. Przycisk rozrusznika jest umieszczony w kabinie na tablicy przyrządów kontrolnych.
Działanie rozrusznika
Po naciśnięciu na przycisk (8, rys. 169) rozrusznika, prąd z akumulatorów przez zacisk (3) dopływa do uzwojenia bocznikowego „Sz" i uzwojenia szeregowego „S" automatu napędu, w wyniku czego wysuwa się stycznik (5) przekaźnika automatu rozrusznika.
Prąd, przepływający przez uzwojenie szeregowe „S", dopływa do uzwojenia rozrusznika. Stycznik (5), przesuwając się do przodu, opiera się o trzpień stykami ruchomymi (4) i przesuwa go aż do zwarcia ze stykami stałymi (2). Zwarcie styków następuje w końcowej fazie skoku stycznika (5), w odległości 2—3 mm między stycznikiem a kowadełkiem, co równa się wysunięciu koła zębatego (7) rozrusznika na odległość 19—21 mm. Po zwarciu styków, prąd z akumulatorów płynie przez zamknięte styki (2 i 4) automatu bezpośrednio do uzwojenia rozrusznika, pomijając uzwojenie szeregowe automatu, co jest równoznaczne z włączeniem rozrusznika na pełne napięcie akumulatorów.
Ponieważ włączenie rozrusznika na pełne napięcie akumulatorów następuje po całkowitym zazębieniu się koła zębatego rozrusznika z wieńcem zębatym silnika, wyklucza to możliwość uszkodzenia zębów kół zębatych. Zabronione jest włączanie rozrusznika „na krótko” przez zwarcie styków wyłącznika głównego.
1. Do uruchomienia silnika zabrania się wykorzystywać akumulatory rozładowane powyżej 50%.
2. Wszystkie akumulatory muszą być w podobnym stanie technicznym. Dwa nowe, sprawne akumulatory zostaną szybko samoczynnie rozładowane przez dwa niesprawne.
3. Okresowo sprawdzamy poziom i gęstość elektrolitu. Dolewamy wyłącznie wody destylowanej.
4. Okresowo sprawdzamy czystość powierzchni czołowych akumulatorów i dokręcenie połączeń. Zaciski po dokręceniu smarujemy wazeliną techniczną.
5. Okresowo smarujemy łożyska rozrusznika(ŁT4 S3) i wielowypust po którym porusza się zębnik (olej silnikowy).
6. Po uruchomieniu rozrusznikiem silnika należy niezwłocznie wyłączyć przycisk rozrusznika, aby wykluczyć możliwość dłuższej jego pracy bez obciążenia.
7. Kategorycznie zabrania się naciskania przycisku rozrusznika w czasie pracy silnika.
8. Po każdych 25-30 h sprawdzić ustawienie i zamocowanie rozrusznika.
9. Przy obsługiwaniu OO2 sprawdzić komutator, stan szczotek i szczotkotrzymaczy.
10. Pamiętajmy, że zbyt duży opór przy rozruchu może być powodem słabego podgrzania oleju silnikowego.
Niesprawności rozrusznika i sposoby ich usunięcia.
Niesprawności rozrusznika dzielimy na dwa główne rodzaje:
1. Po naciśnięciu na przycisk rozrusznika brak jakichkolwiek efektów.
2. Po naciśnięciu na przycisk rozrusznik kręci wałem korbowym, ale słabo.
Wbrew pozorom najłatwiej znaleźć usterkę w pierwszym wypadku. Jest ona spowodowana oczywiście brakiem prądu. Tu znając budowę rozrusznika i instalacji szybko możemy ustalić rodzaj usterki ( wyłączony wyłącznik masy, poluzowane przewody na zaciskach akumulatora, zablokowany silnik, niesprawny wyłącznik elektromagnetyczny rozrusznika (przepalone uzwojenie) itp.
W drugim przypadku przyczyną mogą być: poluzowane przewody w układzie rozruchu, zbyt duży opór wału korbowego, zużyte szczotki lub komutator, rozładowane akumulatory itp.
Szczegółowe niesprawności układu rozruchowego i sposoby ich usuwania przedstawiono w instrukcji „Ciągnik Gąsienicowy ATT-405” syg. Inż. 410/77.
Za pomocą układu rozruchu powietrznego uruchamia się silnik w razie niesprawności układu rozruchu elektrycznego. Układ rozruchu powietrznego składa się z dwóch butli ze sprężonym powietrzem, zaworu redukcyjnego, manometru, rozdzielacza powietrza, dwunastu zaworów rozruchowych oraz przewodów powietrznych wysokiego ciśnienia. Stalowe butle ze sprężonym powietrzem przymocowane są do specjalnych wsporników na przedniej ściance kabiny spycharki, po prawej stronie. Każda butla ma zawór. Pojemność obu butli wynosi 10 litrów (po 5 w każdej). Pełne butle umożliwiają 10-14 rozruchów silnika. Maksymalne ciśnienie powietrza w butlach 14,7 MPa; minimalne do rozruchu sprawnego silnika latem: 4,4 MPa, zimą 5,9 MPa.Obie butle połączone są przewodem z zaworem redukcyjnym. Na przewodzie tym umieszczony jest króciec zakręcany korkiem. Przy ładowaniu butli bez wyjmowania ich ze spycharki do króćca przyłącza się przewód doprowadzający sprężone powietrze do butli. Butle układu rozruchu powietrznego ładuje się sprężonym powietrzem ze specjalnej sprężarki lub butli ze sprężonym powietrzem o większym ciśnieniu. Butle ładować można bezpośrednio w spycharce lub też poza spycharką.
Niesprawności układu rozruchu powietrznego i sposoby ich usuwania
Gdy silnik nie daje się uruchomić sprężonym powietrzem, przyczyną tego może być zacinanie się jednego lub kilku zaworów rozruchowych lub za małe ciśnienie powietrza w butlach.
W celu usunięcia tych niesprawności należy:
— sprawdzić ciśnienie powietrza w butlach i w razie potrzeby naładować butle powietrzem;
— wykręcić zawór, usunąć niesprawności lub wymienić zawór.
Za pomocą układu podgrzewania rozruchowego przygotowuje się silnik do uruchomienia i utrzymuje się go w stałej gotowości do uruchomienia w okresie zimowym przez podgrzewanie płynu chłodzącego i oleju.
Układ podgrzewania rozruchowego składa się z kotła zespołu zasilania, przepustnicy i przewodów. Kocioł układu podgrzewania rozruchowego umieszczony jest z prawej strony silnika (patrząc w kierunku jazdy spycharki).
W wyniku spalania paliwa w palenisku kotła układu podgrzewania rozruchowego nagrzewa się płyn chłodzący znajdujący się w kotle. Wytwarzająca się w kotle w czasie nagrzewania płynu chłodzącego para skrapla się w skraplaczu pary i razem z gorącym płynem chłodzącym dostaje się do skrzynki termostatów. Stąd gorący płyn chłodzący dostaje się do koszulek wodnych głowic i bloków cylindrów silnika i nagrzewa je. Z koszulek głowic i bloków cylindrów płyn chłodzący płynie do pompy wodnej, a z niej do kotła.
W przewodzie łączącym pompę wodną z kotłem wmontowany jest przewód doprowadzający olej ze zbiornika do pompy olejowej silnika. W ten sposób w czasie podgrzewania rozruchowego silnika ogrzewa się tylko płyn chłodzący, ale i olej (płynący w przeciwprądzie). Niezależnie do powyższego ogrzewania oleju rura wyprowadzająca spaliny z kotła, przechodząca przez zbiornik główny oleju, ogrzewa olej znajdujący się w zbiorniku.
Część gorącego płynu chłodzącego podgrzanego w kotle odprowadzana jest oddzielnym przewodem do koszulki wodnej pompy podtłaczającej olej. Stamtąd płyn ten płynie do głównego przewodu łączącego kocioł ze skrzynką termostatów i w tym przewodzie łączy się z zasadniczym obiegiem płynu w układzie podgrzewania rozruchowego.
W celu podgrzania silnika należy wykonać następujące czynności:
- zamknąć żaluzje chłodnicy
- otworzyć pokrywę na końcu rury wylotowej układu podgrzewania rozruchowego i pokrywę na otworze wlotowym dmuchawy
- przełączyć zawór rozdzielczy paliwa w położenie włączający jeden ze zbiorników paliwa
- przepompować (2-3 suwy) ręczną pompą paliwową układ zasilania paliwem w celu jego odpowietrzenia
- sprawdzić położenie przesłony w przewodzie łączącym kocioł z termostatami i wyłączyć chłodnicę ustawiając przepustnicę w położenie „zamknięte”
- włączyć wyłącznik baterii akumulatorów
- wstawić korbę ręcznego napędu zespołu zasilania w otwór po prawej stronie spycharki
- włączyć świecę żarową na 1-2 min, po czym powoli obracać korbą ręcznego napędu zasilania. Gdy tylko kocioł zacznie pracować (o czym świadczy charakterystyczny szum), zwiększyć obroty korby do 60-70 obr/min. Po 2-3 min pracy włączyć silnik elektryczny zespołu zasilania nie przestając obracać korbą ręczną. Po włączeniu silnika elektrycznego korba ręcznego napędu automatycznie zostaje wypchnięta z zazębienia pochyłymi ścięciami wałka. Przy niskiej temperaturze otoczenia wskazane jest dla przyspieszenia rozruchu silnika przymykanie pokrywą otworu wlotowego dmuchawy
- po zapaleniu paliwa i ustaleniu się pracy kotła wyłączyć świecę żarową i dalej podgrzewać układ. Świeca żarowa może być włączona na okres czasu nie przekraczający 5 minut.
- do czasu uzyskania przez płyn chłodzący temperatury 110 – 115°C, co każde 5°C przyrostu temperatury przepompować olej pompą podtłaczającą MZN – 2, włączając ją na 3-5 s. Przy ciśnieniu oleju powyżej 0,27 MPa (wg wskazań manometru) należy – nie zaprzestając pompowania oleju pompą MZN – 2 – wprowadzić w ruch obrotowy wał korbowy silnika rozrusznikiem lub sprężonym powietrzem. Wał silnika powinien się obracać przez 3-5 s, przy czym dopływ paliwa do silnika powinien być wtedy zamknięty. Na spycharkach mających ręczną pompę podtłaczającej olej ciśnienie w układzie smarowania powinno wynosić co najmniej 0,09 MPa
- przy ciśnieniu oleju powyżej 0,27 MPa należy kocioł wyłączyć i uruchomić silnik. Gdy w pierwszej sekundzie jego pracy manometr nie wskazuje ciśnienia oleju (co często występuje przy niskiej temperaturze otoczenia), silnik należy zatrzymać i ponownie uruchomić po upływie 2-5 minut. W ciągu tego czasu okresowo, nie więcej jak trzy razy, włączyć na krótko (3-5 s) pompę podtłaczającą olej. W ten sposób przewód olejowy manometru nagrzeje się i manometr zacznie wskazywać ciśnienie w układzie smarowania. W razie braku ciśnienia po drugim uruchomieniu silnika wyżej wymienione czynności należy powtórzyć. Gdy manometr w dalszym ciągu nie będzie wskazywał ciśnienia oleju, silnik należy zatrzymać i wyjaśnić przyczynę braku ciśnienia (sprawdzić działanie manometru i stan przewodów olejowych)
- po uruchomieniu silnika należy otworzyć przepustnicę, ustawić żaluzję w położenie otwarte i zamknąć pokrywą otwór wlotowy dmuchawy
- na dłuższych postojach, w razie obniżenia się temperatury płynu chłodzącego do 35-45°C, należy włączyć kocioł i podgrzewać silnik do uzyskania temperatury płynu chłodzącego w granicach 110-115°C
- w ciągu jednorazowego postoju spycharki bez doładowywania baterii akumulatorów wolno silnik elektryczny układu podgrzewania rozruchowego i pompę podtłaczającą olej włączać na czas nie dłuższy jak 1,5 godziny.
szormy