Semenenki-koncepcja-filozofii.pdf

(2161 KB) Pobierz
Ks. Tadeusz Kaszuba CR
SEMENENKI
KONCEPCJA
FILOZOFII
jako racjonalnego poznania
1
ks. Tadeusz Kaszuba CR
SEMENENKI KONCEPCJA
FILOZOFII
JAKO RACJONALNEGO POZNANIA
Rzym 1985
1
Od Autora…
« Semenenki koncepcja filozofii jako racjonalnego poznania » jest rozprawą dyplomową pisaną w 1969
roku na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim pod kierunkiem O. Profesora Mieczysława A. Krąpca, O.P. Na
opublikowanie jej wówczas nie miałem możliwości. I tak lata przeminęły…
Szkoda, że w międzyczasie nie udało się krytycznie wydać filozoficznej spuścizny ks. Piotra Semenenki,
C.R. Nie pogłębiono również badań systematycznych nad jego filozofią. W związku z tym uznałem, że moja
próba odczytania jego koncepcji filozofii nie straciła na aktualności, a opublikowanie jej może przyczynić
się do wzbudzenia większych zainteresowań w tym względzie. Nie bez znaczenia jest tu i okoliczność stu-
letniej rocznicy śmierci (1986) Semenenki.
Do rozprawy dołączam mały traktat ks. Semenenki Pod tytułem « Klucz do filozofii ». Z rękopisu odczy-
tał go i wy-dał jako maszynopis w 1960 roku ks. Jan Reinke, C.R. Nie jest to być może najbardziej filozo-
ficzny tekst Semenenki, ponieważ miał być wprowadzeniem do filozofii i pisany po polsku, dlatego tu go
dołączam.
© Tadeusz Kaszuba C.R.
Okładkę projektował Ks. Tadeusz Nosal C.R.
Traktat « Filozofia » wydał Ks. Jan Reinke C.R.
Romagrafik – Via Vittorio Putti, 13 – Tel. 538249
2
SPIS TREŚCI
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
I.
Koncepcja poznania naukowego
. .
1. Przedmiot poznania naukowego
2. Źródła idei . . . . . . . . . . . .
3. Cel poznania naukowego . . . .
4. Metoda poznania naukowego . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. 8
. 8
13
19
21
27
27
35
35
39
45
51
51
58
64
II.
Filozofia jako «organon» poznania naukowego
.
1. Punkt wyjścia filozofii i jego uwarunkowania .
2. Analiza aktu myślenia jako aktu . . . . . . . .
a) Sposób myślenia . . . . . . . . . . . . . . .
b) Prawo myślenia . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Stosunek Organonu do Logiki . . . . . . . . .
III.
Filozofia jako teoria absolutu
. . . . . . .
1. Koncepcja absolutu filozoficznego . . . .
2. Absolut filozoficzny a Absolut Religijny
3. Program filozofii absolutnej . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
IV.
Konsekwencje traktowania filozofii jako wiedzy o « prawie myślenia »
. . . . . . . . . . . . . . . 67
1. Dynamiczna wizja rzeczywistości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
2. Racjonalizm metodologiczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
3
WSTĘP
Jest charakterystyczne, że wszystkie dotychczasowe opracowania polskiej filozofii XIX wie-
ku bądź całkowicie pomijają, bądź wspominają tylko na marginesie filozofię Piotra Semenenki.
Milczenie to jest częściowo usprawiedliwione tym, że jego spuścizna filozoficzna jest wciąż jeszcze
w rękopisach: to bowiem co zostało w niej opublikowane można potraktować raczej jako
zapowiedź twórczości. Nic dziwnego, iż skoro zapowiedź nie spełniła się, to i publikacje te poszły
w niepamięć. Piśmiennictwo natomiast – powiedzmy najogólniej – teologiczne ze względów
zrozumiałych nie zwracało zainteresowania historyków filozofii.
Nie znaczy to jednak, że uwzględnione w tej pracy nieopublikowane dotąd dzieła filozoficzne
Semenenki są imponujące w rozmiarach. Nie. Są jednak na tyle wartościowe, że domagają się
uwzględnienia, opracowania oraz wliczenia ich w trwały dorobek polskiej kultury filozoficznej
ubiegłego stulecia.
Zasadniczą tendencję filozoficzną Semenenki można by wyrazić w pytaniu: jak filozofię no-
wożytną uczynić chrześcijańską? Pytanie to sugeruje – w świetle nowo przyjętego światopoglądu
chrześcijańskiego – rzetelną próbę rewizji filozoficznego obrazu świata prezentowanego przez
nowożytną filozofię. Gorliwość konwertyty próbę tę aż nadto uwidacznia. Pomijając jednak to
czysto psychologiczne uwarunkowanie warto i należy zapytać w czym Semenenko widział
możliwość nadania filozofii nowożytnej orientacji chrześcijańskiej, oraz jaki był efekt tej próby?
Gdy w okresie Millenium Naród składa hołd wszelkim przejawom twórczości i geniuszu
wydało się słusznym, by również – choć w skromnym zakresie – ukazać współczesnemu czytelni-
kowi to, co w niedawnej, narodowej przeszłości filozoficznej było próbą nowego ujęcia prawdy.
Moment milenijny nabiera specjalnego wydźwięku w związku z tym, że Piotr Semenenko był
jednym z założycieli Zgromadzenia Zmartwychwstania Pańskiego: uczestnicząc więc w jego
spuściźnie duchowej należało również podjąć badania nad jego twórczością filozoficzną.
Wymienione motywy, tak przedmiotowe jak i podmiotowe sprawiły, że filozofia Semenenki
stanowi przedmiot zainteresowania niniejszej pracy. Natomiast o aspekcie ujęcia tej filozofii
zdecydował najpierw charakter wpływów, w których kształtowała się jego filozofia – wspomniano
wyżej, że chodzi tu o filozofię nowożytną. Mianem tym należy tu objąć okres dziejów filozofii od
Kartezjusza do Hegla i współczesnych Semenence kierunków filozoficznych XIX wieku.
Najwcześniej zapoznał się nasz Autor z filozofią Kanta i Hegla. Była to recepcja samodzielna,
nieukierunkowana i zapewne bezkrytyczna – miał bowiem podówczas dopiero 17 lat, gdy po upad-
ku Powstania Listopadowego oddał się w Prusach lekturze tych filozofów – jednak na tyle wierna i
głęboka, że wciąż stanowić będzie punkt odniesienia jego filozoficznych poszukiwań.
Drugim z kolei miejscem pobytu Semenenki była Francja. W latach 1832-34 trudnił się
wyłącznie pracą rewolucyjno-społeczną, dlatego okres ten miał raczej mały wpływ na jego
formację naukową. Dopiero w dwóch następnych latach, gdy znalazł się w Paryżu, wszedł w kon-
takt z liberalizującym środowiskiem katolickim i uległ wpływom tradycjonalizmu.
Zasadniczą formację naukowa odebrał Semenenko dopiero w czasie studiów rzymskich od-
bywanych w Collegium Romanum pod kierunkiem jezuitów w latach 1837-42. Należy tu
szczególnie wymienić dwóch profesorów tegoż Collegium, a mianowicie J. Perrone i J. Al.
Dmowskiego. Ten pierwszy w wykładzie swego przedmiotu polemizował z ówczesnymi kierunka-
mi filozoficznymi, a szczególnie z ontologizmem i religijnym racjonalizmem, do których
początkowo Semenenko czuł wiele sympatii. Natomiast Dmowski zaprezentował Semenence
filozofię scholastyczną w następującej wersji: w teorii bytu nawiązywał do koncepcji suarezjańsko-
4

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin