Rozdział I
Termin antropologia składa się z dwóch greckich słów: (anthropos- człowiek i logos- słowo, nauka)- to pojęcie oznacza naukę o człowieku.
Antropologia filozoficzna- odwołuje się do intelektualnego, mądrościowego rozumienia człowieka na co wskazuje specyfika słowa: „filozofia” (gr. Philein- kochac, Sophia- mądrośc) Jest wiedzą tylko przyrodzoną z gruntu racjonalną. Zajmuje się objaśnieniem istoty człowieka, wskazaniem na cechy decydujące o tym czy dany byt jest istotą czy osobą ludzką.
Antropologia teologiczna- (gr. Theos- Bog) podejmuje refleksje nad człowiekiem, jego losem godnością i przeznaczeniem w świetle objawienia Bożego (wiary religijnej) Podstawowym źródłem jest Objawienie. Objemuje wymiar całego człowieka, jego powołania i przeznaczenia.
Rodzaje antropologii:
-przyrodnicza
-biologiczna
-medyczna
-cybernetyczna
-paleontologiczna
-psychologiczna
-pedagogiczna
-kulturowa
Redemptor hominis- encyklika programowa Jana Pawła II zawiera pogłębiony wkład na temat człowieka postrzeganego w kategoriach zbawczego plany Bożego.
Antropologia chrześcijańska- jej podstawową cechą jest jej chrystologiczny charakter. Ma również wymiar trynitarzy tzn. że Jezus Chrystus jest prawdziwym człowiekiem i jednocześnie prawdziwym Bogiem- Drugą Osobą Trójcy Świętej. Antropologia chrześcijańska- jest integralna czyli podejmuje refleksje nad „całym” człowiekiem), uniwersalistyczna (ponadczasowa), realistyczna (adekwatna do rzeczywistego stanu człowieka) Antropologia ta to nie tylko teologia człowieka lecz także filozofia człowieka oraz antropologia empiryczna.
Rozdział II:
Antropologia filozoficzna- jej przedmiotem materialnym jest człowiek jako istota rozumna i wolna, czyli osoba ludzka.
Carlos Valver de Si- identyfikuje ów przedmiot jako „ja” ontologiczne w odróżnieniu od „ja” psychologicznego. Jest przekonany, że do „ja” ontologicznego można dotrzec poprzez fenomenologiczną analizę „ja” psychologicznego, gdyż bezpośrednia droga nie jest możliwa.
Intuicja (łac. intutito- wejrzenie)
Polega na intelektualnym „przypatrywaniu się” się jakiemuś przedmiotowi badań. Oznacza wstępne rozważanie pojęc, przypuszczeń, przesłanek, hipotez, twierdzeń, problemów, projektów. W antropologii intuicja ma szczególne zastosowanie w interpretacji przeżyc w sferze wartości.
Dedukcja (łac. deducito- wyprowadzenie, wywód)
Oznacza sposób rozumowania, którego celem jest dojście do określonego wniosku na podstawie założonego wcześniej zbioru przesłanek.
Indukcja (łąc. Indu cito- wprowadzenie)
To wnioskowanie polegające na przechodzeniu od szczegółu do ogółu, od części do całości. Przyjmuje ona wiele postaci: enumeracyjną niezupełną, enumeracyjną zupełną, eliminacyjną i statystyczną.
Indukcja enumeracyjna niezupełna- polega na uznaniu jakiejś ogólnej prawidłowości na podstawie skończonej liczby zdań stwierdzających niektóre jej wystąpienia.
Indukcja enumeraycna zupełna- opiera się na wszystkich możliwych przypadkach tego wystąpienia.
Indukcja eliminacyjna- polega na tym, że wychodząc od dwóch lub więcej przeciwstawnych hipotez, dokonuje się eliminacji nieprawidłowo postawionych hipotez przy użyciu eksperymentu.
Redukcja (łac. reducito- sprowadzenie do mniejszych rozmiarów)
Polega na rozumowaniu wskazującym na dostateczną przyczynę wyjaśniającą,, co w logice oznacza znalezienie racji dla następnika.
Hermeneutyka
Jest umiejętnością interpretacji tekstów literackich i źródeł historycznych, w szczególności przekazów biblijnych, a także wszelakich treści symbolicznych.
Egzegeza- jest praktyczną wykładnią tekstu biblijnego, hermeneutyka znowu wyjaśnia Celej owej wykładni.
Dialektyka
W filozofii pełni rolę metody rozumowania albo teorii ontologicznej ujmującej rzeczywistośc w aspekcie dynamicznym.
Abelard- uczynił z dialektyki narzędzie teologii. Immanuel Kant- wskazywał na dialektykę transcendentalną czyli taką która bada krytycznie roszczenia poznawcze i antynomie czystego rozumu. Georga W. F. Hegla- za pomocą dialektyki opisał rozwój „ducha obiektywnego” opierając na niej metodę jego poznania tj. rozumowanie wedle schematu: teza +antyteza =synteza.
Introspekcja
Polega na samoobserwacji, którea sprowadza się do: kierowania uwagi ku własnym przeżyciom, ich badania, analizowania. Może być ona wykorzystana w antropologii do analizy „wiadomych i niewiadomych” przeżyc ludzkich.
Retrospekcja
W psychologii oznacza odtwarzanie przez człowieka przeżytych zdarzeń, cofając się myślą.
Rozdział III
Teles z Miletu:
-przypisuje mu się zdanie, że człowiek to mikrokosmos
-słowo mikrokosmos można przetłumaczyc jako „mały świat” lub „mały wszechświat”. Oznacza to, że człowiek jest specyficznym obrazem kosmosu.
Św. Hildegarda z Bingen:
-mistyczna benedyktyńska
-uważała, że człowiek jest obrazem świata
Niemiecki filozof Max Scheler; przedstawiciel fenomenologii i rosyjski myśliciel prawosławny Mikołaj Bierdiajew:
-ich zdaniem człowiek to nie tylko obraz wszechświata, ale także Boga co wyrazili terminem greckim mikrotheos (mały Bóg, Bóg w pmniejszeniu)
Protagoras z Abdery- grecki filozof należący do sofistów:
-określił człowieka jako miarę wszystkich rzeczy
Sokrates
-jego zdaniem wszelkie problemy filozoficzne mają odniesienie „do człowieka” i podejmowane są „ze względu na człowieka
-Sokrates starał się poznac człowieka, wnikając w motywację jego zachowań i analizując szczegółowo jego cechy i cnoty.
-człowiek wedle Sokratesa to nie tylko istota etyczna, ale także poszukująca siebie.
Platon:
-człowiek to jestestwo żywe, dwunożne, bezskrzydłe i nieopierzone
Arystoteles:
-według niego człowiek to żywa istota rozumna, ale także żywa istota polityczna (społeczna)
-wedle Arystotelesa dusza jest tym, dzięki czemu ciało wyposażone w organy posiada życie i pełni wielorakie funkcje.
Św. Augustyn:
-człowiek jest duszą rozumną używającą śmiertelnego i ziemskiego ciała, przy czym dusza definiowana jest jako pewna substancja rozumna, przysposobiona d kierowania ciałem.
Św. Tomasz z Akwinu:
-przyjmował złożonośc człowieka z dwóch różnych elementów- duszy i ciała.
-każdy wymiar ma byt materialny i formalny
Kartezjusz czyli Rene Descartes
-zdefiniował człowieka jako istotę myślącą
-człowiek to dusza myśląca i rozciągłe ciało: dusza i ciało połączone akcydentalnie, ale odmienne substancjalnie.
Soren Kierkegaard- duński filozof i teolog, jeden z prekursorów chrześcijańskiego egzystencjalizmu (Sokrates Północy)
-za najważniejszy rys ludzkiej egzystencji uważał przeżywanie przez człowieka siebie, swojego konkretnego „bycia”
Homo oeconomicus:
-Adam Smith; szkocki ekonomista i filozof, czołowy przedstawiciel oświecenia, uznawany za twórcę liberalizmu gospodarczego oraz ojca klasycznej ekonomi.
-określił człowieka jako istotę ekonomiczną, a więc zdolną do gospodarowania
Homo religio sus:
-człowiek jest istotą z natury swej religijną. Określenie to upowszechnił Rudolf Otto; niemiecki filozof, przedstawicie fenomenologii, teologo protestancki, religioznawca
Mircea Eliade- wprowadził sam termin homo religio sus
Ens amans:
-Max Scheler- istota kochająca
Homo historicus:
-niemiecki filozof Friedrich Georg Hegel podjął próbę stworzenia całościowego systemu obejmującego wszystkie działy filozofii
-określił na nowo jej przedmiot i zadania, by stała się racjonalna czyli została nauką o rozumie, w której wszystko co rzeczywiste, jest rozumne i wszystko co rozumne rzeczywiste.
Homo esteticus:
-neapolitańczyk Giambattista Vico; filozof, przedstawiciel włoskiego oświecenia, uważany za prekursora antropologii społecnzje widział w człowieku przede wszystkim miłośnika pięna.
Homo viator
-określenie pochodzące z książki, której autorem jest Gabriel Marcel; francuski filozof, dramaturg, jeden z głównych przedstawicieli egzystencjalizmu chrześcijańskiego
-Według niego koncepcja homo viator wyraża stałą zdolnośc człowieka do rozwoju i doskonalenia siebie.
Jean- Paul Sartre:
-czołowy francuski przedstawiciel egzystencjalizmu ateistycznego
-interpretował życie ludzkie jako absurdalne, bezsensowne, tragiczne
Fredrich W. Nietzsche; niemiecki filozof, prawnik, prozaik i poeta
-postrzegał człowieka w perspektywie życia, które w tej optyce stanowi najwyższą wartośc
-postulował, aby ludzie drogą ewolucji stworzyli nadczłowieka
Alexis Carrel; francuski lekarz, filozof i moralista
-określił człowieka jako istotę nieznaną
-im bardziej człowiek podporządkowuje sonie świat tym mniej wie o samym sobie
Roman Ingarden; jeden z najwybitniejszych filozofów polskich, przedstawiciel fenomenologii
-według niego człowiek jest osobą, która życje na granicy dwóch światów: przyrody i świata specyficznie ludzkiego.
maciejak00