Zadania jednostek samorządu terytorialnego (gmina, powiat, województwo)
Gmina
Informacje podstawowe:- jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego ,- mieszkańcy gminy tworzą wspólnotę samorządową,- posiada osobowość prawną,- ustrój gminy określony jest w statucie gminy.
Zadania gminy
Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Oznacza to, że gmina, jako jednostka samorządu terytorialnego może podejmować w ramach obowiązującego porządku prawnego wszelkie sprawy o znaczeniu lokalnym, które nie zostały przekazane do realizacji innym podmiotom.Ustawa o samorządzie gminnym stanowi w art. 7 ust. 1, iż do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty.
1. Zadania gminy obejmują w szczególności sprawy:Ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej,Gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
2. Wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk oraz unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
3. Lokalnego transportu zbiorowego,
4. Ochrony zdrowia,
5. Pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
6. Gminnego budownictwa mieszkaniowego,
7. Edukacji publicznej,
8. Kultury, w tym bibliotek gminnych i innych placówek upowszechniania kultury,
9. Kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych
10. Targowisk i hal targowych,
11. Zieleni gminnej i zadrzewień,
12. Cmentarzy gminnych,
13. Porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego,
14. Utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,
15. Polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej,
16. Wspierania i upowszechniania idei samorządowej,
17. Promocji gminy,
18. Współpracy z organizacjami pozarządowymi,
19. Współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw
Wg Niewiadomskiego zadania własne gminy zamykają się w czterech kategoriach związanych z :
1. Infrastrukturą techniczną (np. drogi, wodociągi, unieszkodliwienie odpadów, lokalny transport zbiorowy),
2. Infrastrukturą społeczną (np. edukacja publiczna, ochrona zdrowia, pomoc społeczna, upowszechnienie kultury),
3. Porządkiem i bezpieczeństwem publicznym (np. ochrona przeciwpożarowa),
4. Ładem przestrzennym i ekologicznym (miejscowe planowanie przestrzenne, zieleń gminna, zadrzewienia)
Odrębną grupę stanowią inne zadania, które zostały określone w tym przepisie, takie, jak: 1. Wspieranie i upowszechnianie idei samorządowej, 2. Promocja gminy, współpraca z organizacjami pozarządowymi oraz ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.
Powiat
Informacje podstawowe:- powiat to najstarsza jednostka samorządu terytorialnego,- powiat jest drugą po gminie jednostką samorządu terytorialnego,- posiada osobowość prawną,- mieszkańcy powiatu tworzą z mocy prawa lokalną wspólnotę samorządową.
Zadania powiatuZakres zadań powiatu określony został z kolei w art.4 ust1. ustawy o samorządzie powiatowym. Mają nimi być zadania publiczne jednak o charakterze ponadgminnym. Zadania powiatu mają charakter uzupełniający i wyrównawczy w stosunku do gminy
W zakresu zadań powiat mieszczą się zadania publiczne dotyczące:
1. Edukacji publicznej,
2. Promocji i ochrony zdrowia,
3. Pomocy społecznej,
4. Polityki prorodzinnej,
5. Wspieranie osób niepełnosprawnych,
6. Transportu zbiorowego i dróg publicznych,
7. Kultury i ochrony dóbr kultury,
8. Kultury fizycznej i turystyki,
9. Geodezji, kartografii i katastru,
10. Gospodarki nieruchomościami,
11. Administracji architektoniczno- budowlanej,
12. Gospodarki wodnej,
13. Ochrona środowiska i przyrody,
14. Rolnictwo, leśnictwo i rybactwa śródlądowego
15. Porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli,
16. Ochrony przeciwpowodziowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska,
17. Przeciwdziałanie bezrobociu oraz aktywizacja lokalnego rynku pracy,
18. . Ochrona praw konsumenta,
19. Utrzymanie powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,
20. Obronności,
21. Promocji powiatu,
22. Współpracy z organizacjami pozarządowymi.
23. Dodatkowo ust.2 art.4 ustawy o samorządzie powiatowym stanowi, że do zakresu działań powiatu należy również zapewnienie wykonywania określonych w ustawach zadań i kompetencji kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży. Również katalog zadań nie jest zamknięty, bowiem ustawy mogą określać inne zadania powiatu.
Zadania te można ująć w pięciu grupach:
1. Ponadpodstawowa infrastruktura społeczna np. ponadstandardowa opieka zdrowotna i pomoc,
2. Ponadpodstawowa infrastruktura techniczna np. ponadgminny lokalny transport publiczny,
3. Porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli w wymiarze ponadgminnym w tym np. ochrona przeciwpożarowa i przeciwpowodziowa,
4. Ochrona środowiska i zagospodarowania przestrzennego w wymiarze lokalnym ponadgminnym np. gospodarka wodna i gospodarka nieruchomościami,
5. Działalność organizatorska zmierzająca do rozwiązywania lokalnych problemów np. przeciwdziałanie bezrobociu, aktywizacja lokalnego rynku pracy.
Województwo
Informacje podstawowe:- województwo jest jednostką podziału terytorialnego i jednocześnie ustroju terytorialnego,- mieszkańcy tworzą z mocy prawa regionalną wspólnotę samorządową.
Zadania województwa
Z ustawy o samorządzie województwa wynika przede wszystkim, że województwo, jako jednostka samorządu terytorialnego wykonuje zadania publiczne o charakterze wojewódzkim niezastrzeżone ustawami na rzecz organów administracji rządowej. Ustawa ta wyróżnia dwie szczególne kategorie spraw przekazanych do realizacji województwu do odrębnego artykułu. Należą do nich określanie strategii rozwoju województwa i prowadzenia polityki rozwoju województwa.
Przy określaniu strategii rozwoju województwa samorząd województwa powinien uwzględniać określone przez ustawodawcę cele, a mianowicie:
1. Pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej mieszkańców, a także pielęgnowanie i rozwijanie tożsamości lokalnej,
2. Pobudzanie aktywności gospodarczej,
3. Podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa,
4. Zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń
Kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego
Natomiast w pojęciu polityki rozwoju województwa mieści się:
1. Tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, w tym kreowanie rynku pracy,
2. Utrzymanie i rozbudowa infrastruktury społecznej i technicznej o znaczeniu wojewódzkim,
3. Pozyskiwanie i łączenie środków finansowych: publicznych i prywatnych, w celu realizacji zadań z zakresu użyteczności publicznej,
4. Wspieranie rozwoju nauki i współpracy między sferą nauki i gospodarki, popieranie postępu technologicznego oraz innowacji,
5. Wspieranie rozwoju kultury oraz ochrona i racjonalne wykorzystywanie dziedzictwa kulturowego,
Dodatkowo ustawodawca wskazuje na dalsze zadania, w zakresie, których właściwy jest samorząd województwa. Są to określone ustawami zadania o charakterze wojewódzkim, do których należą między innymi:
1. Edukacja publiczna, w tym szkolnictwo wyższe
2. Promocja i ochrona zdrowia
3. Kultura i ochrona jej dóbr
4. Pomoc społeczna
5. Polityka prorodzinna
6. Ochrona środowiska
7. Bezpieczeństwo publiczne
8. Modernizacja terenów wiejskich
anetabazylak