Wielokryterialne_decyzje_w_przeobrazeniu_zarzadzania_organizacjami_w_procesie_globalizacji_e_1opo.pdf

(374 KB) Pobierz

Zachodzące zmiany zwiększają złożoność organizacji oraz ich relacji z otocze-

niem, wymuszając rozszerzenie pola wyborów decyzyjnych, wymuszają podejmo-

wanie decyzji przy coraz mniejszych podstawach czasu w zakresie swoich działań,

w ramach przyjętej hierarchii wartości przy unikaniu stosowania aparatury po-

jęciowej z zakresu etyki i moralności. Występuje wiele problemów decyzyjnych

wymagających rozwiązań i nieporadność organizacji profitowych skutkuje zwięk-

szeniem ryzyka przetrwania na rynku konkurencyjnym, zaś dla organizacji publicz-

nych przyzwoleniem na dalsze sprawowanie władzy, jeśli nie będą wywiązywały

się z podjętych zobowiązań wyborczych w realizacji polityki jako roztropnej troski

o dobro wspólne.

Podstawową tezą przyjętą w tej pracy jest przedstawienie wsparcia metodycz-

nego rozwiązywania problemów decyzyjnych, przy poszukiwaniu i wyborze dowol-

nego dobra, poprzez stosowanie przedstawionych rodzin metod wielokryterialnych

decyzji, umożliwiających dokonywanie wyboru rozwiązań służących dobru okre-

ślonych organizacji społeczno-gospodarczych, a w szczególności gdy poszukiwane

dobro jest złożone, składa się z wielu cech i należy dokonywać jego wyboru przy

stosowaniu wielu kryteriów.

Metody przedstawione w tej pracy mogą być odpowiednio dobrane i stosowane

w dowolnych klasach organizacji w ramach występowania ich zróżnicowanych

funkcjonalności oraz przeznaczone są do wbudowywania w procedury i procesy

systemów informacyjno-decyzyjnych, wspomaganych nowoczesnymi technikami

i technologiami informacyjnymi oraz komunikacyjnymi.

Metody te powstały na pewnym etapie rozwoju procesów myślowych Autora tej

pracy, ogólnych teorii naukowych i porządkowaniu aparatu pojęciowego w naukach

organizacji i zarządzania dotyczących problemów decyzyjnych. Pierwsze elementy

tej pracy powstały wiele lat temu podczas prowadzenia wykładów na Wydziale Ma-

tematyczno-Fizyczno-Chemicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz

prac naukowo-badawczych i dydaktycznych w Instytucie Matematycznym Uniwer-

sytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Praca ta składa się z wprowadzenia i kilku wzajemnie sprzężonych części.

Pierwsza część zawiera ogólne wprowadzenie.

Druga część ma charakter ogólnego przeglądu teorii naukowych i przedstawia

aktualnie występujące kierunki rozwoju zarządzania organizacjami. Ze względu

na bezpośredni związek występujący między problemami decyzyjnymi a pojęciem

władzy, przedstawiono odpowiednie współzależności między wieloma źródłami po-

chodzenia władzy, naświetlając czynniki władzy formalnej, wynikającej z aktual-

nie obowiązującej struktury, rozwojem władzy pieniądza i wpływu tego procesu na

przeobrażanie sposobu sprawowania władzy formalnej oraz sprawowania kontroli

nad krytycznymi zasobami organizacji i dostępu do kanałów komunikacji. Rów-

nocześnie przedstawiono elementy mądrości i pewnego regresu występującego we

współczesnych procesach myślowych.

Część trzecia przedstawia wybrane elementy wiedzy związane z modelowaniem

funkcjonowania organizacji i procedur decyzyjnych wraz z uwarunkowaniami ich

modelowania z wbudowywaniem metod wielokryterialnych decyzji w układy dzia-

łające, ze szczególnym przedstawieniem:

•

zasad budowy bazy procedur (repozytoria),

•

uzasadnienia udziału kierownictwa organizacji w modelowaniu procedur jej

funkcjonowania,

•

uzasadnienia niezależności procedur oraz modeli funkcjonowania organiza-

cji od stosowanych technik i technologii,

•

klasyfikacji modeli funkcjonowania organizacji,

•

istoty modelowania procedur funkcjonowania organizacji z wbudowywal-

nymi procedurami decyzyjnymi,

•

uwarunkowań modelowania procedur z zastosowaniem metod wielokryte-

rialnych decyzji, bazując na ujednoliconym zdefiniowanym aparacie pojęcio-

wym, z uwzględnieniem postaw uczestników modelowania.

Część czwarta ukierunkowana jest na przedstawienie problemów decyzyjnych

i teorii podejmowania decyzji z koncentracją na:

•

uwarunkowaniach podejmowania efektywnych decyzji, z poziomami ich two-

rzenia,

•

czynnikach i warunkach determinujących efektywność decyzji,

•

regułach decydowania wraz z ich wzbogacaniem przy stosowaniu wielokry-

terialnych decyzji,

•

wzorcach – klasach podejmowania decyzji.

Część piąta pracy zawiera elementy aparatu pojęciowego służącego do budowy

modeli i metod wielokryterialnych decyzji ze zwróceniem uwagi na konieczność

i rolę ujednolicania języka oraz na problemy rozbieżności mentalnościowych klas de-

cydentów. Przedstawiono podstawowe pojęcia związane z modelowaniem procesów

decyzyjnych zagnieżdżonych w zarządzaniu organizacjami, pojęcie poszukiwanego

dobra oraz współzależności występujących między pojęciami: dobra, obiektu, ce-

chy, atrybutu i kryterium. Pojęciem o zasadniczym znaczeniu przedstawionym w tej

części pracy jest nowe pojęcie pogłębionego wymiaru, wartościowo zorientowanego,

klas wymiarów, przestrzeni wielowymiarowych i działań w dyskretnych przestrze-

niach wielowymiarowych wartościowo zorientowanych. W sposób sformalizowany

przedstawione zostały przez Autora pracy, w szczególności:

•

przeobrażenia sformalizowanego aparatu pojęciowego, uwzględniając wkład

wiedzy poprzednich pokoleń od Euklidesa i Stoików, aż do wybranych ele-

mentów wiedzy współczesnej,

•

współzależności między osią liczbową a wymiarem, atrybutami i obiektami,

•

klasy i grupy klas wymiarów oraz pojęcie wielkości supremalnych lub/i infi-

nialnych występujących w poszczególnych klasach wymiarów,

VII

•

pogłębiona przestrzeń wielowymiarowa wartościowo zorientowana, prze-

obrażenia struktur w przestrzeniach wielowymiarowych,

zmiany struktury elementów i obiektów w przestrzeniach wielowymiarowych

oraz przeobrażeń strukturalnych,

działania logiczno-arytmetyczne w dyskretnych pogłębionych przestrzeniach

wielowymiarowych wartościowo zorientowanych, w tym problemy wyboru

z uwzględnieniem wielu kryteriów,

problemy zapewnienia wewnętrznej spójności działań w przestrzeniach wie-

lowymiarowych, zabezpieczenia antydestrukcyjne.

Część szósta pracy zawiera ogólną charakterystykę dwu rodzin metod wielokry-

terialnych decyzji opracowanych przez Autora tej pracy oraz bardziej szczegółową

charakterystykę:

•

metod wielokryterialnych decyzji przeznaczonych do stosowania w organiza-

cjach biznesowych-profitowych, w których dominujące jest pojęcie korzyści,

niezależnie od źródeł i kryteriów ich pochodzenia,

•

metod wielokryterialnych decyzji przeznaczonych do stosowania w organiza-

cjach publicznych-bezprofitowych, administracji publicznej w układach hie-

rarchicznych poziomu rządowego i samorządowego.

Dwie następne części ukierunkowane są na wsparcie aplikacyjne przedstawio-

nych metod dla użytkowników dwu grup mentalności: biznesowej i w administracji

publicznej. Bazują one na zapisach sformalizowanych opartych na ujednoliconym

aparacie pojęciowym służącym do budowy modeli informacyjno-decyzyjnych

z wbudowanymi metodami wielokryterialnych decyzji. Stanowią one autonomiczne

części pracy dostosowane do zainteresowań oraz hierarchii wartości decydentów

sfery biznesowej i sfery organizacji użytku publicznego. Zawierają wiele rozszerzeń,

przywołań i powtórzeń w stosunku do poprzednich rozdziałów.

W części siódmej pracy przedstawiono w postaci sformalizowanej rodzinę me-

tod wielokryterialnych decyzji z przeznaczeniem stosowania przez organizacje biz-

nesowe. Istotą tej metody jest umożliwienie wyboru poszukiwanego dobra o wielu

cechach, przedstawianego w przestrzeni wielowymiarowej. W oparciu o określone

cechy poszukiwanego dobra, przekształcane w kryteria i w oparciu o wielkości zwy-

miarowanych cech dostarczonych przez potencjalnych dostawców poszukiwanego

dobra. Metoda ta charakteryzuje się transformacją wielkości cech, dóbr występu-

jących w świecie rzeczywistym, stanowiących kryteria wyboru, na wskaźniki ko-

rzyści. W metodzie tej następuje redukcja z dwu klas wymiarów do jednej klasy

i odpowiednia transformacja wielkości cech niekorzystnych na korzystne, zaś wybór

poszukiwanego dobra następuje na podstawie największej sumy korzyści ze wszyst-

kich zwymiarowanych wielkości cech uwzględnianych w przyjętych kryteriach.

W części tej pracy następuje sformalizowane przedstawienie kilku metod wchodzą-

cych w skład tej rodziny metod, a w szczególności są to metody wielokryterialnych

decyzji z:

VIII

•

równoprawnymi kryteriami,

wagami między kryteriami,

preferencją między kryteriami.

W części ósmej tej pracy została przedstawiona rodzina metod wielokryterialnych

decyzji przeznaczonych do stosowania przez organizacje publiczne: państwowe i sa-

morządowe, działające na dowolnym poziomie w układzie hierarchicznym. Istotą tej

rodziny metod jest przekształcenie wielkości zwymiarowanych cech naturalnych cha-

rakteryzujących poszukiwane dobro we wskaźniki względnych przyrostów cech od-

noszonych do wielkości supremalnych lub/i infinialnych przedstawionych jako iloraz

różnicy między wielkością supremalną lub infinialną a wielkością oferowanej cechy,

do wielkości supremalnej lub infinialnej dla kryteriów podlegających maksymaliza-

cji lub minimalizacji. Metoda ta wymaga wprowadzenia określonych ograniczeń dla

wielkości cech kryteriów podlegających minimalizacji, aby zabezpieczyć wewnętrzną

zgodność metody i nie dopuścić do rozchwiania układu działającego w uwarunkowa-

niach rzeczywistych w wyniku prowadzonych obliczeń. Charakterystyką tej metody

jest wybór najlepszego dobra, na podstawie minimum sumy względnych wskaźników

przyrostów według wszystkich kryteriów, które powinny być jak najbliższe nieosią-

galnego wzorca przedstawionego w postaci supremalnej lub infinialnej. W części tej

przedstawiono w sposób sformalizowany zapis dowolnego poszukiwanego dobra,

w dowolnej klasie dóbr, w postaci zbioru cech oraz sposób przekształcenia tego zbioru

cech w zbiór kryteriów. Poszukującym dobra jest człowiek, jako podmiot jednostkowy

lub grupowy, zaś poszukiwane dobro oferowane jest przez określonych potencjalnych

dostawców. W metodzie tej przedstawione zostały sposoby wprowadzania wielkości

danych cech o poszukiwanym dobru, przekształconych w zadeklarowane kryteria wy-

boru, gdzie cechy dobra tworzą strukturę o postaci atrybutów, przekształcających się

w podobiekty wieloatrybutowe, a dotychczasowe elementy sformalizowanej struktury

pełnią rolę identyfikatora cechy (atrybutu), którym przypisany jest określony podzbiór

cech z wielkościami liczbowymi cech, jednostkami miar, symbolach klasy wymiaru

itp. Na początku tej części pracy zostały przedstawione działania w przestrzeniach

wielowymiarowych wartościowo zorientowanych, zaś w dalszych częściach dopusz-

czalne działania logiczno-arytmetyczne w poszczególnych metodach wielokryterial-

nych decyzji z:

•

niezależnymi kryteriami wyboru,

•

wagami między kryteriami,

•

preferencjami między kryteriami.

W części dziewiątej przedstawiono możliwość stosowania metod wielokryte-

rialnych decyzji w systemach informacyjno-decyzyjnych organizacji przyszłości,

ze szczególnym uwypukleniem:

1. przesłanek tworzenia organizacji przyszłości,

2. otoczenia i wymagań stawianych organizacji przyszłości,

3. struktur produkcyjnych organizacji przyszłości,

4. systemów wspomagania decyzji wielkich organizacji gospodarczych,

5. istotnych elementów warunkujących powstawanie organizacji gospodarczych

przyszłości,

6. problemów tworzenia i kierowania organizacją gospodarczą przyszłości wraz

z przedstawieniem faz tworzenia organizacji przyszłości i zasadami projekto-

wania organizacji przyszłości,

7. wybranych problemów tworzenia systemów informacyjno-decyzyjnych or-

ganizacji publicznych przyszłości z wbudowanymi metodami wielokryterial-

nych decyzji,

8. integracji rozproszonych systemów informacyjno-decyzyjnych w organi-

zacjach przyszłości, w oparciu o współczesne standardy już powszechnie

wykorzystywane przez firmy biznesowe i administrację publiczną (rządową

i samorządową) w ujednoliconych strukturach hierarchicznych (Francja,

Włochy, Niemcy).

Na końcu części dziewiątej zostały przedstawione konieczne zmiany w prowa-

dzeniu polityki naukowej oraz elementy przeobrażeń w zarządzaniu organizacjami

naukowymi w Europie Środkowej i Wschodniej w aktualnych uwarunkowaniach

świata rzeczywistego.

W części dziesiątej Autor przedstawił propedeutykę zapisów sformalizowanych

występujących w tej pracy, w nawiązaniu do wiedzy klasycznej, aby nowy aparat

pojęciowy mógł być zrozumiały i wykorzystywany już w życiu codziennym przez

ludzi o średnim wykształceniu.

Skoncentrowano się szczególnie na kilku najbardziej istotnych grupach zapisów

dotyczących:

•

sformułowania i sformalizowanego przedstawienia cech poszukiwanego do-

bra lub inicjacji godziwego przedsięwzięcia,

•

sformalizowanego przedstawienia dwu podstawowych klas rozszerzonych

wymiarów służących do zwymiarowania poszczególnych cech poszukiwa-

nego dobra, w nawiązaniu do pojęcia wartości, przedstawiając pojęcie su-

premum (jako nieosiągalna granica dobra) oraz infinium (jako nieosiągalna

granica wielkości cech niekorzystnych (złych) w uwarunkowaniach rzeczy-

wistych) oraz pojęcie godziwości,

•

sformalizowanego przedstawienia miary dobroci cechy oraz względnego

przyrostu będącego ilorazem różnicy wielkości supremalnej lub infinialnej

a wielkością rzeczywistą cechy do wielkości supremalnej lub infinialnej oraz

przedstawienie metody obliczenia górnej granicy cechy infinialnej, aby nie do-

prowadzić do rozchwiania układu działającego.

•

sformalizowanego przedstawienia algorytmów działań logiczno-matematycz-

nych rodzin metod wielokryterialnych decyzji wbudowanych w systemy in-

formacyjno-decyzyjne o zróżnicowanych orientacjach.

•

Równocześnie przedstawiono wykaz około 150 zapisów sformalizowanych

oraz spis ponad 20 rysunków umożliwiających pełniejsze zrozumienie klas

Plik z chomika:

koobe70

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

cały