Pedagogika porównawcza kolos.doc

I. Okres prekonstytutywny

Starożytność: Od starożytności do 1817 roku. Początki pedagogiki porównawczej zapisane są w czasach antycznej Grecji i Rzymu. Ksenofont - ukazywał różnice między wychowaniem ateńskim a spartańskim. Cyceron - opisywał grecki i rzymski sposób wychowania. Tacyt - analizował kulturę i wychowanie Żydów, Galów i Germanów. Platon - opisał idealne miasto – państwo. Średniowieczni: handlarze, misjonarze, dyplomaci- podróżując do obcych krajów przekazywali swym władcom lub kościołom informacje dotyczące wychowania i oświaty w krajach, w których byli: Marco Polo- opisał ziemie Orientu, zwracając uwagę na wychowanie. Aurelio Lippo Brandolini porównanie systemów społecznych w królestwie i republice. Wiek XVI-XVII: Wielcy uczeni i pedagodzy zapraszani byli przez obcych władców w celu zreformowania tamtejszego szkolnictwa: J. A. Komeński - podróżował do Szwecji,  na Węgry, do Anglii. J. I. Felbiger- przeprowadził reformy szkolnictwa austriackiego. J. G. Herder- obserwował sposoby i historię kształcenia we Włoszech, Niemczech, Francji. Wiek XVII i XVIII: Holstein-Euten Johann Gottfried Herder – wyruszyli w „wielką podróż”. Doświadczenia z tej podróży zostaly zawartę w książce: „Dzienniki z mojej podróży z roku 1769”. W okresie prekonstytutywnym rozwoju pedagogiki, wiedza o wychowaniu, kształceniu dzieci i młodzieży narastała w wyniku międzynarodowego handlu, podróży zagranicznych, odkryć geograficznych, dyplomacji, misji religijnych i wypraw wojennych. Informacje zbierane miały charakter nienaukowy, nie była to wiedza usystematyzowana, cechowała się fragmentarycznością i subiektywizmem.

II. Okres konstytutywny

- od 1817r. do 1900r.
- Czas podejmowania pierwszych prób systematyzacji teorii i praktyki oświatowej

•Twórca pedagogiki porównawczej- przedstawiciel francuskiego oświecenia Jullien de Paris- chciał, aby istniał jeden system na całym świecie

•Inni twórcy tego okresu, którzy mogli zainspirować Jullien’a de Paris: Friedrich August Hecht i Cesar August Basset

•Osłabienie wpływu kościoła

•Rewolucja francuska- postulowała o powstanie szkolnictwa obowiązkowego, bezpłatnego i świeckiego

•W wieku XIX potrzeba stworzenia i rozwoju narodowych systemów nauczania, doprowadziła do zainteresowania rozwiązaniami szkolnymi obowiązującymi zagranicą. Pedagodzy podróżowali do obcych krajów by na miejscu studiować problematykę kształcenia; Victor Cousin, August Niemeyer i Lew Tołstoj

Analizując ten okres rozwoju pedagogiki porównawczej podkreśla się dążenie do przygotowania gruntu pod reformę szkolnictwa. Okres ten nazywa się koncepcją uniwersalizacji praktyki oświatowej, ponieważ przedstawiciele tego okresu dążyli do odkrywania tego, co wspólne, do ujawniania najlepszych rozwiązań po to, żeby sformułować uniwersalne zasady. Analiza praktycznych rozwiązań służyła głównie do odkrywania ogólnych zasad i prawidłowości.

III. Okres klasyczny

-Od 1900r. do 1950r. Sięga mniej więcej od końca XIXw. do początku lat 60-tych XX wieku- okres wzrastającej współpracy międzynarodowej w dziedzinie oświaty, okres pierwszych uniwersyteckich zajęć z pedagogiki porównawczej oraz czas powstania jej klasycznych teorii. Początek tego okresu wyznacza konferencja, która odbyła się w Guilfordzie w 1900roku i przewodniczył jej Michael Sadler: systemy kształcenia muszą być pojmowane w swoim historyczno- społecznym charakterze, zwraca uwagę na otoczenie znajdujące się poza szkołą: kościół, ekonomię, rodzinę, mniejszości narodowe, wpływ uniwersytetów, sprawy finansowe i politykę, siła determinująca- pojęcie określające czynniki wpływające na tworzenie się systemów edukacyjnych. Przedstawiciele: Isaac Leon Kandel, F. Schneider, S. Hessen, N. Hans. Okres ten charakteryzuje poszukiwanie sił, które wpływają na tworzenie narodowych systemów kształcenia. Nazywano je siłami determinującymi (Sadler), ukrytymi zasadami czy czynnikami (Hans), siłami napędowymi (Schneider).

IV. Okres internacjonalizacji kształcenia

Od ok. 1955r. Oprócz doskonalenia jej funkcji praktycznych i teoretycznych- zaczęto realizować z jej udziałem zadania prowadzące do międzynarodowego porozumienia i współpracy. Zwrócono uwagę na kwestię wykształcenia, kształcenia młodzieży oraz ogólne aspekty związane z edukacją. Po II wojnie światowej problematyka szkolnictwa i jego rozwoju, stała się przedmiotem międzynarodowej współpracy oraz międzynarodowej koordynacji. Pedagogika porównawcza wytworzyła potężną bazę organizacyjną, umożliwiającą stałe kontakty międzynarodowe. W roku 1961 odbyła się w Waszygtonie konferencja OECD, na której zajmowano się głównie analizą związku między kształceniem a gospodarką. Wykształcenie określono jako inwestycję. Konferencja ministrów szkolnictwa w Rzymie- kształcenie jako służba publiczna oraz ważna inwestycja. Cele wytyczone na konferencji waszyngtońskiej- przedłużenie obowiązku szkolnego od 6 do 15 roku życia. Połączenie szkolnictwa podstawowego i niższego średniego, wprowadzono naukę zawodu równolegle do obowiązku szkolnego. Instytucje kształcące stały się powszechne, nie tylko dla „elit”. Nastąpił wzrost liczby studentów przyjmowanych do szkół wyższych. Wzrosło zainteresowanie wychowaniem przedszkolnym. Spadek gospodarczy lat 70-tych odbił się na szkolnictwie, które stało się przedmiotem oszczędności budżetowych. Wzrost znaczenia, jakości kształcenia w latach 80-tych. Kształcenie wysokiej jakości i przygotowanie do zawodu dla wszystkich.

1. DEFINICJA PP WEDŁUG OKONIA:

To dyscyplina pedagogiczna zajmująca się analizą i porównywaniem systemów wychowania i oświaty w różnych krajach w powiązaniu z ich rozwojem polityczno-ekonomicznym i społeczno-kulturalnym.

2. PRZEDMIOT PP WG PRUCHY:
Procesy i wyniki edukacji w innych krajach -programy kształcenia i pomoce dydaktyczno-społeczne, ekonomiczne i demograficzne determinanty systemów oświatowych; zarządzania i finansowanie szkolnictwa; stosunki miedzy szkoła a rodzicami, społecznościami, gminami, pracodawcami; -stosunki między sferą oświaty a rynkiem pracy itd. Przedmiot to : analiza całego systemu oświaty w 3 wymiarach:  - w relacji uczeń- nauczyciel; nauczyciel-rodzic - analiza instytucji; ujęcie globalne badań.

3. INTERDYSCYPLINARNOŚĆ PP:
Bazuje na zdobyczach (metodach) innych nauk, dopełniając je i pogłębiając. Z nauk pedagogicznych najważniejsze znaczenie mają dla niej niewątpliwie - pedagogika ogólna (gdyż wywodzi się z systemu pojęć pedagogicznych, zasad teoretycznych i metod, którymi zajmuje się pedagogika ogólna) - historia wychowania (poznanie tradycji kształcenia oraz powstania i rozwoju poszczególnych systemów szkolnych i uwarunkowań politycznych, społeczno-ekonomicznych i kulturowych, analiza historyczna pozwala jej na interpretacje współczesnych systemów szkolnych i adekwatne ich porównywanie), Co się tyczy innych nauk społecznych pedagogika porównawcza czerpie głównie z dorobku oraz metod psychologii, filozofii, socjologii, ekonomii, etnografii itp.

4. SAMODZIELNOŚĆ NAUKOWA PEDAGOGIKI PORÓWNAWCZEJ

Pp stanowi przedłużenie historii wychowania, o tyle, że pedagogika porównawcza zajmuje się współczesnymi strukturami i zjawiskami edukacyjnymi na świecie. Można także przyjąć, że Pp zajmuje się analizą struktur i zjawisk edukacyjnych oraz ich przyczynami społeczno- ekonomicznymi, historyczno- kulturalnymi, psychologiczno- socjologicznymi i polityki oświatowej występującymi dawniej i teraz w Polsce i innych państwach.

5. CELE PP WG FRĄTCZAKA:

a) cel poznawczy:

-poznanie warunków i czynników determinujących systemy edukacyjne

-poznanie kierunków i tendencji ewolucji i prognozy edukacji na świecie

b) cel praktyczny:

-opanowanie umiejętności analizy i wartościowania o charakterze porównawczym

-opanowanie umiejętności obserwacji wybranych zjawisk edukacyjnych w szkołach i innych placówkach,
w których edukacja stanowi pewien zakres działalności

-opanowanie umiejętności projektowania odpowiednich struktur organizacyjnych i czynnościowych dla modernizacji i innowacji określonych dziedzin edukacji

c) cel wychowawczy:

-kształtowanie postaw przyjaźni międzynarodowej i gotowość współpracy

-kształtowanie postaw wobec różnych kultur i tendencji edukacyjnych w poznawanych państwach

CELE PP WG PĘCHERSKIEGO:

-uchwycenie prawidłowości w kształtowaniu się i rozwoju systemów oświatowych,
-określeniu tendencji zmian w tych systemach oraz kierunków, w jakich zmiany te zmierzają,
-wyjaśnienie ich przyczyn na podstawie porównywania działania (funkcjonowania) i efektywności systemów oświatowych działających w różnych krajach i w różnych warunkach.
 

6.FUNKCJE PP:

a) według Pęcherskiego:

-poznawcza – dostarczanie wiedzy o szkolnictwie w innych krajach

-wartościująca – wprowadzanie najbardziej wartościowych rozwiązań

-inspirująca – podejmowanie nowych działań oświatowych

-integracyjna – porozumiewanie się z osobami zajmującymi się szkolnictwem
-prognostyczna – planowanie oświatowe, pilotowe badanie zjawisk

b) według Wilocha:

-integrująca – rozległe widzenie zjawisk wychowawczych w szeroko rozumianych związkach z przekraczaniem stawianych sobie granic, nawiązywanie kontaktów ze specjalistami w celu dokonania syntezy badanego zjawiska

-wartościująca – wartościowanie zmierzające do dogłębnej syntezy zjawiska, mające na celu uniknięcie pomyłek i zafałszowań

-inspirująca – kształtowanie aktywnej postawy wobec danej rzeczywistości wychowawczej

c) według Śliwerskiego:

-teoretyczna – wnoszenie wiedzy do innych nauk

-praktyczna – podanie istotnych i możliwych do wykorzystania informacji na temat rozwiązania określonego problemu w różnych krajach

-prognostyczna – prognozowanie przyszłego rozwoju, wyznaczanie określonych trendów i tendencji w zakresie kształcenia

-międzynarodowo-integracyjna – przyczynianie się do międzynarodowego poznania i zrozumienia, ukazywanie wyjątkowości zjawisk edukacyjnych

-propedeutyczna – zwiększanie kompetencji teoretyczno – metodycznych i praktyczno – pedagogicznych nauczycieli i pracowników pedagogicznych

7. ZADANIA PP:

zbieranie wiadomości o ustrojach szkolnych i pozaszkolnych oraz danych statystycznych charakteryzujących różne systemy wychowania i nauczania; opracowanie monografii poszczególnych ustrojów wychowania i nauczania; wykrywanie tego, co jest wspólne we wszystkich ustrojach, a więc zmierzanie do odkrycia pewnych zasad budowy i prawidłowości ich rozwoju; opisywanie, wyjaśnianie, rozwijanie i upowszechnianie wiedzy o systemach oświatowych oraz ideach i problemach edukacji na świecie; porównywanie różnych ustrojów.

8. TERMINOLOGIA:

Drożność- jedna z cech systemu edukacyjnego, może być: pionowa- możność przechodzenia absolwentów szkół niższych stopni do szkół wyższych stopni bez straty czasu oraz pozioma- oznacza możność przejścia z jednego typu szkoły do drugiego na tym samym poziomie kształcenia (np. możność przejścia absolwenta I klasy liceum ogólnokształcącego do klasy II zasadniczej szkoły zawodowej).

Furkacja- wyraźne zróżnicowanie programów kształcenia w szkole danego poziomu i profili w wyniku, czego wprowadza się odrębne ciągi programowe- dwa (bifurkacja) lub więcej (polifurkacja).
Innowacja edukacyjna- celowa zmiana w edukacji wprowadzona lub zaprojektowana przez człowieka, która polega na zastępowaniu dotychczasowych stanów rzeczy innymi, ocenianymi pozytywnie w świetle przyjętych kryteriów i składającymi się w sumie na postęp pedagogiczny.

Obowiązek szkolny- określanie przez odpowiednie ustawy minimum wykształcenia, jakie powinien otrzymać każdy obywatel (zakres szkoły elementarnej lub powszechnej ogólnokształcącej, wiek dziecka oraz odpowiedzialność rodziców lub opiekunów, którzy uchylają się od wypełniania obowiązku szkolnego). Wykształcenie to może być zdobywane w różnej szkole, a nawet prywatnie.
Obwód szkolny ( rejon szkolny) - obszar, z którego dzieci w wieku obowiązku szkolnego obowiązane są uczęszczać do szkoły.

Odpad szkolny- ogół uczniów przerywających uczenie się w szkole przed jej ukończeniem z powodu choroby lub innych warunków losowych.

Odsiew szkolny- zjawisko polegające na przerywaniu przez pewien odsetek uczących się przed ukończeniem szkoły z powodu niepowodzeń w uczeniu się lub niewłaściwego zachowania się.

Plan nauczania- wykaz przedmiotów, których nauczanie przewiduje się w danym typie szkoły. Podaje się w nim wymiar godzin lekcyjnych dla każdego roku nauczania i dla każdego przedmiotu. W wielu krajach (również w Polsce) plan nauczania jest urzędowym dokumentem, zatwierdzonym przez władze oświatowe. Są jednak kraje (np. Anglia), w których nie ma planu nauczania, szkoły ustalają go we własnym zakresie.

Polityka oświatowa- program działalności państwa w dziedzinie oświaty i wychowania, formułujący zasady organizacji systemu nauczania i wychowania, podstawy materialno-ekonomicznej, funkcjonowania systemu oświatowego oraz systemu zarządzania instytucjami oświatowymi; jedna ze współczesnych nauk politologicznych, której przedmiotem jest refleksja naukowa nad działalnością polityczną, planowaniem
i prognozowaniem kształcenia.

Program nauczania- dokument określający zakres i układ treści kształcenia w poszczególnych przedmiotach nauczania ustalonych w planie nauczania danego typu szkoły.

Reforma szkolna- zmiana ustroju (systemu szkolnego), treści nauczania i organizacji całego systemu szkolnego lub niektórych Jego części spowodowana przez zaistniałe lub przewidywane przeobrażenia społeczno-gospodarcze, polityczno-kulturowe, osiągnięcia psychologii i pedagogiki.

Selekcja szkolna- dobór młodzieży szkolnej- stosownie do jej osiągnięć, zainteresowań i zdolności- do odpowiednich typów szkół lub zawodów.
Sieć szkolna- rozmieszczenie placówek szkolnych na obszarze kraju, województwa, miasta, gminy.

System edukacyjny – to zbiór odpowiednio ze sobą współpracujących instytucji: -działalności podstawowej- szkół różnych poziomów i innych instytucji kształcenia, -regulacyjnych- kierujących i zarządzających instytucjami działalności podstawowej, -pomocniczych- pełniących funkcje opieki wychowawczej, opieki zdrowotnej itp.

9. BIE- MIĘDZYNARODOWE BIURO EDUKACJI:

Powstało w 1925 roku. Siedzibą BIE jest Genewa. Polska jest jednym z członków- założycieli. W 1929 roku BIE zmieniło się w instytucję międzyrządową, co pozwoliło na znaczne poszerzenie zakresu jego działalności. Początkowo było to prywatne towarzystwo powstałe z inicjatywy Eduarda Claparede’a, którego marzeniem było stworzenie współpracy międzynarodowej w duchy wzajemnego porozumienia. Od 1948 roku działalność BIE była ściśle związana z UNESCO. Od swojego powstania BIE utrzymuje ścisłe kontakty z Instytutem Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Genewskiego.

ORGANIZACJA

BIE jest regulowana przez Radę złożoną z przedstawicieli 28 państw członkowskich. Rada ta zbiera się na sesję zwyczajną, co najmniej raz w roku. Może zostać także zwołana przez Dyrektora Generalnego UNESCO lub na wniosek 15 członków. BIE zajmuje się organizowaniem sesji Międzynarodowej Konferencji Oświatowej, w których uczestniczą ministrowie oświaty krajów członkowskich UNESCO. Spotkania te stanowią międzynarodową platformę wymiany poglądów i opinii, prezentowania osiągnięć, sygnalizowania trudności w sprawach edukacji. Obrady każdej sesji kończy uchwalenie rekomendacji, które zalecają zadania dla oświaty na świecie w różnych dziedzinach działalności edukacyjnej. Rekomendacje BIE nie mają jednak charakteru wiążącego.

ZADANIA BIE:

- udzielanie niezbędnych informacji,

- organizacja kongresów i podróży (w celach badawczych),

- pośrednictwo między różnymi instytucjami pedagogicznymi,

- organizacja badań,

- publikowanie książek i materiałów inf. na temat form ustrojowych, treści, metod i środków kształcenia w różnych krajach,

10. UNESCO- Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wychowania, Nauki i Kultury:

Powstało 16 listopada 1945 roku na mocy podpisanego Aktu Konstytucyjnego. Jest organizacją koordynującą  działania służące rozwojowi międzynarodowej współpracy kulturalnej, oświatowej oraz naukow...