filozofia analityczna4.pdf

(341 KB) Pobierz
Filozofia analitycma
IV
I
Ontologia
225
Gilbert Ryle (1900-1976) - autor pracy
Syste-
(1959). Taka metafizyka - w przeciwienstwie
matically Misleading Expressions (Systema-
do "rewizjonistycznej"
-
tycznie mylace wyrazenia,
1931-1932) - wska-
"zadowala sie opisywaniem rzeczywistej
zal na stale mieszanie wypowiedzi gramatycz-
struktury naszego myslenia o swiecie".
nych i form logicznych.
Do rzeczy jednostkowych, które identyfikuje-
Przyklad: w zdaniu "Nie ma miesozernych my w mówieniu, naleza takze osoby. Przypi-
krów" okreslenie "miesozerna krowa" nie
sujemy im zarówno predykaty materialne (np.
oznacza przedmiotu, a "nie ma" nie jest 1,80 m),jak i takie, które odnosza sie tylko do
predykatem.
osób (np. smiac sie, cierpiec). Blad teorii
A wiec zdanie to nalezy wyrazic w formie: dualistycznych polega na tym, ze przyjmuje
"Nie ma przedmiotu, który jest równoczes- sie w nich podwójne znaczenie Ja. Natomiast
nie krowa i jest miesozerny".
STRAWSON
traktuje osobe jako wczesniejsza
Takie zdania zawsze wprowadzaja w blad, je- kategorie, jako
sli ich forma gramatyczna nie jest dostosowa-
"taki typ rzeczy, [...j ze jednostce tego ro-
na do faktów, które opisuja.
dzaju mozna przypisac zarówno stany swia-
Zainteresowanie RYLE'A wzbudzila zacho-
domosci, jak i wlasciwosci cielesne".
dzaca przy tym zamiana kategorii. Pojecia Jego argument: uzywamy odpowiednich
zostaja przyporzadkowane do takiego typu predykatów tylko wtedy, gdy stosujemy je
logicznego, do którego nie naleza (np. "Po- do siebie i do innych, a wiec w równej mie-
chodzic z Krakowa i po ulicy"). Wynika z te- rze okreslamy przez to
obserwacje,
co
od-
czucia.
go, ze:
"Wyrazenia, które odpowiadaja na takie sa-
me pytania, naleza do tej samej kategorii".
Willanl Van Orman Quine (ur. 1908) rozwaza
I tylko takim wyrazeniom mozna w wypowie- tradycyjne teorie "znaczenia", które "podzie-
dzi przyznac taka sama range.
laja mit muzeum".
Ten rodzaj analizy stosuje RYLEprzeciw tra-
Traktuja one znaczenie jako szyldziki, wi-
dycyjnemu rozwiazaniu kwestii powiazania
szace na eksponatach w jakiejs galerii
- nie-
ciala i umyslu. Jego praca
Czym jest umysl?
zaleznie od tego, czy "wystawowymi przed-
(1949) stanowila wzór dla filozofii umyslu
miotami" sa platonskie idee, same przed-
(philosophy oj mimi).
Zawarte w niej rozwaza-
mioty, czy ich idee (obrazy w swiadomosci).
nia:
Sformulowany przez QUINE' "naturalistycz-
A
,,[...] nie maja przyczynic sie do wzrostu na- ny program" przeciwstawia tym teoriom rze-
szej wiedzy o umysle, maja natomiast skory- czywiste uzycie jezyka:
gowac mape logiczna tej wiedzy, która juz
"W znaczeniach wyrazen nie ma niczego
posiadamy" .
wiecej, niz publiczny uzytek, jaki z tych wy-
RYLEzwalczal dualizm umyslu i ciala, który
razen czynimy".
nazwal "mitem kartezjanskim" lub "dogma- Jezyk tworzy sie przez powiazanie wyrazen
tem ducha w maszynie".
z okreslonymi bodzcami empirycznymi ("zna-
Bezrefleksyjne uzycie jezyka prowadzi do czenie zalezy od doznawanych bodzców"),
przyjecia, oprócz dzialan empirycznych, jesz- które je potwierdzaja (a przez to wzmacniaja)
cze jednego ukrytego, subiektywnego bytu, albo nie potwierdzaja (wymazuja).
"Rozumienie zdania to dyspozycja do po-
jak np. umysl. Zgodnie z rozpowszechnionym
mitem, cechuje sie on wlasna przyczynowo-
twierdzenia lub zaprzeczenia go w tych sa-
scia, pozwalajaca mu w pewien (niejasny)
mych okolicznosciach".
sposób oddzialywac na swiat zewnetrzny. Ce- Jesli ktos, w nie znanym nam jezyku, wypowie
lowo zaplanowane dzialanie pozornie stanowi slowo
gavagai,
wskazujac na zajaca, to nie
powiazanie sfery umyslowej i fizycznej.
wiemy, czy chodzi mu o zajaca, jakas jego
RYLEkwestionowal jednak np. to, ze ktos, czesc, czy o" wszystko oprócz zajaca". Inne
kto "rozwaznie prowadzi auto", najpierw jezyki moga poslugiwac sie calkiem odmien-
rozwaza, a potem prowadzi.
nym systemem klasyfikacji (zasada
nieokres-
Wedlug niego, "umyslowe" atrybuty oznacza-
lonosci tlumaczenia).
Ogólnie: o przedmio-
ja pewna
dyspozycje,
która mozna oddac tyl- tach i wlasciwosciach mozemy mówic sensow-
ko w wypowiedziach ,jesli
- to".
nie tylko w ramach:
"wlasnej, wczesniej przyjetej i ostatecznie
Nasze kryteria uzywania takich slów, jak
"wiedziec", "móc", "chciec" itd., czerpiemy
nie dajacej sie zbadac ontologii" (zasada
on-
tologicznej wzglednosci
QUINE' ).
A
z widzialnych dzialan, które przynosza zwy-
kle oczekiwany skutek.
Tylko jesli lucznik czesto trafia w cel, od-
rzucamy przypadek i mówimy, ze "moze"
trafic.
Peter F. Strawson (ur. 1919) zajmuje sie tym
problemem w ramach "metafIZYki opisowej",
tak jak wylozyl ja w swej pracy
/ndividua

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin