Edukacja zdrowotna.docx

1. DEFINICJE:
Zdrowie- to stan dobrego samopoczucia (dobrostanu) fizycznego, psychicznego i społecznego a nie tylko brak choroby lub niepełnosprawności.
Wymiary zdrowia:
- zdrowie fizyczne- prawidłowe funkcjonowanie organizmu, wszystkich jego układów i narządów,
- zdrowie psychiczne- zdrowie umysłowe i emocjonalne (jasne logiczne myślenie, rozpoznawanie i wyrażanie uczuć, radzenie sobie ze stresem, lekami),
- zdrowie społeczne- zdolność do utrzymywania prawidłowych relacji z innymi ludźmi oraz pełnienia ról społecznych,
- zdrowie duchowe- związane z wierzeniami i praktykami religijnymi lub przestrzeganiem własnych zasad, zachowań i sposobów utrzymywania wewnętrznego spokoju.
Edukacja zdrowotna- społeczny proces dydaktyczno – wychowawczy dążący do zmiany zachowań o charakterze prozdrowotnym oraz wytworzenia aktywnej postawy wobec zdrowia, umożliwiającej kreowanie zdrowego stylu życia.
Profilaktyka- to ogół działań podejmowanych przez lekarzy, pedagogów oraz innych specjalistów w celu zapobiegania stanom zagrożenia zdrowotnego, kulturalnego, moralnego i społecznego jednostki.
Promocja zdrowia- jest procesem umożliwiającym ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem oraz jego poprawę.

2. KOŁO CZYNNIKÓW ŻYCIA
- styl życia( ok. 50%),
- czynniki genetyczne(ok. 20%),
- środowisko(ok 20%),
- służba zdrowia(ok. 10%).

3. PROZDROWOTNY STYL ŻYCIA:
Styl życia- sposób życia człowieka – jego zachowania, postawy, działania i ogólną filozofię życiową. Na prozdrowotny sty życia składają się zachowania zdrowotne.
Zachowania zdrowotne:
- aktywność fizyczna- wykonywanie codziennie, co najmniej przez 30 min,
- zdrowa, zbilansowana dieta- dostarczająca odpowiedniej do zapotrzebowania organizmu ilości energii i wszystkich składników odżywczych, w odpowiednich proporcjach,
- sen- u starszych dzieci, młodzieży i dorosłych ok. 8 godz. na dobę,
- bezpieczne zachowania seksualne,
- zachowanie bezpieczeństwa w ruchu drogowym,
- umiarkowana ekspozycja na słońce,
- unikanie nadmiaru stresów i skuteczny sposób radzenia sobie z problemami (stresem,
- korzystanie z wsparcia społecznego,
- niepalenie tytoniu i ograniczone spożywanie alkoholu,
- samobadanie (np. piersi u kobiet) i samokontrola (np. masy ciała),
- okresowe  badania profilaktyczne –  np. pomiar ciśnienia tętniczego krwi, badanie stomatologiczne, u kobiet badania cytologiczne i mammografia.

ANTYZDROWOTNY STYL ŻYCIA-  negatywne działania, które przyczyniają się do zaburzeń zdrowia, obniżenia samopoczucia i/lub utrudniają powrót do zdrowia np. palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, leków, stosowanie używek. Przeciwne do stylu prozdrowotnego.

4. POTRZEBY EDUKACJI ZDROWOTNEJ:
- coś, co jest konieczne, bez czego trudni się obejść; stan, w którym jednostka odczuwa chęć zaspokojenia jakiegoś braku; różnica między aktualną sytuacją a sytuacją bardzo pożądaną. Synonimy: pragnienie, dążenie, popęd, motyw.
Rodzaje potrzeb:
a) bezwzględne – grupują się wokół podstawowych przerw żywej materii, np. potrzeba żywienia, oddychania, ruchu, potrzeba poznawania,
- wychowanie zdrowotne powinno się oprzeć na tych potrzebach, należy jak najdłużej je podtrzymywać, aby nie wygasły; sama potrzeba bezwzględna nie określa działań i ich jakości np. potrzeba żywienia, potrzeba ruchu
b) względne- niekoniecznie do życia, ale to życie tworzące łatwiejszym i lepszym
- prób odczuwania potrzeb względnych jest indywidualny i środowiskowo zróżnicowany; wskazywanie potrzeb względnych w przebiegu wychowania nie powinny opierać się na pouczeniach, nakazach i karach. Najlepsze efekty daje metoda dobrego przykładu.
Rodzaje potrzeb:
-normatywna- określona dla danej grupy przez ekspertów, na podstawie różnych kryteriów,
-odczuwana- definiowania przez osoby z danej grupy,
-wyrażana- przełożenie potrzeb odczuwalnych na działania,
-porównawcza- porównywanie siebie z ludźmi o podobnych cechach i w przypadku stwierdzenia odmienności odczuwanie potrzeby dorównania im.

5. CELE EDUKACJI ZDROWOTNEJ:
- kształtowanie osobowości dbającej o zdrowie, poprzez rozwijanie umiejętności identyfikacji własnych potrzeb zdrowotnych, dokonywania wyborów i podejmowania wyborów na rzecz zdrowia; przygotowanie młodego pokolenia do wzięcia na siebie odpowiedzialności za zdrowie po zakończeniu nauczania
- afektywne- dotyczące kształtowania lub zmiany postaw, przekonań, wartości lub opinii,
-poznawcze- dotyczące tego, czego uczący powinni się dowiedzieć, co poznać, zrozumieć,
- behawioralne- dotyczą umiejętności, sposobów postępowania i zachowań.

6. ZASOBY EDUKACJI ZDROWOTNEJ:
- zasoby ludzkie- w tym osoba lub osoby prowadzące zajęcia – ich doświadczenie, umiejętności, entuzjazm, energia oraz czas, którym dysponują. Ważne SA także inne osoby, które będą współpracowały w realizacji programu lub udzielały pomocy uczącym się w wykorzystaniu (transferze) w codziennym życiu efektów uczenia się. Osobami tymi mogą być, w zależności od sytuacji, rodzice, członkowie rodziny, rówieśnicy, współpracownicy;
- zasoby materialne- środki dydaktyczne, wydawnictwa, możliwość powielania arkuszy i innych materiałów oraz warunki do prowadzenia zajęć itd.;
- czas- przeznaczony na realizację programu; dotyczy to czasu, jakim dysponują uczestnicy; w przypadku uczniów- czasu przewidzianego w planie lekcji lub zajęciach pozalekcyjnych itd.

7. OBSZARY EDUKACJI ZDROWOTNEJ:
- aktywność fizyczna, praca i wypoczynek,
- rozwój fizyczny w okresie dojrzewania i młodzieńczym,
- dbałość o ciało, bezpieczeństwo, choroby,
- zdrowie i dbałość o nie,
- zdrowie psychospołeczne i umiejętność życiowe.

8. OCENIANIE NA ZAJĘCIACH EDUKACJI ZDROWOTNEJ:
- obecności i aktywność na zajęciach,
- samoocena uczniów dotyczących rozwoju ich umiejętności,
- ocena przez rówieśników w przypadku wykonywania projektów,
- ocena przez nauczyciela (zminimalizowana)

9. WPŁYW WITAMIN NA NASZ ORGANIZM:
Witamina A wpływa na pozytywnie na:
- utrzymanie prawidłowego stanu skóry, włosów i paznokci,
- zapewnienie normalnego wzrostu kości i zębów przez regulację aktywności komórek tkanki kostnej. Można ją znaleźć w marchewce, brokule, szpinaku, dyni.
Witamina B jej brak powoduje:
- porażenie nerwów obwodowych,
- niedowłady.
Dobrym źródłem witaminy B są: ziemniaki, wieprzowina, wątroba, nasiona dyni, słonecznika i sezamu, fasola.
Witamina C działa głównie na:
- zwalczanie wirusów,
- ułatwia gojenie się ran i złamań,
- hamuje tworzenie się sińców i powstawanie krwotoków,
- hamuje krwawienia dziąseł,
- podnosi odporność na zakażenia,
- chroni skórę przed działaniem słońca i starzeniem.
Znajdziemy ją we wszystkich owocach i warzywach zielonych.
Witamina D ma korzystny wpływ na:
- układ kostny, nerwowy. 
Znajdziemy ją w rybach, grzybach, jajach, wątrobie. 
Witamina K
- zapewnia krzepliwość krwi w organizmie.
Znajdziemy ją w kalafiorach, brokułach, sałacie.

10. FILARY PROMOCJI ZDROWIA:
- profilaktyka
- ochrona zdrowia
- edukacja zdrowotna