sciaga.docx

1.MIEJSCE PEDAGOGIKI W ŚWIECIE KULTURY:
Kultura-jest to zespół wszystkich form świadomości społ. funkcjonujących w praktyce danej społ.
Formy świadomości społ.
a)doświadczenie b)wiedza c)umiejętności
1)Normatywne- cele, wartości, idee które grupa społ. chce osiągnąć
2)Deraktywalne- sposoby, środki, metody które doprowadzają do zrealizowania środków normatywnych.
Praktyka społ.-zespół czynności jakie podejmuje gr.społ. pod wpływem przekonań normatywno-deraktywalnych. rodzaje: wolontariat, religijna, prawnicza, lekarska itp.
Praktyka-wykonywanie określonych wartości respektując określoną wiedzę.
Podział kultury:
a)Techniczna użytkowa (-materialna, -produkcji, -konsupcji, -wymiany)
b)Symboliczna:
- Światopoglądowo twórcza czyli pogląd na świat (-ogólna reprezentacja świata w umysłach ludzkich danej epoki: religia,filozofia,magia)
-Symboliczna w węższym sensie która dzieli się na:
Komunikacyjna sfera kultury (komunikat przekazywany w innej formie:sztuka,obyczaj,język),
Poza komunikacyjna sfera kultury a)definicje,teorie,koncepcje, b)nauka
Społ. świadomość pedagogiczna.

2.
MIEJSCE PEDAGOGIKI W OBRĘBIE NAUK SPOŁ.
FILOZOFIA dostarcza ogólnej i abstrakcyjnej refleksji nad faktami edukacyjnymi. Pozwala uporządkować kategorie nadające znaczenie faktom edukacyjnym i wyodrębnić zróżnicowane sposoby stawiania pytań o istotę edukacji. Jeden z działów filozofii – ontologia – stawiając pytania o naturę bytu, stawia także pytania o sposoby istnienia edukacji. Z kolei epistemologia – drugi wielki dział filozofii – stawia pytania o naturę ludzkiego poznania. W kontekście pedagogiki są to pytania zarówno o naturę naukowego poznania faktów edukacyjnych, jak i o naturę poznawania świata przez uczniów. 
SOCJOLOGIA – to kolejna z nauk, które w bardzo ścisły sposób współpracują z pedagogiką. Jest ona nauką społeczną, której celem jest Badanie i opisywanie różnych społeczeństw i grup ludzkich, procesów i zjawisk zachodzących w obrębie rzeczywistości społeczeństwa, wszelkich przejawów i form życia społecznego, struktur społecznych, zbiorowości, układów, interakcji społecznych. Jej osiągnięcia naukowe wzbogacają pedagogikę, o wiedzę na Temat zależności wychowania i jego wyników od środowiska społecznego, w którym odbywa się kształtowanie osobowości konkretnej jednostki.
PSYCHOLOGIA- podobnie jak socjologia, stanowi dyscyplinę pomocniczą pedagogiki, ponieważ dysponuje systemem pojęciowym i teoriami potrzebnymi do wyjaśnienia wielu faktów psychologicznych, które stanowią bezpośredni kontekst praktyki edukacyjnej. W zasadzie na każdym niemal kroku pedagog natyka się na pojęcia psychologiczne, co wynika z definicji wychowania, które jest oddziaływaniem na psychikę i zachowanie się człowieka.

3.
PRZEDMIOT BADANIA- edukacja i praktyka edukacyjna, mająca na celu wyposażenie całego społeczeństwa,  a przede wszystkim młodego pokolenia w wiedzę, sprawności ogólne i zawodowe, zainteresowania, systemy wartości, postawy i przekonania oraz przysposobienie do oddziaływania na własny rozwój. Do głównych instytucji takiego wychowania zalicza się rodzinę, przedszkole i szkołę. W XX w. Przedmiot pedagogiki-wychowanie  pojmowany jest szerzej, obejmuje również samowychowanie i samokształcenie, a przy tym świadome i zamierzone oddziaływanie takich czynników, jak wszelkie organizacje, zwłaszcza młodzieżowe, środki masowej komunikacji, zakłady pracy, kluby czy teatry
4.
CEL BADANIA- Udzielanie ogólnych, podstawowych odpowiedzi w kwestii istnienia oraz porządku edukacyjnego oraz w kwestii sposobów poznania tego porządku.
ZADANIA
-poszukiwanie logicznej, krytycznej i usystematyzowanej oraz ogólnie ważnej wiedzy w odniesieniu do tego wszystkiego, co określamy edukacją, a co szczególnie ukazuje się w konkretnej sytuacji określanej jako sytuacja wychowawcza - M. Nowak
-analiza porównawcza systemów wychowania, wskazując na ich specyfikę i jedność pedagogiki i podstawowych jej problemów pomimo wielości ujęć teoretycznych - M. Nowak
-integracja nauk pedagogicznych oraz synteza ich dorobku – R. Schulz

-zad autodefinicyjne, polegające na tworzeniu teorii światopoglądu, teorii ideologii myśli pedagogicznej; określenia istoty własności oraz funkcji światopoglądów jako tworów kultury duchowej, a także istoty i własności dyskursu światopoglądowego jako specyficznej formy świadomości edukacyjnej społeczeństwa.

-zad poznawcze, badawcze naukowe w dziedzinie podstaw światopoglądowych edukacji i pedagogiki. Sprowadzają się do ewidencjonowania, rejestrowania, opisu, analizy, systematyzacji, oceny, interpretacji dorobku światopoglądowego przeszłości lub współczesności.

-zad rozwojowe, twórcze, w dziedzinie światopoglądowej, tzn. artykułowanie, wyrażanie, tworzenie, światopoglądów, ideologii edukacyjnych odpowiadających aktualnemu stadium rozwojowemu instytucji wychowania.

-zad upowszechniająco- plikacyjne-udostępnianie, propagowanie, transfer, przekazywanie, aplikacja, np.. w formie zasad polityki oświatowej, wyników aktywności twórczej oraz badawczej z zakresu światopoglądowego (filozoficznego) komponentów myśli edukacyjnej.

-Zadania dydaktyczne- obejmujące przekazywanie podstawowych, głównych, elementarnych składników dorobku światopoglądowego edukacji

c) progresywną:

- założenie epistemiczne- wiedzą jest to, co pozwala równoważyć relacje między jednostką a światem, czyli posiadane kompetencje poznawcze i instrumentalne – stosowane sposoby równoważenia relacji.
- założenie psychologiczne- teorie rozwojowe o charakterze interakcyjnym, model postępu idei w dyskursie i konwersacji .
- pojęcia stosowane w badaniach empirycznych- kompetencje poznawcze i instrumentalne, np. rodzaj (typ) stosowanych operacji myślowych.
- cele wychowania- aktywność jednostki w rozwiązywaniu problemów, skupienie na aktywności w rozwiązywaniu konfliktów między jednostką a środowiskiem. Najważniejsze jest nowy, wyższy poziom interakcji człowieka ze światem (kompetencje instrumentalne i komunikacyjne).
Najważniejszym zadaniem wychowania jest  pomoc wychowankowi w osiąganiu coraz wyższych stadiów rozwoju poznawczego, a także rozwoju moralnego, społecznego i estetycznego, czyli reorganizacja struktur psychicznych umożliwiająca funkcjonowanie na coraz wyższych poziomach rozwoju.
wartości- zasady etyczne (wyznaczają cele i środki wychowania).

Przedstawiciele- J. Dewey, Piaget, L. Kohlberg

10.
STATUS PEDAGOGIKI OGÓLNEJ

Kwestia statusu pedagogiki ogólnej nie została przez pedagogów definitywnie rozwiązana, zamknięta, wymaga dalszych prac analityczno – koncepcyjnych.

Wg. Schultza

Pedagogika ogólna obejmuje wszystkie formy teoretycznego dyskursu pedagogicznego zorientowane holistycznie:

-Teoretyczny dyskurs światopoglądowy dotyczący całej instytucji wychowania (myśl pedagogiczna natomiast odnosi się do jej poszczególnych składników lub wymiarów, np.. do edukacji szkolnej lub kształcenia intelektualnego).

-Modelowanie teoretyczne (metoda konstruowania ogólnych teorii) odnoszące się do pełnego doświadczenia edukacyjnego społeczeństwa (tworzenie teorii ładu edukacyjnego jako takiego a nie koncentrowaniu się na „uteoretycznianiu” cząstkowych bloków praktycznego doświadczenia edukacyjnego).

-Tworzenie wiedzy naukowej dotyczącej całościowych aspektów porządku edukacyjnego wykorzystując dorobek wszystkich nauk o człowieku, jak również poprzez samodzielne tworzenie ogólnej wiedzy naukowej w obrębie pedagogiki (w odróżnieniu od cząstkowych form poznania naukowego zjawisk edukacyjnych).

-Dyskurs epistemologiczny odnoszący się do wszystkich form poznania zdarzeń edukacyjnych oraz wszystkich rodzajów wiedzy o wychowaniu (w odróżnieniu od refleksji kognitywistycznej, koncentrującej uwagę na wybranych modalnościach poznania, np.. poznaniu semantycznym lub naukowym).

-Takie stanowisko nadaje pedagogice ogólnej postać bardziej usystematyzowaną i ścisłą, pozostaje w zgodzie z definicjami pedagogiki ogólnej.

5.
TERMINOLOGIA
PEDAGOGIKA – nauka o edukacji człowieka, należy do nauk społecznych (humanistycznych) i stanowi zespół nauk o wychowaniu i wykształceniu człowieka przez całe jego życie. 
PEDAGOGIKA OGÓLNA- subdyscyplina pedagogiki – przestrzeń ogólnych analiz dotyczących samej pedagogiki jako nauki oraz wszelkich uwarunkowań procesów i czynności edukacyjnych. Zatem pedagogika ogólna nie tylko opisuje praktykę edukacji, ale stanowi formę naukowej autorefleksji samej pedagogiki (Pedagogika, t.1)
-Dyscyplina naukowa zajmująca się podstawami edukowania/wychowania, jego strukturą, celami, metodologią badań, filozoficznymi podstawami, czy analizą doktryn pedagogicznych (Nowy słownik pedagogiczny W. Okonia).
PEDAGOGIA – dyscyplina pedagogiczna, która zajmuje się zespołem metod i środków stosowanych w nauczaniu oraz wychowywaniu. Jest stosowana przez nauczycieli.
PAIDEIA- słowem tym oznaczano wyższe formy działalności wychowawczej. Ich treścią było szerokie kształcenie osobowości na filozofii i dobrach kultury. 
PEDAGOG- to człowiek zawodowo zajmujący się sprawami wychowania, współcześnie określany jako nauczyciel, wychowawca.
EDUKACJA- oznacza wychowanie - jako kształcenie człowieka, uczenie przystosowywania do życia w społeczeństwie.
WYCHOWANIE-jest to świadome, celowe i specyficzne pedagogiczne kształcenie osób z reguły występujących w różnych zbiorach, dokonywane głównie przez słowo, a także przez przykład osobisty.
KSZTAŁCENIE- proces w wyniku, którego jednostka nabywa umiejętności zdobywania wiedzy. Kształcenie może być ogólne lub zawodowe. W ostatnich latach przez kształcenie rozumie się łącznie nauczanie i uczenie się.
NAUCZANIE- to planowa, systematyczna praca nauczyciela z uczniami mająca na celu wywołanie pożądanych i trwałych zmian w ich postępowaniu, dyspozycjach i całej osobowości.
UCZENIE SIĘ- jest to proces nabywania przez jednostkę względnie trwałych zmian w zachowaniu na podstawie jej indywidualnego doświadczenia; świadome i zamierzone zdobywanie wiadomości i umiejętności.

6.
PODSTAWOWA TERMINOLOGIA STOSOWANA WE WSPÓŁCZESNEJ MYŚLI PEDAGOGICZNEJ
PARADYGMAT – wzorzec, przykład, model- jest to zbiór ogólnych i ostatecznych przesłanek przyjęty w wyjaśnianiu jakiegoś obszaru rzeczywistości. Dotyczy bezpośrednio przedmiotu danej nauki  i stanowi podstawę wnioskowania o nim. Paradygmat w odniesieniu do pedagogiki oznacza zbiór przesłanek (założeń) koniecznych do zdefiniowania edukacji, stanowiących punkt wyjścia badań nad nią oraz budowania jej teorii.
KIERUNEK NAUKOWY-PEDAGOGICZNY-
-Zbiór poglądów lub systemów zbliżony do siebie treścią tez, problematyką czy metodami - filozoficzna perspektywa (A. Stępień)
-Efekt rozprzestrzeniania się szkoły naukowej w nowych miejscach i instytucjach Wynik wywierania znaczącego wpływu na całą społeczność naukową w danej dziedzinie wiedzy. Wystąpienie i rozchodzenie się kierunku naukowego najczęściej łączy się z jakąś konkretną osobą lub grupą osób, szkołą naukową, jej miejscem (M. Petrusek).
-Sposób ujęcia przedmiotu, treści i metod pedagogicznych znamienny tylko dla jednej dziedziny wychowania lub pewnej jej strony lub jej składnika(Kazimierz Sośnicki)
RUCH, PRĄD NAUKOWY-PEDAGOGICZNY- to specyficzny sposób rozwiązywania problemów ped. (specyficzny dla określonej grupy osób). O jej istocie stanowi atrakcyjna siła jakiegoś ideału oraz ludzie, którym rozświetla im drogę, dla których stał się on naczelną wartością-ta grupa osób w naturalny sposób staje się nośnikiem przesłania, jaki w nim tkwi.
Jako konstrukcja naukowa stanowi jednoznacznie sformułowane treści dotyczące zjawisk pedagogicznych, stojące w opozycji do sytuacji zastanej (aktualnego prądu) i wnoszące nowe wartości i nowe propozycje w odniesieniu zarówno do podmiotów edukacji, jak i oddziaływań pedagogicznych.
DYSKURS PEDAGOGICZNY
- Pojęcie to określa uwarunkowane historycznie i epistemologicznie reguły wypowiedzi na temat edukacji, operujące argumentacją z elementami perswazyjnymi bądź ekspresyjnymi (B. Śliwerski).
-Dyskurs pedagogiczny określa gatunek mowy obecny w praktyce szkolnej i wychowawczej. Występuje wówczas jako rodzaj wyspecjalizowanej praktyki komunikacyjnej posiadającej swoje reguły i prawa.
-Dyskurs pedagogiczny można również pojmować jako zdarzenie interakcyjne, stanowiące miejsce dla wymiany komunikatów w procesie pedagogicznym – można go wówczas określić jako rozumowanie, argumentowanie, roztrząsanie, debata czy rozmowa.
IDEOLOGIA- to określony zbiór przekonań i idei

7.
METODY BADAŃ PEDAGOGICZNYCH:
a) ilościowe:
- eksperyment pedagogiczny- jest metodą naukowego badania określonego wycinka rzeczywistości edukacyjnej, polegającą na wywoływaniu lub zmienianiu przebiegu zjawisk bądź procesów poprzez wprowadzenie do nich czynnika eksperymentalnego i obserwowaniu zmian pod jego wpływem zachodzących
- monografia pedagogiczna- metoda badań, której przedmiotem są instytucje wychowawcze w rozumieniu placówki lub instytucjonalne formy działalności wychowawczej, lub jednorodne zjawiska społeczne, prowadząca do gruntownego rozpoznania struktury instytucji, zasad i efektywności działań wychowawczych
- metoda indywidualnych przypadków- celem jest poznanie i ocena rozwoju jednostki, bądź też ocena poziomu tego rozwoju i podjęcie odpowiedniego działania, by mogła dalej rozwijać się lub zastosować działania naprawcze. Chodzi tu o bezpośredni kontakt badającego z badanym oparty na pełnej akceptacji jednostki badanej, elastyczność podczas badania, by można było weryfikować plan postępowania badacza
- metoda sondażu diagnostycznego- jego przedmiotem są poglądy badanych, opinie, motywy, zjawiska społeczne, zjawiska masowe,. Metoda ta pozwala określić zasięg danego zjawiska, poziom, intensywność tego zjawiska, ocenę, wniosek
metoda indywidualnych przypadków-jest sposobem badań polegającym na analizie jednostkowych losów ludzkich uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze, lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej poprzez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych w przedmiocie budowania uogólnień

b) jakościowe 
- wywiad pogłębiony-jedna z podst. metod zbierania informacji i badania opinii publicznej, polegająca na przeprowadzeniu odpowiednio ukierunkowanych rozmów, jedna z podst. technik zbierania materiału badawczego w naukach społ.
- metoda biograficzna- analiza życia jednostek, opis ich sytuacji rodzinnej, szkolnej, życiowej, która może mieć związek z naszym przedmiotem badania
- jakościowa analiza tekstu-to jakościowy opis i interpretacja zawartych w dokumentach treści jawnych i ukrytych
- obserwacja- badacz bierze bezpośredni udział w życiu osób badanych, jego uczestnictwo może być jawne lub niejawne.

8.
PARADYGMATY:
Humanizm – zespół przesłanek nadających indywidualistyczne i subiektywne znaczenie faktom w życiu społecznym. Fakty badane winny być widziane z perspektywy podmiotów, mających prawo wpływać na zdarzenia.
Interpretatywizm – ważne, w jaki sposób jednostki zyskują świadomość w ramach struktur społecznych, interesuje się zrozumieniem subiektywnego doświadczenia ludzkiego.
Strukturalizm – wyjaśnianie deterministycznych zależności nadaje sens interwencji w obiektywny świat społeczny - istotne dostrzeganie konfliktu pomiędzy organizacjami społecznymi walczącymi o dominację nad społeczną dystrybucją dóbr.
Funkcjonalizm – pełny determinizm, świat z gotowymi strukturami regulującymi życie, kategoria systemu kulturowego podporządkowującego sobie osobowość jednostek. Akceptacja nierówności społecznej jako ceny homeostazy.
TEORIE EDUKCJI: 
1. PAJDOCENTRYZM- konceptualizacja edukacji zakłada, iż główny cel to swobodny rozwój dziecka, przedkłada interes jednostki nad interes społeczeństwa. Główne źródło rozwoju tkwi w samym dziecku. Edukacja ma pozwolić na ujawnienie przez dziecko zdolności i potencjalności, oraz stwarzać warunki ich urzeczywistnienia. Każda planowa interwencja edukacyjna ogranicza indywidualność dziecka i zamyka jakąś perspektywę jego rozwoju. Samorozwój, samorealizacja. Prekursor:  J.J. Rousseau.
- w ujęciu humanistycznym- jest jednocześnie zespołem radykal­nych teorii krytycznych, które w skrajnej postaci budują wizję społeczeństwa bez szkoły. Ujawnia krytyczny stosunek do organizacji społecznych sterujących formalną edukacją. Autorzy postulują ich likwidację, „odszkolnienie" społeczeń­stwa, a procesy edukacyjne rozumieją jako wyzwalanie jednostek spod przemocą narzuconego przez społeczeństwo, opartego na nierównościach. Badania pedagogiczne są nastawione na odkrywanie procesów selekcji w dostępie do oświaty, ograniczania możliwości rozwojowych, na identyfikowanie przejawów dyskryminacji ze względu na płeć, pochodzenie społeczne, rasę i wyznanie religijne. W paradygmacie tym mieszczą się koncepcje pedagogiczne, takie jak: pedagogika antyautorytarna, emancypacyjna, międzykulturowa, ekologiczna, negatywna, pedagogika postmodernizmu.
 

- w ujęciu interpretatywistycznym- nie jest nastawiony na radykalną zmianę społeczną jako warunek gwarantujący swobodny rozwój dziecka. Są to teorie mniej zaangażowane w krytykę społecznych podstaw edukacji. Ich twórcy próbują wnikać w świat dziecka, rozpoznając znaczenia, jakie ono nadaje edukacyjnej codzienności. W tekstach pedagogicznych ujawnia się tendencja do opisu i wyjaś­niania świata edukacji, bez uprzednio przyjętych założeń, do analiz praktyki edukacyjnej w takim języku, w jakim ona przebiega. Autorzy nie interesują się zbytnio zjawiskami edukacyjnymi w skali makro (emancypacja, nierówności społeczne), lecz koncentrują swoją uwagę na analizie konkretnych procesów edukacyjnych (np. w jakiejś szkole), próbując wyjaśnić, jak uczniowie i nauczyciele radzą sobie z obiektywnymi uwarunkowaniami, w których przyszło im żyć. W paradygmacie tym mieszczą się koncepcje pedagogiczne, takie jak: nowe wychowanie, pedagogika personalistyczna, pedagogika egzystencjalna, pedagogika religii.

2. DIDASKALOCENTRYZM- społeczeństwo tworzy trwałe struktury praktyki edukacyjnej, w ramach których dokonuje się transmisja uznanego za obiektywny dorobku kultury. Uczniowie winni zinternalizować wartości zastanej kultury, zaś szkoły realizują interes społeczny (kadra dla gospodarki, pełnienie ról). Indywidualność poza zasięgiem zainteresowania pedagogów. Wiedza publiczna wkracza w miejsce wiedzy osobistej. Rozwój to zmiany w osobowości pod wpływem środowiska.
- w ujęciu strukturalistycznym- jest para­dygmatem tworzonym przez teorie krytyczne, które włączają praktykę edukacji w konflikty społeczne, czyniąc z niej narzędzie walki o dominację. Zmiana społeczna jest ujmowana w kategoriach radykalnego przewrotu ideologicznego. Procesy edukacyjne jej służące mają charakter historyczny i obiektywny, są zaplanowane i nastawione na wywoływanie pożądanych ze społecznego punktu widzenia (w danym kontekście historycznym) rezultatów w osobowości wy­chowanka. Pedagog modeluje zachowania wychowanka, przekazując mu obo­wiązujące sposoby rozumienia i działania w świecie. Rozwój jednostki odbywa się poprzez kształtowanie osobowości według przyjętego, zewnętrznego wobec niej wzorca. Stosowane są metody nagradzania i karania, modelowania, wpływu wychowawcy itp. W rezultacie zwolennicy tego paradygmatu twierdzą, że osobowość człowieka jest odbiciem stosunków społecznych. Np. teoria wychowania tradycyjnego (Herbart) oraz pedagogika pozytywistyczna.
- w ujęciu funkcjonalistycznym- jest nastawiony na stopniową regulację homeostazy społecznej. Procesy edukacyjne nie służą odkrywaniu nierów­ności społecznych, utrzymywaniu dominacji czy emancypacji .W tekstach pedagogicznych ujawnia się wyraźny nacisk na powiązanie edukacji z celami społecznymi, przy czym edukacja ma umożliwiać taki rozwój jednostki, aby mogła ona przyswoić sobie społeczne status quo oraz tworzyć nowy obraz świata. Procesy edukacyjne skupiają się na stymulowaniu rozwoju jednostki, szcze­gólnie poznawczego i moralnego, przebiegającego według psychologiczno-społecznego standardu. Są to stałe fazy rozwoju, których osiąganie stanowi cel działań edukacyjnych. Pedagog odnosząc się bezpośrednio do zależności przyczynowo-skutkowych regulujących życie społeczne, stawia przed wychowankami zadania, których wykonanie ułatwia nabywanie nowych, wyższych niż uprzednie kompetencji intelektualno-społecznych potrzebnych do sprawnego funkcjonowania w świecie społecznym.

9.
IDEOLOGIA- to określony zbiór przekonań i idei. L. Kolhberg i R. Mayer...