-14-BAROK ARCHITEKTURA.docx

................BAROK - ARCHITEKTURA......................

Wilfried Koch w książce Style w architekturze proponuje następującą periodyzację architektury baroku:

Barokowa architektura sakralna była modyfikacją architektury renesansowej, spełniającą wymogi programowe określone przez kontrreformacyjny Sobór Trydencki, który jednak nie formułował ścisłych wymagań stylistycznych, ani nie określał programu przestrzennego świątyni. Celem zaleceń trydenckich było stworzenie przestrzeni sprzyjającej uczestnictwu wiernych w emocjonalnym przeżyciu wspólnoty religijnej, przy zachowaniu "zorientowanej" liturgii, w której masie wiernych przewodzi celebrujący przy ołtarzu kapłan. Zmiany, jakie pojawiły się w architekturze renesansowej, czyniąc z niej architekturę barokową, były wynikiem prób pogodzenia renesansowego ideału - planu centralnego - z wymogami liturgii, której bardziej sprzyjał plan wzdłużny. Efektem tych prób było połączenie planu świątyni podłużnej, w której poszerzono nawę główną i zmarginalizowano nawy boczne zastępując je kaplicami (czym zlikwidowano rozbicie przestrzeni) z przekrytym kopułą planem centralnym, w naturalny sposób zwracającym uwagę zgromadzonych ku centrum świątyni. Stosunkowo mroczna nawa skontrastowana z jasną przestrzenią części centralnej, doświetlonej górnym światłem o trudno rozpoznawalnym źródle, sprzyjała tworzeniu efektów podkreślających emocjonalny charakter ceremonii. Temu samemu celowi służyło iluzjonistyczne malarstwo ścienne oraz niespokojna, dynamiczna tektonika ścian.
Przestrzeń świątyni barokowej formowano na wiele sposobów, ale sam proces przemian ilustruje porównanie planów dwóch słynnych kościołów rzymskich: kościoła Il Gesu ((1568-84)) Giacomo da Vignoli i kościoła San Carlo alle Quattro Fontane (1634-1665) Francesco Borominiego

Plany kościołów Il Gesu i San Carlo alle Quattro Fontane