Jak napisac rozprawke problemowa OKE.pdf

(532 KB) Pobierz
Jak przygotować i napisać
rozprawkę maturalną?
Poradnik
Instytut Badań Edukacyjnych
Warszawa 2014
Opracowanie:
Witold Bobiński
Adam Brożek
Wioletta Kozak
(Pracownia Języka Polskiego)
2
Spis treści
I. O rozprawce maturalnej ..................................................................................................................... 4
1. Budowa rozprawki ............................................................................................................................... 4
2. Temat rozprawki .................................................................................................................................. 4
II. Odwołania do tekstów kultury ......................................................................................................... 5
1. Co znaczy: odwołać się? ..................................................................................................................... 6
2. Co to znaczy: nawiązywać do problemu? ........................................................................................... 6
3. Warto poćwiczyć ................................................................................................................................ 13
III. Przykłady uczniowskich rozprawek ............................................................................................. 18
1. Budowanie wstępów .......................................................................................................................... 19
2. Budowanie zakończeń ....................................................................................................................... 22
3. Analiza przykładowych wypracowań ................................................................................................. 22
4. Podsumowanie .................................................................................................................................. 25
3
I. O rozprawce maturalnej
Na maturze z języka polskiego od roku 2015 na poziomie podstawowym zdający będą mieli do wyboru
dwa tematy wypracowań. Rozwinięcie każdego z nich będzie wymagało napisania wypowiedzi
o charakterze argumentacyjnym: rozprawki problemowej lub interpretacji tekstu poetyckiego.
W niniejszym opracowaniu zajmiemy się rozprawką czyli formą wypowiedzi, w której rozważamy jakiś
problem (podany w temacie maturalnym), zajmujemy wobec tego problemu stanowisko (formułujemy
tezę lub hipotezę) i dowodzimy jego słuszności (przekonująco argumentujemy).
1. Budowa rozprawki
Rozprawka jest wypowiedzią o skonwencjonalizowanej, trójdzielnej budowie, na którą składają się:
–
–
–
wstęp
rozwinięcie
zakończenie.
Wstęp
powinien spełniać kilka funkcji:
–
–
–
wprowadzać czytelnika w problematykę, której dotyczyć będzie rozwinięcie
zachęcać do lektury całości wypracowania
przedstawiać stanowisko autora wobec problemu podanego w temacie.
Rozwinięcie
to główna część rozprawki. Zawiera podstawową treść rozważań – argumentację.
Składają się na nią poszczególne argumenty, czyli dowody świadczące na rzecz słuszności przyjętego
stanowiska, wyrażonego w formie tezy lub – rzadziej – hipotezy. Argumenty powinny być przede
wszystkim przekonujące, czyli:
–
–
rzeczowe – oparte na faktach istotnie świadczących na rzecz słuszności tezy,
odpowiednio przedstawione – w zgodnej z wymogami retoryki, czyli sztuki przekonywania,
formie językowej i we właściwej kolejności.
Zakończenie
to ostatnia część rozprawki, nierzadko niedoceniana, pomijana lub dopisywana „na siłę”.
.Zakończenie można uznać za udane, jeśli:
–
–
zręcznie podsumowuje przedstawione w rozwinięciu rozważania
skłania czytelnika do refleksji nad przedstawionym problemem i jego rozstrzygnięciem.
2. Temat rozprawki
Celem rozprawki maturalnej jest sprawdzenie umiejętność analizy i interpretacji tekstu literackiego
oraz innych tekstów kultury (np. filmów, spektakli teatralnych, dzieł plastycznych), a także
odwoływania się do trafnie wybranych kontekstów literackich bądź kulturowych.
Praca nad rozprawką powinna się zawsze zaczynać od analizy tematu, który składa się z polecenia
4
i dołączonego do niego tekstu literackiego (epickiego lub dramatycznego). Samo polecenie składa się
z trzech części:
1) pytania, w którym zawarty jest problem:
Samotność – szansa czy ograniczenie?
2) określenia czynności, które piszący ma wykonać, oraz wskazania materiału, na którym
powinien oprzeć swoje rozważania:
Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do załączonego fragmentu
Wilka stepowego
oraz do innych, wybranych przez siebie, tekstów kultury.
3) określenia minimalnej długości pracy (zawsze takiej samej):
Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.
Pierwsze i najważniejsze pytanie, które powinna sobie postawić osoba przygotowująca się
do napisania rozprawki, powinno brzmieć:
Czego dotyczy problem?
W wypadku podanego wyżej
polecenia widzimy, że problem dotyczy samotności i ma postać dylematu (szansa czy ograniczenie?).
Na tym etapie przygotowań nie należy jeszcze tego dylematu rozstrzygać. Przedtem należy uważnie
przeczytać tekst załączony do polecenia. W omawianym przypadku był to fragment powieści
Hermanna Hessego
Wilk stepowy
(cytujemy go w ostatniej części niniejszego opracowania).
Po przeprowadzeniu analizy (która obejmuje oczywiście etap zrozumienia) dołączonego do polecenia
tekstu trzeba przeprowadzić rozumowanie, które pozwoli zająć stanowisko wobec problemu,
czyli sformułować tezę rozprawki. W naszym wypadku dylemat można rozstrzygnąć twierdząco,
przecząco lub zająć postawę ambiwalentną (Tak, ale… lub: Nie, ale…)
Po sformułowaniu tezy (lub hipotezy) należy się zastanowić nad doborem tekstów kultury,
które pozwolą nam oświetlić rozważany problem i posłużą do przekonującego uargumentowania
słuszności przyjętego stanowiska. Temu zagadnieniu poświęcony został kolejny rozdział opracowania.
II. Odwołania do tekstów kultury
W „Informatorze o egzaminie maturalnym z języka polskiego” podano między innymi, że
rozprawka na
poziomie podstawowym jest formą wypowiedzi pisemnej, która wymaga od zdającego
odwołania się
do załączonego tekstu oraz do wybranego tekstu/wybranych tekstów kultury. W przypadku,
jeśli dany tekst literacki jest fragmentem lektury oznaczonej w podstawie jako obowiązkowa,
uczeń powinien także odwołać się do całości utworu. Szczegółowe wskazówki dotyczące liczby
tekstów i sposobu odwołania się do nich znajdują się w poleceniu.
Konieczność omówienia zamieszczonego w arkuszu maturalnym tekstu jest oczywista i nie będziemy
się zajmować rozwijaniem tego wątku.
Niejednokrotnie więcej problemów sprawia odwołanie się
do wybranego tekstu kultury lub ich większej liczby, jeśli do tego zobowiązuje nas temat.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin