Gilson E. Elementy filozofii chrześcijańskiej.pdf

(12816 KB) Pobierz
ETIENNE GILSON
Przełożył
TOMASZ GÓRSKI
1
I N S T Y T U T
W Y D A W N I C Z Y
•PAX
5
SPIS TREŚCI
P rzedm ow a...........................................................................................................................
Część
I.
Objawienie
i
chrześcijański
nauczyciel
5
Rozdział 1 — Nauczyciel chrześcijańskiej p r a w d y .....................................
Rozdział 2 —• Doktryna
Część
II.
Bóg
ś w i ę t a .........................................................................17
7
Rozdział 3 ■ Istnienie B o g a ................................................................................ 37
—
I. Istnienie Boga nie jest oczywiste samo przez s i ę ..................................... 38
II. Istnienie Boga można u d ow od n ić..................................................................42
III. Dowody istnienia B o g a ....................................................................................... 49
A. Dowód z r u c h u ....................................................................................................... 51
a. Język d o w o d u ....................................................................................................... 52
b. Znaczenie d o w o d u ................................................................................................54
c. Interpretacja pierwszej d r o g i .......................................................................... 58
B. Dowód z przyczynowości s p r a w c z e j............................................................60
C. Dowód z przygodności i konieczności............................................................64
D. Dowód ze stopni doskonałości.......................................................................... 67
E. Dowód z c e lo w o ści................................................................................................70
F. Znaczenie pięciu d o w o d ó w ................................................................................. 72
Rozdział 4 — Metafizyczne podejścia do problemu poznania Boga .
.
79
I. Materialistyczny sc je n ty zm ................................................................................ 82
II. Przyczyna zmian substancjalnych.................................................................. 84
III. Przyczyna b y t u ...................................................................................................... 85
A. Byt i j e d n o ś ć ....................................................................................................... 86
B. Byt i d o s k o n a ło ś ć ................................................................................................89
C. Byt i i s t n i e n i e ....................................................................................................... 92
Rozdział 5 — Istota B o g a ....................................................................................... ' 9 5
I. Czy umysł ludzki może dojść do poznania B o g a ? ..................................... 95
II. Prostota B o g a .................................................................................................... 102
III. Ten, który j e s t ..................................................................................................... 114
IV. Refleksje nad pojęciem b y t u ........................................................................ 122
Część
III. B y t
Rozdział 6 — Bóg i transcendentalia..........................................................................126
I. Problem imion B o ż y c h ......................................................................................126
II. Byt i jed n o ść............................................................................................................133
III. Byt i p ra w d a ............................................................................................................ 137
IV. Byt i d o b r o ............................................................................................................ 141
V. Zapomniane transcendentale — p i ę k n o ................................................. 147
Rozdział 7 — Byt i s tw o r z e n ie ..................................................................................152
Rozdział 8 —■ Byt i p rzy c zy n o w o ść..................................................................171
S P IS
TREŚCI
Część
IV.
Człowiek
9 — Dusza l u d z k a ...................................................................................... 189
10— Człowiek i p o zn a n ie ......................................................................... 205
11— Człowiek a w o l a ................................................................................. 225
12 — Człowiek i s p o łe c z e ń s t w o ........................................................... 244
Rozdział
Rozdział
Rozdział
Rozdział
Przypisy
Część I
Rozdział 1 — Nauczyciel chrześcijańskiej p r a w d y .................................... 263
Rozdział 2 — Doktryna ś w i ę t a .........................................................................265
Część II
Rozdział 3 — Istnienie B o g a ................................................................................ 270
Rozdział 4 — Metafizyczne podejścia do problemu poznania Boga
278
Rozdział 5 — Istota B o g a ..............................................................................................279
Część III
Rozdział 6 — Bóg i t r a n s c e n d e n t a lia .......................................................... 282
Rozdział 7 — Byt i s t w o r z e n i e ............................................................................... 288
Rozdział 8 — Byt i p rzy c zy n o w o ść........................................................................ 291
Część IV
Rozdział 9 — Dusza l u d z k a .......................................................................................294
Rozdział 10 — Człowiek i p o zn a n ie ........................................................................ 298
Rozdział 11 — Człowiek a w o l a ............................................................................... 300
Rozdział 12 — Człowiek i s p o łe c z e ń s t w o ......................................................... 303
Bibliografia.................................................................................................................................. 304
Skorowidz n a z w i s k ............................................................................................................ 308
Skorowidz r z e c z y ....................................................................................................................312
PRZEDMOWA
Określenie „filozofia chrześcijańska” nie należy do sposobu wyrażania się
św. Tomasza z Akwinu, ale papież Leon XIII w encyklice
Aeterni Patris
z 1879 r. tymi właśnie słowami określa naukę Powszechnego Doktora Kościoła.
Według tego epokowego dokumentu, filozofia chrześcijańska jest takim spo­
sobem filozofowania, w którym wiara i umysł ludzki łączą się z sobą we
wspólnym badaniu filozoficznej prawdy.
Studium oraz nauczanie filozofii chrześcijańskiej wiąże się z wieloma
trudnościami. Przede wszystkim forma, jaką nadał swej filozofii św. Tomasz,
wymaga dla jej zrozumienia elementarnej znajomości filozofii Arystotelesa.
Studium nauki Filozofa pochłania dużo czasu, a z chwilą gdy studiujący prze­
chodzi do doktryny św. Tomasza, musi jeszcze się ćwiczyć w sztuce łączenia
światła wiary ze światłem rozumu. Najczęściej trzeba go ostrzec, by ostrożnie
trzymał swoją wiarę z daleka od filozoficznych poszukiwań, jeśli chce zacho­
wać w całości ich' racjonalną czystość. A wtedy jest zbyt późno, aby badacz
przyswoił sobie nowe podejście 'do nauki św. Tomasza, i należy się obawiać,
że mimo wszystko nie pozna prawdziwej natury tomizmu.
Inna trudność wynika z teologicznej metody, jaką św. Tomasz stosował
w tych dziełach, w których wyraża w czystej formie swoje filozoficzne po­
glądy, mianowicie w obydwu
Sumach
i w
Quaestiones Disputatae.
Św. Tomasz
jako teolog zupełnie swobodnie posługuje się argumentami zaczerpniętymi
z różnych systemów filozoficznych, a swoje wnioski potwierdza różnorodnymi
dowodami, których sama ilość może wprawić początkującego w zakłopotanie.
Ta złożona sytuacja stanowi problem, niniejsza książka zaś stara się dać
jeśli nie rozwiązanie tego problemu, to przynajmniej robocze wprowadzenie.
Z doświadczenia wiem, że studenci z braku należytego opanowania podsta­
wowych zasad lub elementów nie mogą znaleźć właściwej drogi do studio­
wania nauki Doktora Powszechnego. „Elementami” nazywam tu kluczowe
pojęcia i doktrynalne stanowiska, nie zawsze jasno i wyraźnie stawiane
w dyskusji nad poszczególnymi problemami, których znajomość wszakże jest
nieodzowna do pełnego zrozumienia odpowiedzi św. Tomasza. Na pierwszym
miejscu należy przede wszystkim wymienić specyficzny sposób, w jaki teolog
posługuje się filozofią zgodnie z poglądem św. Tomasza; następnie tomistyczne
pojęcie bytu, łącznie z konsekwencjami, jakie pociąga ono za sobą w doktry­
nie o transcendentaliach; na koniec, niemniej ważny wpływ pojęcia bytu na
wiele filozoficznych problemów, których dane zawierają to pojęcie, proble­
mów dotyczących Boga, substancji, przyczynowości sprawczej, stworzenia,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin