A F Ossendowski Przygody Jurka w Afryce.docx

Hoi

A

F. ANTONI OSSENDOWSK

PRZYGODY JURKA

W AFRYCE

ROZDZIAŁ I.

NA OCEANIE.

Jurek nie posiadał się z radości.

Pozostał zaledwie jeden dzień podróży mor­skiej do portu Grand-Bassam.

Całe trzynaście dni płynął statek po wzbu­rzonym Atlantyku, i chłopak chwilami czuł mdłości i zawrót głowy. O jedzeniu nie mógł nawet myśleć i tylko pił dużo.

Ogromnie lubił smaczny napój, przyrzą­dzony przez stewarda [1]) okrętowego z soku po­marańczowego z dodatkiem cukru i plasterka cytryny.

Dziś w południe kapitan, obchodząc pokład i witając pasażerów, wołał głośno:

— Jutro o świcie przybędziemy do Grand- Bassam!

Jurek ogromnie się ucieszył z tej nowiny.

Podróż morzem byłaby niezmiernie ciekawa, gdyby nie te obrzydliwe fale, co podrzucały statkiem, pochylały go z burty na burtę i zmu­szały zanurzać się dziobem do wody, a po chwili wspinać się na pienne grzbiety bałwa­nów.

Jurek płynął po raz pierwszy.

Za postępy w szkole tatuś zabrał go ze sobą do Afryki na całe wakacje. Ojciec chłopaka, inżynier Bolesław Waniewski, oddawna już pracował na francuskiej kolonji Wybrzeża Ko­ści Słoniowej.

Jako kierownik pewnego amerykańskiego przedsiębiorstwa wybudował tam duży tartak, gdz*'e obrabiano dostarczane z dżungli kloce mahoniowe.

Na tartaku zamieniano je w deski i forniry, które wywożono do Ameryki.

Pan Waniewski już szósty rok pracował w Afryce, odwiedzając rodzinę raz na trzy lata i spędzając w domu pół roku.

Tym razem inżynier zabrał ze sobą dwuna­stoletniego synka, chcąc, aby chłopak zobaczył kawał świata, a szczególnie tak interesujący i niezwykły, jakim jest Afryka, — czarny ląd, o którym marzą żądni wiedzy i wrażeń chło­pacy.

Nasi podróżnicy wsiedli na statek we fran­cuskim porcie Bordeaux (Bordo) i byli wkrótce na otwartem morzu.

Po kilku dniach mijali wyspę Maderę i brze­gi francuskich posiadłości w Maroku.

Z oddali widzieli żółto-różowy ląd afrykań­ski, gdzie wznosił się i znikał w głębi kraju ciemno-szofirowy łańcuch gór Atlasu.

Statek zawinął do portu Cazablanka i stał na redzie kilka godzin.

Pan Waniewski wraz z Jurkiem i grupą pa­sażerów wsiedli do łudzi i odpłynęli do miasta.

Tatuś opowiedział chłopakowi, że Maroko jest krajem muzułmańskim, to znaczy, wyzna­jącym Islam — wiarę w jedynego Boga, usta­loną przez proroka Mahometa, który urodził się w Arabji i spisał wszystko, czego nauczał, w księdze, „Koranem“ zwaną.

W tym rozległym kraju panuje sułtan, rzą­dzący narodem, złożonym z Arabów, niegdyś tu przybyłych z Azji, i dawnych mieszkań­ców — Berberów.

W wiekach średnich było to państwo nie­zmiernie potężne, które zagrażało Europie, szczególnie Hiszpanji, gdzie też kalifowie ma­rokańscy przez długi czas panowali, zdobyw­szy południowe miasta: Kordobę, Sewillę i Gra­nadę.

Po okresie świetności w Maroku wynikły woiny domowe aż wkońcu państwo rozpadło się na mniejsze i słabsze państewka. Część ich przeszła w ręce Italji i Francji, pozostało tylko niezależne Maroku, lecz i tam sułtanowi w rzą­dzeniu pomagają Francuzi; bez rady i zezwo­lenia ich władca nie może uczynić żadnego poważnego kroku.

Jurek, wyszedłszy z łodzi i idąc z ojcem przez nnasto, z ciekawością się rozglądał na wszystkie strony.

W mieście, rozbudowanem w ostatnich la­tach przez francuskie władze, bardzo mało po­zostało z dawnej arabskiej siedziby. Przeważ­nie wielopiętrowe, nowoczesne domy, zajęte przez europejskie biura handlowe i okrętowe lub wspaniałe sklepy i urzędy, były piękne, lecz dla Jurka, który znał dobrze Francję, — nieciekawe.

Zato oczy mu się paliły do tłumu.

Co chwila spotykał poważnych, zamyślo­nych Arabów w białych, granatowych lub bru­natnych, rozwiewnych burnusach, w białych zawojach na głowach.

Pan Waniewski rozpoznawał wśród nich mieszkańców rożnych dzielnic Maroka.

— Patrz, Jureczku! — mówił do synka. — Ten wysoki, wiotki, prawie czarny Arab w brunatnym burnusie i z ts^arzą, osłoniętą białą płachtą, zdaleka musiał tu zapewne przybyć. Jest to mieszkaniec północnych oaz pustyni Sahary. Niezawodnie przyjechał tu na czele kara wany wielbłądów, dostarczając kijp- ‘’com francuskim worków i skrzyń, napełnio­nych daktylami i figami. Ten znów w granato­wym burnusie i śnieżno-białym turbanie — to góral z Atlasu, zapewne właściciel dużego sta­da baranów i jednocześnie dostawca wełny. Te­raz zaś spójrz na tego grubego Araba w bia­łym burnusie i w zawoju, owiniętym czerwo- nemi sznurami...

—      Ten, którego inni całują po rękach? — spytał Jurek.

—      Właśnie! — kiwnął głową inżynier. — Człowiek ten odbył pielgrzymkę do Mekki, świętego miasta muzułmanów...

—      Takiego, jak dla nas Jerozolima?

—      Tak! — odpowiedział ojciec. — Wszyscy poznają tego bogobojnego i pobożnego czło­wieka. a o jego pobożności świadczą te czer­wone sznury na turbanie.

Jurek z zachwytem patrzał na przejeżdża­jących przez plac jeźdźców na gorących, pięknych rumakach, na leżące przed składa­mi towarów ciągle żujące wielbłądy.

Tam i sam przemykały się czarno ubrane kobiety o twarzach, okrytych białemi lub czarnemi zasłonami.

Spostrzegłszy zdumienie na twarzy synka, inżynier rzekł:

—      Obyczaj i religja zabraniają kobiecie muzułmańskiej pokazywać twarz obcym, a więc zmuszone są zasłaniać ją „czarcza- fem“...

Doszli wreszcie do arabskiej dzielnicy i za­głębili się w labiryncie wąskich, pod ostrym kątem załamujących się uliczek, zatłoczonych, dusznych i zgiełkliwych.

Panował tu półmrok.

Nad uliczkami mieszkańcy urządzili na­miot z dziurawych mat i kawałków tkanin

1                    przeróżnych barwach.

Po bokach uliczek, pozbawionych chodni­ków, lepiły się jeden przy drugim sklepiki arabskie, żydowskie, hinduskie i syryjskie.

Handlarze, wrzeszcząc z całej siły, zachwa­lali swoje towary: jedwabie, dywany, obu- wie, wyroby safjanowe, starą broń, siodła, perfumy, daktyle i inne owoce.

Poważny Hindus o twarzy bronzowej

2                    oczach niezwykle przenikliwych dzwonił w mały gong i pokazywał rozłożone na ladzie i w szafkach srebrne bransoletki i kolje arab­skie, ciężkie kolczyki, przywiezione z głębi Sahary, i klejnoty, pochodzące z Indji.

Taż obok rzeźnik potrząsał nad głowami przechodniów kawałami tłustego mięsa przed chwilą dopiero zarżniętego barana i przysię­gał, że było to najbardziej utuczone zwierzę, widziane kiedykolwiek w Maroku,

11

Ogłuszeni straszliwym wrzaskiem uliczek arabskich, Jurek z ojcem powrócili do miasta i wstąpili do cukierni na kawę.

:              Naprzeciwko              stała              świątynia              muzułmań­

ska, tak zwany meczet.

Gdy Jurek wyjrzał przez okno, spostrzegł k              Araba              w              białym              burnusie,              stojącego              na szczy­

cie minaretu — wieży, wznoszącej się obok świątyni.

Po chwili rozległ się jego spiew-tenorowy, drgający.

Włóczący się po placu i siedzący w cieniu murów Arabowie wnet poklękali i, chyląc się kornie, dotykali głowami ziemi, lub, zwraca­jąc twarz ku wschodowi, wznosili ręce ku nie­bu.

—      Jest to modlitwa południowa — objaśnił pan Waniewski, — muezzin, który jest po­mocnikiem kapłana - mułły, śpiewa modlitwę, wysławiającą Allaha, jedynego Boga i Stwór­cę.

Stojący ua minarecie człowiek wysokim, donośnym tenorem wykrzykiwał po arabsku:

—      La lila lllah Allah u Mahomed Rassul Allah — Allah Akbar!

—      Co to znaczy? — spytał Jurek.

—              Niema Boga ponad Boga Allaha, jak uczy Mahomet — prorok Allaha-Allaha przed-

wiecznego! — przetłumaczył inżynier słowa modlitwy arabskiej, którą powtarzał modlący się tłum.

Zwiedziwszy malowniczo położony bulwar, ciągnący się wzdłuż wybrzeża, wsiedli do ło­dzi i powrócili na statek.

Wkrótce parowiec, ryknąwszy przeraźliwie, podniósł kotwicę ± ruszył w dalszą drogę.

Podróżnicy widzieli na horyzoncie, rzucają­cą w nocy jasny snop promieni potężną la­tarnię morską, stojącą na północnym przyląd­ku wysp Kanaryjskich, a od wschodu mne — słabsze, świecące z brzegu afrykańskiego.

Chłopak przyglądał się falom, połyskują­cym w mroku srebrnerm i zielonemi ognika­mi. Kapitan opowiedział mu, że te iskierki w wodzie to są drobne istotki, świecące w ciemności. Jedne z nich oświetlały sobie tym sposobem drogę, inne — wabiły do siebie jeszcze bardziej drobne żyjątka, na które na­padały i pożerały.

W dzień Jurek, rozparty na leżaku, obser­wował coraz to nowe zjawiska.

Pewnego razu spostrzegł, że powierzchnia morza pokryła się niby łuską drobnemi fala­mi. Ocean zdawał się kipieć.

Chłopak poaszedł do stojącego przy burcie marynarza i spytał go, co się to dzieje na mo­rzu.

— Płynie tam ławica ryb, nie wiem jakich, być może sardynek, makreli lub tuńców — odpowiedział majtek. — Gdy zaczniemy ry­bom przecinać drogę, zobaczysz rzeczy nie-- zmiernie ciekawe! Będzie nielada zabawa!

Marynarz, widać, dobrze znał morze.

istotnie Jurek ujrzał wkrótce płynące do­koła statku ryby.

Były to zielono - lazurowe o czerwonych centkach makrele. Płynęły zwartą gromadą, bok przy boku. Płynące głębiej, wypychały te, które znajdowały się wyżej. Wszędzie wi­dniały co chwila wynurzające się grzbiety i koralowe płetwy ryb.

Duże, szare mewy z drapieżnemi krzykami rzucały się na nie, porywały i odlatywały, ścigane przez chciwe towarzyszki.

Z wody, w znacznem od okrętu oddaleniu, wyskakiwały inne ryby — duże, wrzeciono­wate, o ciemnych grzbietach i białych brzu­chach. Goniły płynące stada makreli i napa­dały na nie z wściekłością drapieżników.

Biedne, bezbronne ryby, miotały się, wyska­kiwały wysoko ponad wodę i z pluskiem wpa­dały zpowrotem, lecz nie mogły się ukryć w głębinie oceanu, bo trafiały na zbite, ogro­mne, stłoczone stado, z miljonów ryb złożone.

Inni wrogowie dołączyli się wkrótce.

Siało się to wtedy, gdy ławica zbliżyła się do Zielonego przylądku.

Duże stado delfinów runęło na płynące ryby.

Osi remi pyskami roztrącały stado, chwyta­jąc i pożerając makrele, które nie domyślały się uciec na wielką głębię, gdzie potrzebujące powietrza zwierzęta nie mogły już je ścigać.

Delfiny wyrzucały się z wody i zabawnie nurkowały, wyprzedzając szybko sunący okręt lub przepływając pod jego dnem.

Gdy statek zbliżał się do wysp Zielonego przylądku, Jurek spostrzegł wystającą z wo­dy trójkątną piel we jakiejś, zapewne dużej ryby.

...