Pomerania Listopad 2015.pdf

(8670 KB) Pobierz
Numer wydano dzięki dotacji Ministra Administracji i Cyfryzacji
oraz Samorządu Województwa Pomorskiego.
Dofinansowano ze środków Miasta Gdańska
W NUMERZE:
3 Jesiań, Wszitke Śłante ji Zaduszki
Zyta Wejer
W NUMERZE:
4 Tradycję przełożyć na współczesność
Z
Grzegorzem Szlangą rozmawiała
3
Halina Malijewska
Polski
Opowieść o losach
6
Krzysztof Korda
Warkòwnie, przezérk i Scena 138
Halina Malijewskô, tłómacził DM
5 Remùs òdczëtóny bez Téater Snieniów
8 Od konnych omnibusów do Pesa Duo
Sławomir Lewandowski
– w dwùch spòdlich
8
elicjô Baska-Bòrzëszkòwskô, Danuta
gwiazdy
F
Teatr Szekspirowski z widokiem na
Stanulewicz, tłóm. N. Kłopòtk-Główczewskô
Grażyna Antoniewicz
10 Sopocka muza dla profesora
10
Aleksander Gosk
Jubilatka Politechnika
10
Marta Szagżdowicz
Gratulujemy!
11
Red.
Kaszëbizna w stolëcë
11
kg
Czëtóné w maszinopisach
Stanisłôw Janka
12 Kaszubi w Gdańsku.
13 Z wiele strón rzéczi Gdańsk stolicą Kaszub? –
raz jeszcze!
Bògùmiła Cërockô
16
Józef Borzyszkowski
Z Atlantydy do sklepu z demokracją
17
Jacek Borkowicz
Działo się w Gdańsku
18
Teresa Juńska-Subocz
Idea polskiego kolonializmu na wybranych
przykładach prasy międzywojennej (cz. 1)
18
Piotr Schmandt
Pòmión skòwrónka – Renata Gleinert
21
Tómk Fópka
o samotności czyli
„Nora”
Opowiastka
wychodzi w morze
Salińskiego (cz. 1)
20
Paulina Kalbarczyk
Ożywiają przeszłość
23
Marek Adamkowicz
Pomorskie rewitalizacje
22
Sławomir Lewandowski
Brzôd kònkùrsu Drzéżdżona
24
Stanisłôw Janke
nigdy nie za wiele
Z Kociewia.
Uczby
Maria Pająkowska-Kensik
23 Kuźnia pomorskiej inteligencji
25 Na zdrowié wejrowsczich szewców
rd
Kazimierz Jaruszewski
28 Zéńdzenia u Méstra Jana. Jón Trepczik
24 Tacewnô pòzwa „Grif ”. Wòjcech Czedrowsczi
w ùbecczich zôpiskach (dz.1956 r. (dz. 6)
papiorach bezpieczi do 2)
Słôwk Fòrmella
30 Od Gdańska do Złotej Pragi?
26
Stanisław Salmonowicz
o Coco Chanel
Zapachy mieszane, czyli
32
Stanisław Salmonowicz
Kaszëbsczi dlô wszëtczich. Ùczba 48
28
Róman Drzéżdżón, Danuta Pioch
(cz. 1)
Młodokaszuba, żołnierz, starosta
34
Marian Hirsz
Górny Wrzeszcz
Marta Szagżdowicz
30 Na kùńc Eùropë i jesz dali…
NAJÔ
Z Tomaszã Plichtã gôdô Dark Majkòwsczi
ÙCZBA I–VIII
32 Ùczba 37. Kaszëbsczi króm
35 Kaszubi na Pomorzu Zachodnim
Róman Drzéżdżón, Danuta Pioch
na przestrzeni wieków (cz. 4)
34
Zygmunt Szultka
Fryzów
Terpy stworzyły
Jacek Borkowicz
37 Listy
38 Pomysł województwa koszalińskiego wiecznie
żywy?
Łukasz Grzędzicki
40 RemùsÙczba
I–VIII Najô na chójce
Z
lesnym Zdobisławã Czarnowsczim gôdkã
35
prowadzył Tomôsz Fópka
Jô jem kòmédiantã
42
Ze Zbigniewã Jankòwsczim gôdô Stanisłôw Janke
Chcemë dac lëdzóm wzór i zdrzódło
Ze Sławòmirã Bronkã gôdôł Dariusz Majkòwsczi
39 Dzień Edukacji, czyli po naszamu Uczby
44 Zrozumieć Mazury. Pranie
Maria Pająkowska-Kensik
Waldemar Mierzwa
39 Mirosława Möller
46 Góra Włodzimierza Łajminga
Szkoła
Małgorzata Dorna
48 Z południa. Szkoło, gdy cię wspominam
40 „Gdynia” w Holandii
Kazimierz Ostrowski
Andrzej Busler
48 Z pôłniégò. Szkòło, czej ce wspòminóm
42
Tłóm. Nataliô Kłopòtk-Główczewskô
Żyją w niewygasłej pamięci
Kazimierz Ostrowski
Szëmôłdze
50 Swiat Kaszëbsczi w
DM
42 Żëją w niewëgasłi pamiãcë
50
Tłóm. Danuta Pioch
Cassubia spiéwô
P.D.
44 Biég za
51 Lekturyzdrowim
56
Bògumiła Cërockô
trenerów
Konieczne wojaże
46
Janusz Kowalski
Wiérztą żëcé pisóné
57
Maya Gielniak, tłóm. Bòżena Ùgòwskô
Nowi nôdgróbk dlô mjr. Kòwalsczégò
Red.
48 Kaszëbka w AIESEC Pobożność
58 Zrozumieć Mazury.
Waldemar Mierzwa
Pioter Léssnawa
58 Diôbli basręki
50 Z drugiej
rd
51 Szwadróna „Kaszuby”
59 Listy
53
Red.
Lektury
60 Mac, mac, mac
57
P.D.
Pamiętajmy o Żeromskim – piewcy morza
61
Jerzy Nacel
Klëka
66 Działonoc w Kanadzie
59 Pusta się Gdańsku
Teresa Juńska-Subocz
Aleksandra Kurowska-Susdorf
67 Programòwanié
62
Tómk Fópka
Klëka
68 Bania
66 X Konkurs „Moja pomorska rodzina”
Rómk Drzéżdżónk
Krzysztof Kowalkowski
67 Po czim pòznac artistã
Òbkłôdka III Mòje serakòjsczé miesące
Tómk Fópka
Jarosłôw Kroplewsczi
68 Pëlckòwsczi meloman
Rómk Drzéżdżónk
POMERANIA
LËSTOPADNIK 2015
POMERANIA
LËSTOPADNIK 2014
Od redaktora
Listopad to czas zadumy, refleksji, wspominania tych,
co odeszli. Nastrój, który często towarzyszy nam w tym
miesiącu, trafnie oddaje jedna z jego kaszubskich nazw:
„smùtan”. W środowisku kaszubsko-pomorskim taki
„smùtan” przeżywaliśmy prawie przez cały ten rok.
W ciągu minionych kilkudziesięciu lat również żegnali-
śmy wiele ważnych dla naszego ruchu osób. Śmierć każdej
z nich zostawiła pustkę nie tylko w sercach, ale i na róż-
nych „frontach walki” o naszą małą ojczyznę. Tym razem
jednak tak wielu spośród tych największych odeszło nie-
mal jednocześnie. W styczniu żegnaliśmy prof. Edmunda Wnuk-Lipińskiego. Po-
tem w ciągu dwóch miesięcy umarło trzech innych profesorów, którzy większość
swego życia oddali Pomorzu: Marek Latoszek, Jerzy Samp i Jerzy Treder. Czy są
wśród nas ludzie, którzy mogliby ich, choćby częściowo, zastąpić? Czy docze-
kamy się następców Stanisława Pestki, znakomitego poety, pisarza i publicysty
(obok wielu innych zasług zawdzięczamy mu też nazwę przeglądu kaszubskich
teatrów „Zdrzadniô Tespisa”, który obszernie w tym numerze relacjonujemy)?
Prawie w tym samym czasie musieliśmy pożegnać także Güntera Grassa, który
wprowadził Kaszuby w krąg światowej literatury. Latem odszedł Eugeniusz Gut-
frański, legenda kajakowych spływów Śladami Remusa...
Czas zazwyczaj pomaga ukoić ból nawet po tak wielkiej stracie, ale chętnych
i zdolnych do przejęcia ich zadań będziemy zapewne szukać latami. I dlatego
nasz „smùtan” może trwać jeszcze długo.
80-837 Gdańsk
ul. Straganiarska 20–23
tel. 58 301 90 16, 58 301 27 31
e-mail: red.pomerania@wp.pl
ADRES REDAKCJI
REDAKTOR NACZELNY
Dariusz Majkowski
Bogumiła Cirocka
ZASTĘPCZYNI RED. NACZ.
ZESPÓŁ REDAKCYJNY
Piotr Machola (redaktor techniczny)
Marika Jocz (Najô Ùczba)
(WSPÓŁPRACOWNICY)
KOLEGIUM REDAKCYJNE
Edmund Szczesiak
(przewodniczący kolegium)
Andrzej Busler
Roman Drzeżdżon
Piotr Dziekanowski
Aleksander Gosk
Ewa Górska
Stanisław Janke
Wiktor Pepliński
Bogdan Wiśniewski
Tomasz Żuroch-Piechowski
Dariusz Majkowski
PRENUMERATA
Pomerania z dostawą do domu!
Koszt prenumeraty rocznej krajowej z bezpłatną dostawą do domu: 55 zł. W przypad-
ku prenumeraty zagranicznej: 150 zł. Podane ceny są cenami brutto i uwzględniają
5% VAT.
Aby zamówić roczną prenumeratę, należy
• dokonać wpłaty na konto: PKO BP S.A. 28 1020 1811 0000 0302 0129 35 13, ZG ZKP,
ul. Straganiarska 20–23, 80-837 Gdańsk, podając imię i nazwisko (lub nazwę jed-
nostki zamawiającej) oraz dokładny adres
• zamówić w Biurze ZG ZKP, tel. 58 301 90 16, 58 301 27 31, e-mail: red.pomerania@
wp.pl
• Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: zamówienia na prenumeratę (...) można
składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl. Ewentualne py-
tania prosimy kierować na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktu-
jąc się z Infolinią Prenumeraty pod numerem: 22 693 70 00 – czynna w dni robocze
w godzinach 7–17. Koszt połączenia wg taryfy operatora.
2
TŁUMACZENIA
NA JĘZYK KASZUBSKI
Natalia Kłopotek-Główczewska
Dariusz Majkowski
Maciej Stanke
Fot. Depositphotos.com/Drukarnia Chroma
PROJEKT OKŁADKI
Zarząd Główny
Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego
80-837 Gdańsk
ul. Straganiarska 20–23
Wydawnictwo Bernardinum Sp. z o.o.
ul. Bpa Dominika 11
83-130 Pelplin
Nakład 1200 egz.
WYDAWCA
DRUK
Redakcja zastrzega sobie prawo
skracania i redagowania artykułów
oraz zmiany tytułów.
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności
za treść ogłoszeń i reklam.
Wszystkie materiały objęte są
prawem autorskim.
POMERANIA
LISTOPAD 2015
GADKI RÓZALIJI
Jesiań,
Wszitke Śłante
ji Zaduszki
Z Y TA W E J E R
Mnimozami jesiań sia zaczina,
Złotawa, krucha ji mniyła...
– psisał J. Tuwin!
Zaś jinszi mówma zez naszych bajarzów śpsiywał:
Chrizantemi złociste
Wew kriształowim wazónie
Stojó na fortepianie...
A łoddóm eszcze głos J. Twardowskamu. Nó to czujta:
ważnych prawdów naszi wjari: „Śłantych łobcowanie”. Dobri
Bóg wichodzi nóm naprzeciw! Łón zawdy nas oczekuje jak
Dobri Łojciec Sina Marnotrawnygo.
C.K. Norwid poetycko wiraża to timi słowi:
Musiał to bić cud – cud to był,
że chwyciłem się belki spróchniałej...
(a góżdz wew ni tkwił,
jak wew ramionach k r z y ż a!...) – uszedłem całi!
Ale niy jano na fortepianie, bo kele Wszitkych Śłantych je jych
Chtórniś sia modlił bo było Ci za ciasno wew paciyrzu
chtórniś rozgrzyszał Magdalena nie słuchająci jeji grzychów jano
fol na smantarzach.
łzów
Ks. Janusz Pasierb tak psisał, stojąc zapewno chdzieś na
smantarzu łotulónim wiandnócimi liściami, nad chtórnim
chtórniś nie tłumaczył do końca cierpienia
słichać było klangor łodlatujócych żurawjów:
chtórni wigadanim kaznodziejóm kładziesz do ustów gąbka ciszi
(...)
Ze wszitkygo wew żiciu
Prosza Cia ło krijówka wew ciankim kąnciku Twojych ludzkach
może najbardzi sia bojisz
ranców
chwiylów łostatniych
przed zgrajó formuł
że zabrakuje ci Nikodema
Modlitwa, jeji istota – obecność Boga, mniyłość Boga, powji-
abo Józefa zez Arimateji
tanie bez Boga swojego dziecka (nas) – to je richtich niebo.
ji nie bandzie mniał chto
Eliot przepowjadał:
zdjóć cie zez krzyża
Żam sia stanyli ziamnió jałowó.
ale tedi może
Modlijma sia tedi, a sia przekónómi, że to nie je wołanie wew
niy bandziesz potrzebował ludziów
pustka, ano że to je pulsujóci znak żicia, tak Boga, jak ji człe-
ji tak zajantych własnym łumniyraniam
ka. Wiznajma tedi, że wjerzim wew Śłantych Łobcowanie,
Może łoderwje ciebie łod drzewa
Ciała Zmartwychwstanie ji Żywot wjeczni!
ji zez ranców powijmiwa gożdzie
Grobi pełne chrizantemów ji lampków mnigajócych nad każ-
Chtoś jinni
dó mogiłó, to znak naszi wjari, że nasi blisci doszli łuż do
naprawda żiwi
chwałi wjeczni, choc durch jejych dusze polycómi łasce nieba.
Wszitke żam só przeznaczóne do nieśmiyrtelności. Kościół-
-Matka Nasza łuczi nas, że łón sia dzieli na trijumfujóci, ciyr-
Rózalija
pjóci, modłóci sia ji pjelgrzimujóci.
Ty pjelgrzimujóce to żam só mi, chtórne idzim do Naszygo
Tekst napisany w gwarze kociewskiej, cytowane utwory lub ich fragmenty
Dobrego Mniyłosiernygo Łojca. Kedi sia snujim mniandzi
zostały przełożone na kociewski przez autorkę
grobami, żiwe pośrodku łumertych, sómi łobrazam jedni zez
Cmentarz we Wielu.
Fot. Joymaster. Wikimedia Commons

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin