Okres wczesnoszkolny! :
Późne dzieciństwo nazywane także młodszym wiekiem szkolnym to okres trwający od 7 do 10-12 r.ż. Zmiany jakie zachodzą w tym okresie:
1)wcześniejsza aktywność dziecka(głownie chodziło o spontaniczność zabawy itp.) zostaje przekształcona w jakiś system działań, system obowiązków i norm społecznych.
2)dalszy rozwój funkcji psychicznych, dostosowanie się do nowych sytuacji,zadań,wymagań.
3)trwałe wejście w nowe środowisko( szkoła zaczyna nas wychowywać i zaczyna być miejscem spotkań z rówieśnikami),dziecko poddawane jest innym wpływom społecznym,często są one odmienne niż te rodzinne, ale nadal mogą być tak samo ważne.
4)podjęcie nowej roli społecznej-roli ucznia
Dojrzałość szkolna:
Dojrzałość szkolna,jest to poziom,który umożliwia dziecku sprostanie oczekiwaniom szkolnym.
Uważa się,że dziecko dojrzałe do podjęcia nauki w szkole, to takie które:
1)jest dostatecznie rozwinięte fizycznie i ruchowo (szczególnie ruchy rąk i palców)
2)ma dobrą orientację w terenie oraz określony zasób wiedzy ogólnej
3) posiada rozwinięte zdolności komunikacyjne(umie porozumieć się z rówieśnikami jak i dorosłymi)
4)potrafi podejmować celowe czynności i wykonuje je do końca
5) potrafi zgodnie i przyjaźnie współdziałać z rówieśnikami,liczy się z chęciami i życzeniami innych oraz wykonywanie poleceń kierowanych przez przez dorosłych do całej grupy dzieci.
6) jest na tyle rozwinięte emocjonalnie,że może rozstać się z mamą np. na czas pobytu w szkole,potrafi już kontrolować doświadczane emocje.
Dzieci w tym okresie wkraczają w okres szkolny. Dla wielu z nich może to być sytuacja stresująca, której często źródłem są formy oceniania dzieci przez nauczycieli. Wymagania stawiane dzieciom nie mogą przekraczać ich możliwości. Aby sprostać zadaniom szkoły od ucznia wymaga się odpowiedniego dla jego wieku rozwoju intelektualnego, emocjonalnego jak też społecznego, ale również dostateczną koordynację ruchową, zwiększenie zdolności koncentrowania się na przedmiocie zainteresowania.
Mózg dziecka w 6 r.ż. osiąga wymiary równe 90% mózgu dorosłego człowieka! Natomiast w ciągu następnych 9 lat następuje powolny wzrost masy mózgu aż do momentu, gdy osiągnie pełen rozmiar.
Mielinizacja – tworzenie się otoczki zbudowanej z mieliny na włóknach nerwowych. części mózgu odpowiedzialnej za złożone zachowanie emocjonalne i poznawcze.
Od samego przyrostu wielkości mózgu dla dziecka ważniejsze są takie zmiany jakościowe jak modyfikacja jego poszczególnych struktur anatomicznych oraz mielinizacja. Oba te procesy są już prawie całkowicie ukończone około 7 r.ż.
W tym okresie może wystąpić zjawisko rozwoju nieharmonijnego, w którym różne funkcje mogą pozostawać na różnym poziomie rozwoju, mogą być to łagodne opóźnienia kilkuletnie lub takie, które wybiegają znaczniej w przyszłość. Jeśli owe opóźnienia mają miejsce w rozwoju dziecka, może mieć ono trudności w nauce. Wiele dzieci przejawia niejednakowe tempo rozwoju różnych funkcji jak i dysproporcje między różnymi osiągnięciami w danej dziedzinie, jest to związane z szybkim tempem rozwoju różnych funkcji na początku okresu późnego dzieciństwa, jednak w późniejszej fazie tego okresu poziom się bardziej wyrównuje.
W początkowych klasach mogą spotkać się dzieci z opóźnionym lub przyśpieszonym rozwojem. Wtedy zadaniem nauczyciela jest pomóc tym dzieciom dążenie do ustalonego poziomu.. praca z dziećmi opóźnionymi wymaga więcej czasu i zaangażowania. Jeśli owe zaburzenia w rozwoju są zbyt silne i długotrwałe należy sięgnąć porady specjalisty.
· Erikson uważa, że okres między 6 a 12 r.ż. jest okresem pracowitości albo poczucia niższości. Wówczas w dziecku kształtuje się poczucie kompetencji i skuteczności w działaniu, natomiast jest ono również narażone na wytworzenie się u niego poczucia mniejszej wartości. Poczucie kompetencji w tym przypadku odnosi się do fachowości uzyskiwanej przez typową dla tego wieku celową aktywnością, m.in. nauka szkolna, zabawa, pomoc dorosłym, rozwijanie zainteresowań, jak i ćwiczenie swoich umiejętności i sprawności. Brak różnych osiągnięć w danej dziedzinie, czyli jeżeli dziecko nie radzi sobie z pewnymi zadaniami może to doprowadzić je do poczucia nieadekwatności wobec oczekiwań społecznych, co często prowadzi do zahamowań względem swojego potencjału rozwojowego.
· Często gdy dzieci nie radzą sobie ze sprostaniem wyznaczonym im zadaniom są odtrącani przez grupę rówieśniczą co prowadzi co poczucia mniejszej wartości.
Ten okres jest dość trudny dla dziecko, ponieważ spod skrzydeł rodziców lub innych opiekunów trafia do grupy rówieśniczej, w której poznaje inne wzorce, wartości, obserwuje inne zachowania, inne emocje niż te, jakie panowały w domu. Dziecko w tym czasie musi poradzić sobie z przystosowaniem do nowych ludzi, nowych zadań i obowiązków.
Nauka czytania i pisania
Aby dziecko mogło zdobyć umiejętność nauki pisania i czytania, musi posiadać już wcześniejsze umiejętności, które pomogą ten cel osiągnąć, czyli musi mieć już pewne zdolności wzrokowe i słuchowe, takie jak ; spostrzeganie i odróżnianie od siebie prostych i złożonych znaków graficznych, oraz prawidłowe rozpoznawanie głosek. Dziecko nie może mylić określonych głosek z innymi, podobnie brzmiącymi oraz powinno rozpoznawać wyrazy wymawiane z inną intonacją. Do tego dziecku niezbędny jest odpowiedni poziom słuchu fonematycznego i prawidłowa wymowa głosek. Dziecko w tym okresie ma te zdolności złączone, czyli jeśli chce przeczytać słówko, które napisało musi przeczytać je na głos, więc zdolność wymawiania owego wyrazu nie może być zaburzona.
Podczas pisania dziecko również rozwija swoje ruchy rąk, swoje wyobrażenia wzrokowe i słuchowe podczas przepisywania różnych słów.
Następnym etapem w nauce pisania jest pisanie ze słuchu. W 2 klasie większość dzieci potrafi już zapisywać wymyślone przez siebie lub usłyszane zdania. Natomiast dopiero w 3 i 4 klasie dzieci piszą płynnie i bez większego wysiłku.
Rozwój procesów poznawczych
(Uwaga,pamięć,myślenie)
Podstawowe znaczenie dla rozwoju procesów poznawczych dziecka ma UWAGA. Dzięki niej dziecko może się skupić na przedmiocie, treści zadania lub kontroli czynności własnych. Uwaga pomaga zarówno uzyskać potrzebne informacje jak i ich przetwarzanie oraz zapamiętywanie. Dokonuje się to za pośrednictwem ;
· Ukierunkowanego przeglądu eksponowanych bodźców
· Eliminacji bodźców zbędnych lub nieadekwatnych do oczekiwań
· Zahamowania działań impulsywnych
· Selekcji i kontroli reakcji właściwych
Do 5 r.ż. uwaga dziecka ma charakter mimowolny. Dziecko swą uwagę skupia na wyrazistych cechach nowego bodźca, oraz na bodźcach atrakcyjnych lub o dużej intensywności. Zmiana w zakresie uwagi ma miejsce między 5 a 7 r.ż. (kiedy uwaga zaczyna być kontrolowana przez wewnętrzne reguły poznawcze).
Wraz z dojrzewaniem dzieci, stają się one bardziej systematyczne, bardziej elastyczne i mniej egocentryczne. W tym okresie starsze dzieci potrafią powiedzieć kiedy i na co należy zwrócić uwagę, ale również potrafią zastosować to w praktyce. Niegdyś ich uwaga mimowolna, sterowana przez emocjonalny charakter bodźców powoli przeradza się w bardziej zależną od celu oraz struktury czynności poznawczej. (nabiera charakteru kognitywnego,mózg itp. ;p )
Dzieci mogą różnić się od siebie umiejętnością uwagi, skupiania się na różnych rzeczach, zadaniach. Jedne robią to szybciej, inne wolniej. Jedne dłużej, a inne krócej. Jednak duża liczba dzieci ma problemy ze sterowaniem swoją uwagą. Jeśli dzieci się nie skupiają na nauce, nie poświęcają zadaniom wystarczającego czasu, nie analizują zadania lub się słabo mobilizują, są zdolne do niepowodzeń w nauce.
W okresie wczesnoszkolnym następuje również dalszy rozwój PAMIĘCI.
Na początku była to pamięć mechaniczna, która z czasem przeradzała się w pamięć w coraz większym stopniu logiczną. Dzieci mają różne sposoby zapamiętywania, dzieje się to za pomocą ich wzrostowej tendencji do porządkowania i kategoryzowania informacji, a także z doskonaleniem się możliwości ich zapisu. W młodszym wieku dzieci zapamiętują wyuczony materiał, natomiast w późniejszych latach starają się już go analizować, głębiej zrozumieć, starają się zrozumieć jego treść.
Dzieci stosują rozmaite strategie pamięciowe. Do czasu rozpoczęcia nauki szkolnej dzieci polegają na strategiach niewerbalnych, czyli takich jak wskazywanie palcem czy przyglądanie się. Natomiast między 6-7 a 10 r.ż. dzieci stosują takie strategie jak: wyliczanie i powtarzanie, semantyczne(logiczne) organizowane, tworzenie wskazówek, opracowywanie. Dzieci w 10 r.ż. regularnie stosują hierarchiczną kategoryzację.
Już pod koniec młodszego wieku szkolnego dzieci dysponują osobistą wiedzą na temat pamięci i skutecznego zapamiętywania (tzw. Metapamięć), jak również stosują ją w sposób zróżnicowany.
Stosowanie coraz lepszych strategii zapamiętywania wiąże się ze zmianami w zakresie myślenia.
W Późnym dzieciństwie dziecko osiąga szereg różnych zdolności związanych z przetwarzaniem i nabywaniem informacji o świecie i o sobie na poziomie konkretu.
Jednym z najważniejszych osiągnięć w tym okresie jest myślenie logiczne( dzieci przeprowadzają wnioski o charakterze przyczynowo-skutkowym). Przez to dziecko potrafi wyjaśnić wiele zjawisk oraz może przewidywać teoretyczne następstwa zdarzeń. Pozwala mu to na rozwiązywanie różnych problemów natury umysłowej i praktycznej.
W tym okresie stopniowo doskonalą się sprawności związane z używaniem pojęć abstrakcyjnych.
Rozwój rozumowania moralnego:
Wraz z rozwojem poznawczym wzrasta u dziecka zdolność do rozumowania moralnego, czyli do analizowania i oceniania zdarzeń i sytuacji w kontekście nakazów, zakazów oraz norm społecznych. Owe rozumowanie moralne ma wpływ na zachowanie dziecka, ważny jest więc poziom rozwoju tej sfery u dziecka.
Piagat wyróżnia 2 stadia rozumowania moralnego.
1) Stadium realizmu moralnego (5-7 r.ż. )
2) Stadium relatywizmu moralnego ( 8- 11 r.ż. )
Realizm moralny w rozumowaniu dziecka oznacza, iż reguły społeczne są przez nie traktowane jako realnie istniejące, narzucone z zewnątrz i tak jak prawa fizyczne nie podlegające dyskusji ani zmianom. Oznacza to, że należy jest bezwzględnie szanować i przestrzegać. Konsekwencją jest wiara w immanentną sprawiedliwość, czyli dziecko jest przekonane, że gdy złamie lub naruszy reguły zostanie ukarane.
Relatywizm moralny jest to stopniowe traktowanie reguł społecznych jako umów stworzonych przez ludzi dla określonych celów społecznych, takich jak : prawo, bezpieczeństwo społeczne korzyści itp. Reguły te mogą ulec zmianie, lub mogą zmieniać swoje znaczenie.
Około 10-11 r.ż. dzieci zaczynają coraz częściej przejawiać tzw. Moralność autonomiczną. Ten rodzaj moralności nakazuje postępowanie zgodnie z wyznawanymi przez siebie normami.
PromyczekxD