Nazwa pasożyta
Postać inwazyjna i żywiciele
Choroba
Miejsce bytowania i materiał do badań
Inne
PROTOZOA (PIERWOTNIAKI)
Trichomonas tenax
Rzęsistek policzkowy
Kosmopolityczny
Trofozoit – przez jamę ustną
Rzęsistkowica – suchość, pieczenie, zaburzenia smaku, ogniska zapalne błony śluzowej
Przestrzenie między zębowe, na granicy dziąseł i pow. Języka
Zeskrobiny błony śluzowej jamy ustnej
Nie tworzy cyst (stąd trofozoit)
Entamoeba histolytica
Pełzak czerwonki
Głównie strefa tropikalna, gdzie warunki ułatwiają przetrwanie cyst
Cysta – przez jamę ustną
Pełzakowica – niszczą komórki błony śluzowej jelita.
Bóle brzucha, biegunki
Trofozoit na powierzchni i w świetle jelita
Cysta w świetle jelita grubego, wydalana z kałem
W Polsce niewiele osób, głównie imigranci
Czterojądrowa cysta
Może przedostać się do wątroby i innych narządów wewnętrznych
#3 pod względem zgonów choroba pasożytnicza
Giardia intestinalis
Lamblia jelitowa
Kosmopolityczny, częściej strefa tropikalna
Giardioza – nudności, wymioty, biegunka
Trofozoit w jelitach (głównie dwunastnica)
Cysty w kale oraz preparaty z treści dwunastnicy
Ma dysk czepny
Cryptosporidium parvum
Sporozoit w oocyście – przez jamę ustną lub nosową
Kryptosporydioza – bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka
Między mikrokosmkami
Oocysty w kale, treści dwunastnicy, plwocinie, treść z bronchoskopii
Oprócz drogi pokarmowej, również droga inhalacyjna
Balantidium coli
Szparkosz okrężnicy
Kosmopolityczny, głównie w strefie tropikalnej
Balantidioza – nieżyty jelita grubego. Objawy podobne do pełzakowicy
Trofozoity w jelicie grubym, cysty biegną na zewnątrz
Badanie kału
Oprócz człowieka, żywicielem również świnia, czy małpy
Zarażenia głównie przez cysty wydalane przez świnie, dlatego często wśród wsioków.
Trypanosoma brucei gambiense
Świdrowiec gambijski
Afryka Środkowa & Zachodnia
Trypomastigota – przez skórę
Możliwe zarażenie przez łożysko!
Śpiączka afrykańska – początkowo w krwi (dreszcze, gorączka, nudności, brak apetytu), później CSF (zaburzenia neurologiczne)
Trypomastigota początkowo w osoczu krwi, później w chłonce i CSF
Mucha zaraża się trypo -> epi -> trypomastigota (metacykliczne)
Przez muchy tse-tse
Trypanosoma cruzi
Ameryka Płd & Środkowa
Trypomastigota – uszkodzona skóra, śluzówka (wraz z odchodami pluskwiaków) lub z mlekiem matki lub przez łożysko
Trypanosomoza (choroba Chagasa)
Trypo wnika do tk. podskórnej lub błony śluzowej -> amastigota. Po zniszczeniu kom. jako trypo do krwi
Przez pluskwiaki (Rhodnius) – w ich ciele jako epimastigota
Trypomastigota nie pomnaża się we krwi, tylko w tkankach!!!
Plasmodium vivax
Zarodziec ruchliwy
Strefa tropikalna i subtropikalna
Sporozoit – ugryzienie komara (Anopheles). Możliwa transmisja człowiek-człowiek przez łożysko
Zimnica trzydniowa - niedokrwistość
Sporozoit z krwią do wątroby -> schizont -> merozoity (zarażają wątrobę) -> trofozoity i schizonty do krwi. Hipnozoity w wątrobie!
Preparaty z krwi
W różnych fazach cyklu tworzy postać pierścienia
Pokolenie bezpłciowe (schizogonia) w org. człowieka, płciowe (sporogonia) u komara
Plasmodium falciparum
Zarodziec sierpowy
Strefa tropikalna
Sporozoit – przez ślinę
Możliwa transmisja człowiek-człowiek przez łożysko
Zimnica tropikalna – najbardziej zabójcza zimnica.
Ludzie z niedokrwistością sierpowatą rzadko chorują
Podobnie jak u P. vivax
Nie wytwarza hipnozoitów!
Trofozoity i schizonty rzadko w krwi, jedynie w hardych przypadkach
Babesia microti
kosmopolityczny
Pośredni – gryzonie (człowiek też)
Ostateczny – kleszcze
Sporozoit – ugryzienie kleszcza
Babeszjoza
Schizogonia w krwinkach czerwonych
Wykrywana w preparatach z krwi.
Merozoity układają się w krzyż maltański
Toxoplasma gondii
Toksoplazma
Oocysta (bradyzoity, sporozoity, tachyzoity) – przez jamę ustną
Toksoplazmoza (postać węzłowa, ogólna, gałki ocznej) – pasożyt tkankowy, tworzy ogniska zapalne w różnych tkankach człowieka, także w OUN
Schizogonia u człowieka (pośredni) – wewnątrzkom. trofozoity
Sporogonia u kotowatych – oocysty ze sporozoitami
Kom. wielu narządów oraz makrofagi
Przeciwciała w surowicy człowieka
kriskiper