Rothbard_manifest_libertarianski.pdf

(2048 KB) Pobierz
Murray N. Rothbard
O nową wolność. Manifest libertariański
Tytuł oryginału:
For a New Liberty. The Libertarian Manifesto
Tłumaczenie z angielskiego: Witold Falkowski
Korekta: Katarzyna Łańcucka
Podstawa tłumaczenia: oryginał angielski dostępny na stronie internetowej Instytutu im. L.
von Misesa:
www.mises.org
Copyright © 1973, 1978 by Murray N. Rothbard, and 2002 online edition by The Ludwig von
Mises Institute
Copyright © 2003 for this edition by Witold Falkowski and Fundacja Odpowiedzialność
Obywatelska
Copyright © 2004 for the Polish translation by Witold Falkowski
Książkę (z wyłączeniem ostatniego rozdziału) publikujemy za zgodą Wydawcy.
Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa
www.mises.pl
To Joey,
still the indispensable framework
SPIS TREŚCI
Wstęp
1
Korzenie libertarianizmu: rewolucja amerykańska i klasyczny liberalizm
CZĘŚĆ I: LIBERTARIAŃSKIE KREDO
2
3
Własność i wymiana
Państwo
CZĘŚĆ II: LIBERTARIANIZM A PROBLEMY WSPÓŁCZESNOŚCI
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Problemy
Praca przymusowa
Wolność osobista
Szkolnictwo
Opieka społeczna i państwo opiekuńcze
Inflacja i cykl koniunkturalny: krach paradygmatu Keynesowskiego
Sektor publiczny I: Rząd w gospodarce
Sektor publiczny II: Ulice i drogi
Sektor publiczny III: Policja, prawo i sądy
Ochrona środowiska, ekologia i wzrost
Wojna i polityka zagraniczna
CZĘŚĆ III: EPILOG
15
Strategia dla wolności
Dodatek: ruch libertariański
Wstęp
Gdy ukazało się pierwsze wydanie tej książki (1973), nowy ruch libertarian w Ameryce był w
powijakach. W sześć lat później, w niebywałym tempie, ruch ten rozrósł się i dojrzał. Dlatego
w tym wydaniu, oprócz uaktualnienia i wyraźniejszego zarysowania stanowiska, największe
zmiany znajdują się w części dotyczącej ruchu libertarian. Rozdział 1 pierwszego wydania,
„Nowy ruch libertariański”, zdezaktualizował się i został zastąpiony przez dodatek, w którym
przedstawiono zarys złożonej struktury współczesnego ruchu, uzupełniony komentarzem.
Nowy rozdział 1, „Korzenie libertarianizmu”, wychodząc naprzeciw palącej potrzebie,
przedstawia zwięźle tło historyczne amerykańskiej i zachodniej tradycji wolnościowej.
Opowiada o jej sukcesach i porażkach, przygotowując grunt pod omówienie jej odrodzenia w
obecnej postaci. Dodano rozdział 9, traktujący o ważnych zjawiskach inflacji i cyklu
koniunkturalnego oraz o roli rządu i wolnego rynku w wywoływaniu i łagodzeniu tych
bolączek. Wreszcie, końcowy rozdział na temat strategii uzupełniłem o prezentację i
uzasadnienie przeświadczenia, jakie ostatnio mi towarzyszy, że wolność zwycięży, że będzie
czynić wielkie postępy, zarówno w niedalekiej przyszłości, jak i w dłuższej perspektywie, że
– jednym słowem – teraz właśnie nadchodzi czas wolności.
Powstanie tej książki zawdzięczam pierwszemu jej wydawcy, Tomowi Mandelowi, który
przewidział wzrost zainteresowania ideami libertarianizmu, jaki ostatnio obserwujemy. Bez
niego nie narodziłby się pomysł książki ani ona sama. Przy powstawaniu obecnego,
poprawionego, wydania, niezwykle pomocny był wydawca
Libertarian Review,
Roy A.
Childs, Jr, który zasugerował niezbędne zmiany. Chciałbym też podziękować za wszystkie
bezcenne wskazówki Dominikowi T. Armentano z wydziału ekonomicznego Uniwersytetu w
Hartford, wydawcy
Inquiry,
Williamsonowi M. Eversowi, wydawcy
The Literature of Liberty,
Leonardowi P. Liggio. Nieocenioną rolę w przygotowaniu niniejszego wydania odegrał
bezgraniczny entuzjazm Waltera Mickleburgha; niezastąpiona też była pomoc, zachęta i rada
prezesa Instytutu Katona w San Francisco, Edwarda H Crane’a III.
MURRAY N. ROTHBARD
Palo Alto, California
Luty 1978
Rozdział 1: Korzenie libertarianizmu: rewolucja amerykańska
*
i klasyczny
liberalizm
W wyborach w 1976 roku kandydaci Partii Libertariańskiej, Roger L. MacBride (na
prezydenta) oraz David P. Bergland (na wiceprezydenta), otrzymali razem 174 000 głosów w
trzydziestu dwóch stanach. W rankingu sporządzonym przez poważny periodyk
Congressional Quarterly
ledwo opierzona Partia Libertariańska została sklasyfikowana jako
trzecia siła polityczna w Ameryce. O tym, jak wyraźny jest wzrost poparcia dla tej nowej
partii, może świadczyć fakt, że w jej założeniu w 1971 roku brała udział garstka członków
zgromadzonych w jednym pokoju pewnego domu w Kolorado. W rok później libertarianie
starali się o prawo do wystawienia swojego kandydata na prezydenta i uzyskali je w dwóch
stanach. A teraz są trzecią partią w USA.
Jeszcze bardziej znamienny jest fakt, że Partia Libertariańska osiągnęła ten sukces, odwołując
się do nowego kredo ideologicznego – do „libertarianizmu”. W ten sposób po raz pierwszy od
stu lat na amerykańskiej scenie politycznej pojawiła się partia zainteresowana pryncypiami, a
nie miejscami pracy i forsą z państwowego koryta. Różne autorytety i politolodzy powtarzali
nam niezliczoną ilość razy, że geniusz ustroju Stanów Zjednoczonych i ich systemu
*
Inaczej: wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych (1776 – 1783) (przypis
tłumacza).
partyjnego polega na tym, że nieobecna jest w nich ideologia i że podporządkowane są
„pragmatyzmowi” (łagodne słowo na określenie poświęcenia się bez reszty okradaniu
nieszczęsnych podatników z pieniędzy i miejsc pracy). Jak więc wyjaśnić fenomen
zadziwiającego wzrostu popularności nowej partii, która otwarcie i żarliwie głosi ideologię?
Jednym z możliwych wyjaśnień jest to, że Amerykanie nie zawsze byli pragmatykami i nie
zawsze odżegnywali się od ideologii. Przeciwnie, historycy dochodzą do wniosku, że sama
rewolucja amerykańska nie dość, że kierowała się ideologią, to była rezultatem przywiązania
do zasad i instytucji wolnościowych. Rewolucjoniści amerykańscy byli przesiąknięci wiarą w
libertariańskie kredo, oddani ideologii, która nakazywała im położenie na szali swojego życia,
majątków i świętego honoru w walce przeciwko próbie odebrania im praw i swobód przez
rząd brytyjski. Historycy od dawna spierają się o precyzyjne ustalenie przyczyn rewolucji
amerykańskiej. Zadają sobie pytanie, czy były one natury konstytucyjnej, ekonomicznej,
politycznej czy też ideologicznej. Teraz rozumiemy, że rewolucjoniści, będąc libertarianami,
nie widzieli sprzeczności między prawami moralnymi i politycznymi z jednej strony, a
wolnością ekonomiczną z drugiej strony. Przeciwnie, postrzegali wolności obywatelskie i
wolność moralną, niezależność polityczną i swobodę handlu i produkcji jako aspekty jednego
doskonałego systemu, który Adam Smith miał nazwać, w tym samym roku, w którym
podpisano Deklarację Niepodległości, „oczywistym i prostym systemem naturalnej
wolności”.
Libertariańskie kredo było owocem ruchów należących do „klasycznego liberalizmu”,
rozwijających się w siedemnastym i osiemnastym wieku na Zachodzie, w szczególności
czerpało z idei rewolucji angielskiej w XVII wieku. Mimo że radykalny ruch wolnościowy
odniósł w kraju swych narodzin, Wielkiej Brytanii, tylko częściowy sukces, to odegrał tam
jednak istotną rolę w rewolucji przemysłowej, uwalniając przemysł i produkcję od
dławiących je ograniczeń kontroli państwa i wspieranych przez rząd
*
cechów miejskich. Ruch
klasycznego liberalizmu oznaczał bowiem dla całego zachodniego świata potężną
wolnościową „rewolucję” skierowaną przeciwko, moglibyśmy powiedzieć, staremu ładowi –
ancien régime’owi,
który panował nad poddanymi przez stulecia. U zarania nowoczesności,
na początku XVI wieku, ów stary reżim narzucił władzę absolutnego centralistycznego
państwa oraz króla, który z bożej łaski sprawował rządy, oparte na jeszcze starszej sieci
feudalnych monopoli ziemskich oraz cechów kontrolujących i ograniczających wolność
miast. Rządy centralne (i lokalne) przyznawały wybranym producentom monopolistyczne
przywileje w produkcji i handlu i rozwijały paraliżującą sieć systemu kontroli i podatków. W
rezultacie Europa pogrążała się w stagnacji. Przymierze nowego, biurokratycznego,
prowojennego państwa z uprzywilejowanymi przedsiębiorcami – alians, któremu historycy
nadadzą później miano „merkantylizmu” – oraz z klasą rządzących panów feudalnych
zbudowało podwaliny starego ładu, któremu przeciwstawił się w XVII i XVIII wieku ruch
klasycznych liberałów i radykałów.
Celem klasycznych liberałów było urzeczywistnienie wolności jednostki w jej wszystkich,
powiązanych wzajemnie, aspektach. Projektowany przez nich system ekonomiczny miał
zapewnić radykalne obniżenie podatków, wyeliminowanie kontroli i sterowania. Uwolniona
energia, przedsiębiorczość i rynek miały zaowocować twórczością, produkcją i wymianą, z
której odnosiłyby korzyści jednostki i ogół konsumentów. Przedsiębiorcy mieli wreszcie
swobodnie konkurować, rozwijać produkcję, tworzyć. Zrzucone miały być kajdany kontroli
krępującej obrót ziemią i kapitałem oraz stosunki pracy. Ukrócenie grabieży i tyranii
uprawianej przez króla i jego totumfackich miało być zagwarantowane przez wolność
osobistą i swobody obywatelskie. Państwo nie miałoby prawa narzucać wyznania ani mieszać
*
Pod pojęciem „rząd” (ang.
government)
należy rozumieć ogólnie ludzi pełniących służbę w różnych instancjach władzy
państwowej, a także samą instytucję państwa (przypis
tłumacza).

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin