Psychologia podejmowania decyzji.pdf

(3550 KB) Pobierz
6+=S
Europejski undusz
F
Spoleczny
~
Towarzystwo Alternatywnego Ksztalcenia
Centrum Ksztalcenia Doroslych TAK*
45-082 Opole ul. Barlickiego 5
tel. (77) 453 99 58, 453 77 66
www.ckd.itak.pl
e-mail:rekrutacja@ckd.itak.pl
ZPORR
Z;o=g'o-y
P,og=m
Operacyjny
RorNOju REgion>lnego
Materialy szkoleniowe:
"Psychologia
podejmowania
decyzji"
Gdybym mial podjac decyzje, i mialbym na
to
jedna
godzine,
to
przez
40
minut badalbym problem, przez
15
minut sprawdzalbym, czy
to
dobrze zrobilem a
zdecydowalbym w ciagu
5
minut.
Albert Einstein
Czym jest decyzja?
W kazdej sekundzie jestesmy zmuszeni do przegladu wielkiej ilosci informacji i musimy
rozstrzygac, co jest wazne, a co mozna zignorowac. Nie jestesmy w stanie wszystkiego
zarejestrowac, przemyslec, przeanalizowac i wybrac optymalnego rozwiazania w kazdej,
nawet blahej sytuacji. Dlatego tez, na co dzien stosujemy
z zawrotnej ilosci informacji, która
niebezpieczenstwa z tym zwiazane:
do
nas
dociera.
uproszczone metody
Musimy jednak
znac
podejmowania decyzji. Korzystajac z nich mozemy zwracac uwage tylko na czesc
.
mozemy pominac informacje, które sa wazne,
I
I
I
I-
.
.
mozemy dokonac nietrafnychocen,
mozemy spostrzegac i interpretowac rzeczywistosc w sposób znieksztalcony,
czesto nie wiedzac,ze sie mylimy.
I-
I
Do intuicyjnych metod, które umozliwiaja nam odnalezienie sie w swiecie spolecznym
i podejmowanie codziennych decyzji naleza
heurystyki.
Heurystyki
Heurystyki
to "metody na skróty". W wyniku naszych doswiadczen wypracowujemy
sobie sposoby, które
zwykle
prowadza do prawidlowych wniosków. Dzieki temu, nie
musimy za kazdym razem anafizowac wszystkich informacji (byloby to bardzo
niepraktyczne...). Musimy jednak pamietac, ze heurystyki nie zawsze prowadza do
prawdziwych
wniosków, czasem zawodz~ prowadzac do bledów. Jezeli mamy podjac
wazna decyzje i zalezy nam bardzo na poprawnym rozumowaniu, nie dajmy sie nabrac
naszemu umyslowi, który chetnie wykorzysta droge na skróty.
Heurystyka
ludzie
przywolac
moze
dostepnosci
- jest zaliczana do nieformalnych
sady, kierujac
regul umyslowych,
którymi
moga cos
posluguja
sie po to, by wydawac
sie tym, jak latwo
ze swojej pamieci. Czasami jednak zdarza sie, ze to, co jest w naszej pamieci
charakter
nietypowy,
co z kolei
moze
prowadzic
do
blednych
ocen.
miec
Np. wydaje
samolotów
nam sie, ze latwiej
sa
bardzo
glosno
o wypadek
i
z
duzym
lotniczy niz o samochodowy,
dramatyzmem
opisywane
bo katastrofy
w
mediach.
W wypadkach
sie takie
samochodowych
ginie znacznie wiecej osób, jednak
Przy szacowaniu,
najtrafniejsze
rzadziej przedstawia
wydaje
sie to,
co
katastrofy
w mediach.
najswiezsze w pamieci.
Heurystyka
najbardziej
Porównujemy,
reprezantywnosci-
Oceniamy
sytuacje
i ludzi na podstawie
cech, które
sa
reprezentatywne,
charakterystyczne
dla
znanych
nam
kategorii.
dokonuje
jak podobne jest napotkane A do znanego nam B. Klasyfikacja
do przypadku typowego.
",
sie na podstawie stopnia podobienstwa
poslugujemy
-
Czesto w tej heurystyce
róznych kategorii.
glowa~
gladko
sie informacjami
zobaczymy
w ramiona,
o czestosci wystepowania
zbudowanego
w populacji
Np.
Jezeli
poteznie
mezczyzne,
którego
przechodzi
wystawiajacego
lokiec przez okno swojego
lokalnej przestepczosci
naszego problemu...
Audi to pomyslimy
o nim, ze jest raczej przedstawicielem
niz prawa i nalezy raczej'
uciekac niz prosic go o pomoc w rozwiazaniu
Heurystyka
przywiazujemy
zmodyfikowac
zakotwiczenia-dostosowania
sie
do
naszego
pierwszego
-
zasada
ta
mówi,
sytuacji
ze
za
bardzo
nam
oszacowania
i
trudno
te pierwsza ocene, dlatego modyfikujemy
ja tylko w niewielkim
stopniu.
i
nastepnie
stanowiacej
stopniu.
prawda
Polega na posluzeniu sie jakas liczba czy wartoscia jako punktem wyjsciowym
sformulowaniu
odpowiedzi
na pytanie
przez zmodyfikowanie
tej
wartosci
uzakotwiczenieTT. Czesto modyfikujemy
Dopiero
po
przyjeciu,
ze
cos,
co
nasz pierwszy osad w niewystarczajacym
pierwszy
raz
widzimy,
slyszymy
jest
zastanawiamy
sie czy mógl to byc falsz...
Nasze codzienne
temu
nie
metody dostarczaja
zastanawiac
sie
wskazówek dotyczacych
nad
kazdym
krokiem,
naszego dzialania i dzieki
dzialamy
zgodnie
pamietac,
ze
ze
musimy
scenariuszem
wypracowanym
przez nasze doswiadczenia.
Musimy jednak
sa sytuacje, w których uproszczone metody sa niewskazane.
*Projekt realizowany ze srodków Europejskiego Funduszu Spolecznego oraz budzetu panstwa, w ramach dzialania 2.1
Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego- Rozwój umiejetnosci powiazany z potrzebami
regionalnego rynku pracy i mozliwosd ksztalcenia ustawicznego w regionie.
Swiadome, racjonalne podejmowanie decyzji
Decyzja jest wynikiem procesu aktywnosci umyslowej, podejmowanej w sytuacji wyboru.
Decyzje podejmujemy w sytuacjach, kiedy istnieje wiecej niz jedno rozwiazanie dla
naszego problemu oraz rozwiazania te róznia sie od siebie efektywnoscia. W zwiazku
z powyzszym, w celu podjecia decyzji konieczna jest analiza sytuacji wyboru.
Jakie decyzje potrzebuja racjonalnego rozwazenia?
Metody teorii decyzji wykorzystuje sie wszedzie tam, gdzie podjecie decyzji jest dla nas
wazne lub z pewnych powodów trudne. Przykladowo przyczynami moga byc:
.
.
.
.
.
duza liczba mozliwych wariantów
- np. wybór najlepszego fotelika dla dziecka
skomplikowana sytuacja decyzyjna
-
np.
opracowanie takich tras i rozkladów
jazdy autobusów, aby zapewnic sobie sprawna komunikacje przy jak najnizszym
koszcie
mozliwosc
wysokich
korzysci
lub duzych
strat
- np. wybór sposobu
ulokowania oszczednosci
skomplikowany proces decyzyjny
- np. podejmowanie grupowych decyzji
waga
problemu
decyzyjnego
-
np.
ustalenie okregów wyborczych w wyborach
prezydenckich
Metody podejmowania racjonalnych decyzji stosujemy wszedzie tam, gdzie koszt ich
zastosowania moze przyniesc wymierne korzysci.
Jedna z technik jest zredukowanie podejmowania
decyzji
uporzadkowanych
kroków. Za pomoca malych
kroków
i przeanalizowac miedzy innymi:
do
serii
logicznych
skupic
sie
mozna
.
.
.
.
.
.
Wiarygodnosc informacji.
Ewentualna potrzebe uzyskania dodatkowych informacji.
Nowe alternatywy i rozwiazania.
Wszystkie sposoby oceniania mozliwosci.
Nastepstwa decyzji.
Sposoby podejmowania dzialan.
Do kogo nalezy podejmowanie
decyzji?
Analizowanie decyzji polega na szczególowym wyjasnieniu kwestii takich jak:
.
.
.
.
.
.
.
Które informacje / fakty maja zasadniczy wplyw na sytuacje?
Jakie sa alternatywy?
Jakie kryteria sa stosowane przy ocenie alternatyw?
Jaka wage maja poszczególne kryteria?
Jakie sa szanse pojawienia sie konkretnego
rezultatu?
rezultatu?
Jakie sa zagrozenia dla pojawienia sie konkretnego
*Projekt realizowany ze srodków Europejskiego Funduszu Spolecznego oraz budzetu panstwa, w ramach dzialania 2.1
Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego- Rozwój umiejetnosci powiazany z potrzebami
regionalnego rynku pracy i mozliwosci ksztalcenia ustawicznego w regionie.
Procedura podejmowania decyzji
Opisz problem.
Na samym wstepie nazwij swój problem i w kilku zdaniach opisz go.
Okresl sytuacje i jej ograniczenia, zbierz wszystkie informacje, które dotycza sytuacji
decyzyjnej. Przeanalizuj dane, ustal przyczyny i powiazania pomiedzy faktami, sprawdz,
czy i w jakim stopniu wplywaja na sytuacje.
Zbadaj alternatywy.
problemów.
Zdefiniuj cechy.
Ustal cechy(kryteria), które bierzesz pod uwage i ich waznosc. Na tym
etapie oderwij sie od rozwiazan, które przed chwila wygenerowales. Nie oceniaj ich
jeszcze. Zastanów sie, jakie kryteria powinno spelniac idealne rozwiazanie problemu.
W tak przygotowanym kontekscie wazymy wymiary, wedlug tego, który jest dla nas
najwazniejszy. Kazdemu wymiarowi przypisujemy pewna wage, im ona jest wieksza tym
wazniejszy jest ten aspekt.
Wprowadz i ocen alternatywy
Postaraj sie znalezc i zdefiniowac. wszystkie mozliwe sposoby
dzialania w danej sytuacji. Wykorzystaj do tego metody twórczego rozwiazywania
-
wprowadz
wszystkie mozliwosci wyboru (wszystkie
wygenerowanesposoby dzialania)i ocen je wedlug poszczególnychcech.
Wybierz
- podsumuj oceny waznosci poszczególnych rozwiazan a wynik wskaze Ci
wybór analityczny, czyli taki, który jest najlepszy wedlug Twoich preferencji (wag)
i subiektywnych ocen. Utworzysz w ten sposób ranking rozwiazan. Pozostaje tylko
wybrac najkorzystniejsza opcje!
Metody podejmowania
RACJONALNYCH decyzji
Analiza SWOT
SWOT
-
jedna
z podstawowych
technik
analitycznych,
stosowana
do analizy
wewnetrznego i zewnetrznego srodowiska danego przedsiewziecia, której wynik jest baza
do podjecia decyzji. Sklada sie z analizy czterech obszarów:
Strengths
-
silne strony,
Weaknesses - slabe strony,
Opportunities
-
szanse, mozliwosci,
Threats - zagrozenia.
*Projekt realizowany ze srodków Europejskiego Funduszu Spolecznego oraz budzetu panstwa, w ramach dzialania 2.1
Zintegrowanego Programu Operacyjnego RozwojuRegionalnego- Rozwójumiejetnosci powiazany z potrzebami
regionalnego rynku pracy i mozliwosciksztalcenia ustawicznego w regionie.
Dwa
pierwsze
obszary
w danym
odnosza
problemie
sie
do
srodowiska
Natomiast
wewnetrznego
dwa ostatnie
i
zawieraja
sie
najistotniejsze
analogicznie
elementy.
odnosza
do srodowiska
zewnetrznego,
na które mamy mniejszy wplyw, ale musimy
uwzglednic jego dzialanie.
Na
podstawie analizy SWOT tworzona jest matryca strategii.
Jest to bardzo rozpowszechniony
prosta
postac
obecnie schemat analizy, która czesto przybiera
przekonan
autora
na
temat
slabych
i silnych
bardzo
stron
decyzji
-
wypisania
rozwazanego
w zycie.
rozwiazania
oraz szans i zagrozen
zwiazanych
z wprowadzeniem
i
I
L
I
[
Czynniki pozytywne
i
Czynniki negatywne
Zagrozenia
Czynniki zewnetrzne
n:zynniki wewnetrzne
i
i Szanse
Mocne strony
i
Slabe strony
Drzewo Decyzyjne
Metodata stanowi graficzne przedstawienie procesu podejmowaniadecyzji
w okreslonej
sprawie. Formalnie
drzewem decyzyjnymjest graf-drzewo, którego
korzen jest tworz9ny
przez wybrany problem, natomiast poszczególne
galezie
reprezentuja
mozliwosci jego
rozwiazania.
Etapy konstruowania drzewa decyzyjnego:
.
Zdefiniowanie problemu,
który bedzie przedmiotem rozwazan,
.
Okreslenie celów
i wartosci,
.
Znalezienie róznych mozliwosci rozwiazan
-
ich ilosc
. Okreslenie
pozytywnych i negatywnych
. Podjecie ostatecznej
decyzji.
odpowiada liczbie
"galezi" drzewa.
skutków kazdego mozliwego rozwiazania.
Uproszczone reguly podejmowania decyzji
Regula koniunkcyjna
Okreslamy
kryteria
wyboru.
Dla kazdego kryterium
na 2 lata
wyznaczamy próg, powyzej którego
dana opcja
jest
dla nas satysfakcjonujaca. Np. Zegarek powinien:
-
miec gwarancje przynajmniej
-
cene nizsza niz 200PLN
*Projekt realizowany ze srodków Europejskiego Funduszu Spolecznego oraz budzetu panstwa, w ramach dzialania 2.1
Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego- Rozwój umiejetnosci powiazany z potrzebami
regionalnego rynku pracy i mozliwosci ksztalcenia ustawicznego w regionie.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin