FILOZOFUJ!_1(2015).pdf

(7168 KB) Pobierz

Idee filozoficzne mogą mieć większą moc

rażenia niż najbardziej wyrafinowana broń

Wywiad z prof. Piotrem Gutowskim

Logika jako

fizyka rozumowań

Rafał Urbaniak

Filozofia stawia

ważne pytania

Jonathan Jacobs

2 015

nr 1

Czasopismo popularyzujące filozofię

www:

filozofuj.academicon.pl, e-mail: filozofuj@academicon.pl

Cena 10 zł (w tym 8% VAT).

Nakład 1000 egz.

Thomas Wartenberg

Czym jest

filozofia?

Wydawnictwo

Academicon

Autoreklama

Od redakcji

Grupa Academicon

Drodzy Czytelnicy,

nie da się być obojętnym wobec filozofii i nie

da się nie filozofować. Można to jednak robić

bardziej świadomie, jak „zawodowi” filozofowie,

lub mniej świadomie, niczym pan Jourdain z ko-

medii Moliera

Mieszczanin szlachcicem,

który

podczas rozmowy z nauczycielem filozofii do-

konał odkrycia: „U licha! Już przeszło 40 lat mó-

wię prozą, nic o tym nie wiedząc”. Filozofia po-

lega na ciągłym dążeniu do zrozumienia świata

i siebie samego, na stawianiu pytań i poszukiwa-

niu na nie odpowiedzi. Jest bardzo ważnym ele-

mentem naszej kultury i cywilizacji, kształtują-

cym postrzeganie nas samych i otaczającego nas

świata, a w rezultacie – także nasze codzienne

postępowanie. Ponadto filozofia to fascynująca

dziedzina, zdolna wciągnąć i oczarować głębią,

różnorodnością i wyrafinowaniem. Fascynacja fi-

lozofią w pełni zasługuje na miano miłości.

Aż dziw bierze, że ta dyscyplina pełna czaru

nie miała do tej pory w Polsce popularyzują-

cego ją czasopisma. Istnieje, owszem, wiele cza-

sopism akademickich, na łamach których toczy

się dyskusja, dokonuje się wymiana myśli. Prob-

lem polega jednak na tym, że są to pisma dla

zawodowców. Inteligentny i wykształcony czło-

wiek, poszukujący odpowiedzi na wiele frapu-

jących go pytań filozoficznych, ale nieparający

się na co dzień tą szlachetną profesją, rzadko

jest w stanie przebić się przez hermetyczny ję-

zyk filozofów i czerpać przyjemność z lektury

ich tekstów. Jest to z wielką szkodą zarówno dla

osób niebędących zawodowymi filozofami, jak

i samej filozofii. Potrzebę popularyzowania filo-

zofii zrozumiano i z powodzeniem realizuje się

w wielu krajach, m.in.: Stanach Zjednoczonych,

Wielkiej Brytanii, Francji, Włoszech, Hiszpanii,

Australii. Teraz przyszedł czas na Polskę. Ofia-

rowujemy Wam, Drodzy Czytelnicy, pierwszy,

pilotażowy numer popularnego czasopisma fi-

lozoficznego „Filozofuj!”.

Naszym celem będzie odkrywać przed Wami

wszystko to, co filozofia ma najlepszego. Chcemy

w formie przystępnej i atrakcyjnej pokazywać

Wam świat filozoficznych problemów, idei i dys-

kusji, także dawać okazję do samodzielnej reflek-

sji, do filozofowania.

Jeśli idea popularyzacji filozofii jest Wam bli-

ska, zachęcamy do upowszechniania czasopisma

wszelkimi możliwymi kanałami (np. Facebook,

Twitter, Google+). Jesteśmy też otwarci na Wa-

sze propozycje tekstów. Można je przesyłać na

adres:

filozofuj@academicon.pl.

Wytyczne dla

autorów znajdziecie tutaj:

http://filozofuj.acade-

micon.pl/dla-autorow/.

Każdy numer będzie poświęcony jakiemuś

szczególnemu problemowi, będzie też zawierał

specjalne działy tematyczne, m.in.: eksperymenty

myślowe, kurs logiki, recenzję dobrej książki fi-

lozoficznej, nadesłane eseje, krzyżówkę filozo-

ficzną. Niniejszy numer poświęcamy samej filo-

zofii i jej charakterystyce.

Życzymy miłej i inspirującej lektury! Filozofujcie!

Redakcja

Wydawnictwo

Studio DTP

Webmastering

Portal

Księgarnia

Academicon.pl

Wydawnictwo

Czasopismo popularyzujące filozofię

Filozofuj!

〉

2015

〉

nr 1

www:

filozofuj.academicon.pl, e-mail: filozofuj@academicon.pl

Academicon

www:

filozofuj.academicon.pl, e-mail: filozofuj@academicon.pl

Filozofuj!

〉

2015

〉

nr 1

Spis treści

Czym jest filozofia?

〉

Thomas Wartenberg

Filozofowanie na temat nauki

Agnieszka Lekka-Kowalik

〉

Błędem jest sądzić, że filozofia to trudny przedmiot, którego opanowanie wymaga

czytania trudnych tekstów? Filozofia to sposób myślenia, który wyłania się z normal-

nego życia, to rodzaj samoświadomej refleksji nad znaczeniem i sensem zwyczajnych

działań, jest zatem znajoma do pewnego stopnia każdemu. . . .

czytaj cały tekst

〉

Naukowcy chętnie dystansują się do sfery wartości, twierdząc, że ich interesują je-

dynie fakty. Dyskusje o wartościach pozostawiają filozofom, głównie etykom. Czy

nie jest jednak tak, że ich badania naukowe, na wielu poziomach, te wartości zakła-

dają? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

czytaj cały tekst

〉

Filozofia stawia ważne pytania

〉

Jonathan Jacobs

Filozofia dotyczy kwestii, których nie da się rozstrzygnąć za pomocą odkryć empirycz-

nych, czy ustaleń teoretyków. Bez względu na to, jak dobrze rozumiemy dany rodzaj

zjawiska czy aspekt świata, zawsze pozostają autentyczne i ważne pytania filozo-

ficzne. Nie są one jałowe, zaś próba podjęcia odpowiedzi na nie jest jedynie intelek-

tualnym luksusem, formą rozrywki, z której nic nie wynika. . . .

czytaj cały tekst

〉

Logika jako fizyka rozumowań

Rafał Urbaniak

〉

Większość ludzi uważa, że jest sprytniejsza niż większość ludzi. Chociaż większość nie

jest głupsza niż większość, to jednak w rzeczywistości jesteśmy zazwyczaj głupsi niż my-

ślimy. Jedną z wielu twarzy naszej głupoty jest niezdolność do kontrolowania poprawno-

ści naszych rozumowań. Jednym z narzędzi do walki z nią jest logika. .

czytaj cały tekst

〉

Filozofia dyscyplina rodem

z Hogwartu

〉

Artur Szutta

Wyobraźcie sobie zajęcia, na których nauczyciel stawia jakiś przedmiot na biurku,

powiedzmy szklankę wody. Następnie daje wykład na jej temat, w wyniku którego

szklanka znika bądź zmienia się w coś zupełnie innego niż zwykła szklanka wody.

Takie rzeczy dzieją się na zajęciach filozofii. . . . . . . . . . .

czytaj cały tekst

〉

Eksperyment myślowy

jako narzędzie filozofa

〉

Artur Szutta

Filozof nie posiada laboratorium pełnego kosztownych urządzeń – mikrosko-

pów, detektorów, ani zderzacza hadronów – przeprowadza jednak eksperymenty

myślowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

czytaj cały tekst

〉

Filozofia dla Ciebie

〉

Jarosław Skurzyński

Sensem istnienia filozofii jest zadawanie pytań. Czy to znaczy, że filozof nic nie wie

o świecie? Z jednej strony tak właśnie jest, ale z drugiej, to filozofia dysponuje narzę-

dziami, dzięki którym łatwiej będzie znaleźć odpowiedź na niektóre z pytań o naturę

świata, umysłu czy sensu życia. . . . . . . . . . . . . . . . .

czytaj cały tekst

〉

Idee filozoficzne mogą mieć większą

moc rażenia niż najbardziej

wyrafinowana broń

〉

Wywiad z prof. Piotrem Gutowskim, przewodniczącym Komitetu Nauk Filozoficz-

nych Polskiej Akademii Nauk . . . . . . . . . . . . . . . . .

czytaj cały tekst

〉

Może spróbować?

〉

Jerzy W. Gałkowski

W filozofii nie chodzi o to, by koniecznie coś nowego wymyślić. Filozofia to umiłowanie

mądrości, a mądrości nie ma bez dążenia do prawdy. Chodzi o takie nastawienie po-

znawcze, by ująć całość rzeczywistości, oraz o to, by przeniknąć ją „na wylot”, do końca.

Wybierając studia filozoficzne, trafiłem w „10”. Można więc za naszym znakomitym ar-

tystą i filozofem, Witkacym, zachęcić do filozofii – „spróbuj raz, koteczku”. Ja spróbowa-

łem. I próbuję do dzisiaj. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

czytaj cały tekst

〉

Wydawnictwo

Konferencje filozoficzne

Krzyżówka filozoficzna

Filozofuj!

〉

2015

〉

nr 1

Wydawnictwo

Filozofuj!

〉

2015

〉

nr 1

www:

filozofuj.academicon.pl, e-mail: filozofuj@academicon.pl

Academicon

www:

filozofuj.academicon.pl, e-mail: filozofuj@academicon.pl

O naturze filozofii

Czym jest filozofia?

czynności może zostać prze-

rwane, wycofujecie się z niej,

aby zastanawiać się nad ce-

chami samej czyn-

ności. Na przy-

kład widząc, że

przepis wymaga

użycia dwóch

szklanek

cukru i pię-

ciuset gram

masła, mo-

żecie sobie

pomyśleć

„Ojej, to na-

prawdę nie-

zdrowe! Za-

stanawiam się,

czy powinienem

przygotowywać rze-

czy, które mogą spowo-

dować kłopoty ze zdrowiem

u członków mojej rodziny. Jak

ważne jest dla ludzi jedzenie

rzeczy, które im smakują?”.

Kiedy dokonacie tego kroku

w tył, kroku, który pozwala zdy-

stansować się od wykonywanej

czynności i zaczniecie się zasta-

nawiać nad wartością swojego

działania, nad tym, czy należy

je realizować w sposób, w jaki

do tej pory było ono przez Was

realizowane, wówczas zaczyna-

cie filozofować na temat swojego

Dalszy ciąg na str. 8

Thomas E.

Wartenberg

Profesor

Mount Holyoke

College (USA),

zajmuje się

filozofią filmu

oraz filozofią

dla dzieci.

Jego hobby

to między

innymi gra

na flecie oraz

uczestniczenie

w koncertach

muzyki

klasycznej,

a także

folklorystycznej.

Czym jest

filozofia?

Błędem jest sądzić, że filozofia to trudny przedmiot,

którego opanowanie wymaga czytania trudnych

tekstów? Filozofia to sposób myślenia, który wyłania

się z normalnego życia, to rodzaj samoświadomej

refleksji nad znaczeniem i sensem zwyczajnych działań,

jest zatem znajoma do pewnego stopnia każdemu.

Słowa kluczowe: filozofia, nauczanie filozofii, filozofia dla dzieci

Fot.: Some rights reserved by Eric Ward

Immanuel Kant

(ur. 1724, zm.

1804) – pruski

filozof z Królewca,

jeden z najwybitniejszych

filozofów w dziejach. Twierdził,

że nasze doświadczenie świata

a także prawo moralne, które

ujmował przede wszystkim

w terminach obowiązku, tzw.

imperatywu kategorycznego, są

w decydujący sposób określone

przez strukturę naszego rozumu.

Jest autorem znanej sentencji:

„Niebo gwiaździste nade mną

i prawo moralne we mnie”.

czy

Krytyka czystego rozumu

Kanta

, to jednak błędem jest

sądzić, że to główny, a nawet

najważniejszy aspekt uprawia-

nia filozofii. Filozofia to spo-

sób myślenia, który wyłania się

z normalnego życia, jest zatem

znajoma do pewnego stopnia

każdemu.

Fot.: Some rights reserved

by Sarah

Filozofia

a pieczenie ciasta

Czy filozofia jest

trudna?

edna z dziedzin, w któ-

rej się specjalizuję, to na-

uczanie małych dzieci fi-

lozofii. Rodzice, dowiadując się,

że będę pracował z ich dziećmi,

w pierwszym odruchu wyrażają

entuzjazm. „Jak fajnie – myślą so-

bie – że moje sześcioletnie dzie-

cko będzie studiowało filozofię”.

Wkrótce jednak nadchodzi zdzi-

wienie. „Zaraz, zaraz – zastana-

wiają się – jak takiego malucha

można nauczyć filozofii? Czyż

nie jest to trudny przedmiot, któ-

rego opanowanie wymaga czy-

tania trudnych tekstów? To jest

przecież coś, czego moje dziecko

z pewnością jeszcze nie potrafi”.

Zdziwienie rodziców jest od-

zwierciedleniem głęboko zako-

rzenionego, panującego w naszej

kulturze, błędnego ujmowania

natury filozofii. Chociaż jest

prawdą, że na uniwersyteckich

kursach filozofii często wymaga

się od studentów czytania i zro-

zumienia takich trudnych dzieł,

jak

Metafizyka

Arystotelesa

Arystoteles ze

Stagiry (ur. 384

p.n.e., zm. 322

p.n.e.) – jeden

z najsławniejszych filozofów

starożytnej Grecji i w ogóle naj-

większych filozofów w dziejach.

Studiował w Akademii założo-

nej przez Platona. Po śmierci

swego mistrza był wychowaw-

Wydawnictwo

Fot.: CC0 Public Domain

cą i nauczycielem Aleksandra

Wielkiego. Wspierany finansowo

przez swojego dawnego pod-

opiecznego założył w Atenach

własną szkołę filozoficzną zwa-

ną Liceum. Opracował systema-

tycznie większość zagadnień,

którymi zajmuje się filozofia. Na

pytanie, co dała mu filozofia,

miał odpowiedzieć: „To, że bez

przymusu czynię to, co inni

czynią z obawy przed prawami”.

Gdy angażujecie się w jakieś

działanie, jakiekolwiek, często

okazuje się, że pochłania Was

ono całkowicie. Załóżmy, że jest

to pieczenie ciasta. Dysponujecie

przepisem i postępujecie zgod-

nie z nim, ale też zastanawiacie

się, czy – na podstawie włas-

nego doświadczenia w piecze-

niu ciast – nie dokonać jakiegoś

odstępstwa od przepisu. Anga-

żując się w ten proces, myślicie.

Myślenie to jest nakierowane na

cel. To znaczy obraliście sobie za

cel pieczenie ciasta i cała Wasza

aktywność umysłowa jest nakie-

rowana na osiągnięcie tego celu.

Czasami jednak Wasze „za-

nurzenie się” w wykonywanie

Filozofuj!

〉

2015

〉

nr 1

www:

filozofuj.academicon.pl, e-mail: filozofuj@academicon.pl

Academicon

www:

filozofuj.academicon.pl, e-mail: filozofuj@academicon.pl

Filozofuj!

〉

2015

〉

nr 1

O naturze filozofii

działania. „Filozo-

fia” to nazwa

tego rodzaju

samoświado-

mej refleksji

nad znacze-

niem i sen-

sem zwyczaj-

nych działań.

To, co si ę

stało w przy-

toczonym wy-

żej przykładzie,

polegało na tym,

że Wasze myśle-

nie przestało sku-

piać się na tym, jak re-

alizujecie swój cel, który

już zdążyliście obrać, a za-

częło koncentrować się na

naturze samego celu, stało się

myśleniem o tym, czy ten cel

warto realizować i dlaczego.

Fot.: Some rights reserved by Eva Rinaldi

Warto

doczytać:

Wartenberg,

A Sneetch

is a Sneetch

and Other

Philosophical

Discoveries:

Finding Wisdom,

John Wiley &

Sons Inc. 2013;

Thomas

Wartenberg,

Big

Ideas for Little

Kids: Theaching

Philosophy

through Children’s

Literature,

Rowman

& Liitlefield

Publishers 2014.

Alison Gopnik,

Dziecko filozofem.

Co dziecięce

umysły mówią

nam o prawdzie,

miłości oraz

sensie życia,

przeł. Magdalena

Trzcińska,

Prószyński i S-ka

2010.

Hans-

Ludwig Freese,

Nasze dzieci

są filozofami.

Jak rozmawiać

z dziećmi

o poważnych

sprawach,

przek. Urszula

Poprawska, WAM

2008.

Thomas

jest

miejsce

(i nie tylko tu)

Dwie lekcje

Z powyższego rozumienia fi-

lozofii można wyciągnąć dwie

ważne lekcje. Po pierwsze, fi-

lozofia polega na wyjściu poza

nasze uczestnictwo w jakimś

działaniu bądź praktyce – za-

sadniczo każdy aspekt ludzkiego

życia może stać się właściwym

tematem do filozoficznej reflek-

sji. Wszystkie tradycyjne filo-

zoficzne pytania – „Co mogę

wiedzieć?”, „Co powinienem

czynić?”, „Dlaczego tu jestem?”

– mają źródło w refleksji, po-

przez którą „odłączamy się” od

czynności, jakie wypełniają na-

szą codzienność.

Po drugie, ponieważ filozo-

fia ma źródło w pytaniu o sens

naszych codziennych praktyk,

o sens życia, każdy w jakimś

momencie swojego życia an-

gażuje się w filozofowanie na

temat tego, co robi. Ponieważ

jednak filozofowie akademiccy

traktują filozofię jako wyspecjali-

Istota filozofii polega na

myśleniu o tym, czy nasze

codzienne praktyki

są tym,

w co rzeczywiście chcemy

się angażować, także

refleksji o tym, jaki jest

sens tego zaangażowania.

zowaną dyscyplinę, mającą wy-

rafinowany „naukowy” słownik,

łatwo zapomnieć, skąd bierze

ona swój początek i jaki ma cel.

Wszyscy

od czasu do czasu

jesteśmy filozofami

Niemniej jednak od czasu do

czasu my wszyscy naprawdę

stajemy się filozofami. Na-

wet małe dzieci. Ponieważ fak-

tycznie ciągle je coś w świe-

cie zaskakuje i zadziwia, to

szczególnie one są mistrzami

w zadawaniu filozoficznych pytań

i w filozoficznym myśleniu.

Tak więc rodzice, których dziwi

moje filozofowanie z małymi

dziećmi, nie powinni czuć się

zadziwieni. Powinni raczej uświa-

domić sobie, że kiedy pytania

stawiane przez małe dzieci weź-

mie się na poważnie, traktując je

jako pytania filozoficzne (przy-

najmniej czasami), nie tylko się

dowartościowuje dzieci, ale też

otwiera na źródła filozoficznej re-

fleksji. Filozofia nie zaczyna się

od czytania trudnych tekstów,

ale od zafrapowania naturą, war-

tością i sensem działań, w które

zazwyczaj angażujemy się bez

głębszego zastanowienia. Jej

istota polega na myśleniu o tym,

czy nasze codzienne praktyki są

tym, w co rzeczywiście chcemy

się angażować, także na reflek-

sji o tym, jaki jest sens tego za-

angażowania.



Wydawnictwo

TWOJĄ

reklamę

Jeśl chcesz zamówić reklamę w kolejnym numerze,

skontaktuj się z nami:

filozofuj@academicon.pl.

www:

filozofuj.academicon.pl, e-mail: filozofuj@academicon.pl

Academicon

Filozofuj!

〉

2015

〉

nr 1

www:

filozofuj.academicon.pl, e-mail: filozofuj@academicon.pl

Academicon

Plik z chomika:

elinae

FILOZOFUJ!_1(2015).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: