Materiały szkoleniowe - Emisja głosu.pdf

(467 KB) Pobierz
PRAKTYCZNY PEDAGOG
Materiały szkoleniowe współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
MATERIAŁY SZKOLENIOWE
Emisja głosu
mgr Elżbieta Skoczewska
Wyższa Szkoła Handlowa im. B. Markowskiego w Kielcach, ul. Peryferyjna 15, 25 -562 Kielce tel./fax 41 362 60 27, 41 262 05 43,
www.pp.wsh-kielce.edu.
pl, ppkielce@wsh-kielce.edu.pl, ppostrowiec@wsh-kielce.edu.pl
1
Spis treści
Wstęp ......................................................................................................................................................... 3
Głos, jego patologia i oddziaływania profilaktyczne............................................................................. 4
Metoda pracy głosem................................................................................................................................ 6
Fonacja....................................................................................................................................................... 7
Ćwiczenia fonacyjne................................................................................................................................. 8
Ćwiczenie podparcia oddechowego – appoggio ..................................................................................... 9
REZONANS.............................................................................................................................................. 9
Ćwiczenia oddechowe .............................................................................................................................. 9
ĆWICZENIE 1 - Rozpoznanie własnego rytmu oddychania. ..................................................... 9
ĆWICZENIE 2 - Rozpoznanie sposobu oddychania. .................................................................. 9
ĆWICZENIE 3 - Oddychanie naprzemienne................................................................................ 9
ĆWICZENIE 4 - Oddychanie oczyszczające.............................................................................. 10
ĆWICZENIE 5 Rozluźnienie z oddechem. ................................................................................ 10
ĆWICZENIE 6 - Oddychanie pełne. .......................................................................................... 10
ĆWICZENIE 7 - Oddychanie przeponowe. ............................................................................... 10
ĆWICZENIE 8 - Ćwiczenie oddychania przeponowego z książką. ......................................... 10
ĆWICZENIE 9 - Oddychanie głębokie. ..................................................................................... 10
ĆWICZENIE 10 - „spacerowe” .................................................................................................. 10
Ćwiczenia usprawniające wdech............................................................................................................ 11
ĆWICZENIE 1 ............................................................................................................................. 11
ĆWICZENIE 2 ............................................................................................................................. 11
ĆWICZENIE 3 ............................................................................................................................. 11
ĆWICZENIE 4 ............................................................................................................................. 11
ĆWICZENIE 5 ............................................................................................................................. 11
ĆWICZENIE 6 .............................................................................................................................. 11
ĆWICZENIE 7 ............................................................................................................................. 11
ĆWICZENIE 8 .............................................................................................................................. 12
ĆWICZENIE 9 ............................................................................................................................. 12
Ćwiczenia uelastyczniające przeponę.................................................................................................... 12
ĆWICZENIE 1 ............................................................................................................................. 12
ĆWICZENIE 2 ............................................................................................................................. 12
ĆWICZENIE 3 ............................................................................................................................. 12
ĆWICZENIE 4 ............................................................................................................................. 12
ĆWICZENIE 5 ............................................................................................................................. 13
ĆWICZENIE 6 ............................................................................................................................. 13
ĆWICZENIE 7 ............................................................................................................................. 13
Ćwiczenia usprawniające ruchome narządy artykulacyjne ........................................................ 14
Ćwiczenie wymowy samogłosek ........................................................................................................... 15
Ćwiczenie relaksujące
„Żyć to nie znaczy być napiętym, ani tym bardziej rozluźnionym, jest
to proces.” Jerzy Grotowski ................................................................................................................... 18
Ćwiczenie sprawdzające nasze aktualne możliwości oddechowe. ...................................................... 18
Techniki Dykcyjne.................................................................................................................................. 21
2
Wstęp
Każde urządzenie można wymienić, głos – nie! Wykorzystywany w sposób nieprawidłowy
ulega zniszczeniu. Często w gwarancji czytamy: producent nie bierze odpowiedzialności za wady
i uszkodzenia wynikające z nieodpowiedniej eksploatacji. Dlatego dbamy o nie, konserwujemy,
oddajemy do przeglądu.
Nauczyciel pracuje jak co dzień, ale nagle pojawia się uczucie zmęczenia krtani, ucisku,
drapania w gardle. Odchrząkuje w celu usunięcia zwykle rzekomej wydzieliny. Na drugi dzień
objawy są bardziej wyraźne – chrypka i rwanie się głosu. Na trzeci – okazuje się, że głosu nie
ma. Zanikł.
Coraz częściej dostrzega się znaczenie głosu w pracy nauczyciela. Według prof. Marioli
Śliwińskiej-Kowalskiej z Instytutu Medycyny Pracy, co roku odnotowuje się ponad 3,5tys
zachorowań na choroby narządu głosowego. W 90% chorymi są nauczyciele. Niepokojący jest
udział chorób narządu głosu wynikający z nadmiernego wysiłku głosowego. 15% nauczycieli
cierpi na poważne schorzenia narządu głosu, przy czym prawie 71% chorych z dysfonią
zawodową nie miało szkolonego głosu. Z badań Iwony Polak (1990r. Wynika, że u nauczycieli, u
których przeprowadzono szkolenie z przedmiotu „emisja głosu”, współczynnik zachorowalności
był stosunkowo niski. Najniższy jest w grupie nauczycieli przedmiotu „wychowanie muzyczne”,
a najwyższy wśród nauczycieli wychowania przedszkolnego. Zdający na studia nauczycielskie
nie posiadają wiedzy na temat możliwych w przyszłości problemów fonacyjnych. Brak jest
obowiązkowych badań diagnostycznych, dla kandydatów na studia nauczycielskie. Problemy
głosowe nasilają się w 2-gim roku pracy, a następnie po 10latach pracy w zawodzie.
Głos, jego patologia i oddziaływania profilaktyczne.
Wiele osób pracujących głosem podczas wystąpień przed słuchaczami doświadcza
różnorodnych problemów, np. uczucia napięcia w gardle, drżenia głosu, a nawet całego ciała.
Taka sytuacja może być bardzo trudna do opanowania, jeżeli nie znamy zasad porozumiewania
się głosem. Kiedy przysłuchujemy się rozmówcy, możemy w jego głosie dostrzec nie tylko
informację. Odzwierciedla on bowiem zdrowie fizyczne, umysłowe i emocjonalne. Na jego
podstawie możemy stwierdzić, czy rozmówca jest zrównoważony, kompetentny, przychylnie
nastawiony do odbiorców. Wskazuje też na stan psychiczny człowieka.
Głos to dźwięki wydawane przez aparat głosowy. Jego źródłem są fałdy głosowe w krtani,
drgające pod wpływem powietrza wydechowego. Każdy głos charakteryzuje się barwą,
natężeniem i wysokością. Posługiwanie się skalą wysokości głosu podczas mówienia nazywamy
intonacją, która daje możliwość orientacji w zakresie intencji wypowiadanych słów. Modulacja
dotyczy prawidłowego używania pozostałych właściwości fizycznych głosu tj. skali natężenia i
zabarwień uczuciowych. Nadaje walory emocjonalne i uplastycznia wypowiedź. Mimika i gest
należą do pozajęzykowych środków ekspresji, które pobudzają wyobraźnię słuchacza.
Głos powstaje w krtani. Zaburzenia w jej funkcjonowaniu, wywołane schorzeniami,
wymagają leczenia, czasem operacyjnego. Można im zapobiegać, stosując zasady higieny głosu.
U osób pracujących głosem każda, nawet lekka, ale utrzymująca się chrypka powinna być
sygnałem skłaniającym do zasięgnięcia porady lekarskiej.
Należy zgłosić się do foniatry, jeżeli występują następujące objawy chorobowe głosu:
3
·okresowa
lub stała chrypka
·załamywanie
się głosu
·zmęczenie
głosowe po dłuższym mówieniu
·uczucie
suchości w gardle i krtani
·uczucie
drapania, zalegania i dyskomfortu w gardle i krtani
·chrząkanie
·mowa
nosowa
Fizjologią, patologią, leczeniem i rehabilitacją zaburzeń głosu zajmuje się specjalność
medyczna – foniatria.
Unia Foniatrów Europejskich poleca następującą nomenklaturę w odniesieniu do zaburzeń
głosu (Audiofonologia, tom X):
·głos
prawidłowy
·chrypka
·lekka
dysfonia
·dysfonia
średniego stopnia
·dysfonia
dużego stopnia
·afonia
·głos
zastępczy (gardłowy, przełykowy, przetokowy, uzyskamy za pomocą protezy –
sztucznej krtani)
Badanie głosu rozpoczyna się od określenia jego charakteru (czysty, dźwięczny, matowy,
obłożony, ochrypły, zupełny bezgłos). Ustala się czy głos tworzony jest swobodnie, czy w sposób
party, z nadmiernym napięciem mięśni krtani i szyi. Sprawdza się też technikę głosu, obserwując
napięcie języka, podniebienia, warg, szyi podczas śpiewania i recytacji. Do uzupełniających
badań foniatrycznych należą: stroboskopia, szybki film, holografia, elektroglottografia, metody
fotoelektryczne, ultrasonografia, spirometria.
Zdarza się że podczas przeziębień, z bólem gardła i krtani pracujemy głosem narażając
narząd głosowy na zaburzenia funkcjonowania.
Zmiany organiczne pierwotne:
·zapalenia
krtani – najczęstsze przyczyny chrypek
·ostre
zapalenia krtani – występują na skutek przeziębienia, głos obłożony i ochrypły w
lekkich stanach, w cięższych bardzo ochrypły i afoniczny: fałdy głosowe od zaróżowionych do
żywo czerwonych.
·Przewlekłe
zapalenia krtani – długo trwająca chrypka, głos tworzony w sposób party.
Zmiany organiczne wtórne:
4
·guzki
fałdów głosowych
Przyczyną powstawania guzków bywa za wysoka częstotliwość głosu, nadmierne
forsowanie głosu o dużym natężeniu, śpiew i mowa w niewłaściwych warunkach, niewydolność
narządu głosowego. Leczenie zachowawcze polega na zachowaniu bezwzględnego spokoju
głosowego, właściwym ustawieniu pracy narządu głosowego, zaprzestaniu palenia tytoniu,
stosowaniu środków farmakologicznych (A. Pruszewicz, 1992)
Właściwa technika mówienia potrzebna jest po to, by chronić krtań przed chorobami i
czerpać korzyści z posługiwania się głosem.
Aby dbać o głos należy:
·przeprowadzać
badania narządu głosu i słuchu
·rozpocząć
ćwiczenia emisji głosu
·nauczyć
się technik opanowywania stresu
·myśleć
pozytywnie
·przed
rozpoczęciem pracy głosem pamiętać o „rozgrzewce”
·przestrzegać
zasad higieny głosu – pracować z przerwami, w wywietrzonym powietrzu,
stosować urządzenia nagłaśniające w salach wykładowych, nie przekrzykiwać słuchaczy, chronić
głos przed gwałtownymi zmianami temperatury i przeciągami, popijać niegazowaną wodę w
temperaturze pokojowej
·po
pracy głosem odpocząć – ograniczyć mówienie, najlepiej zrelaksować się i pomilczeć
np. przy ulubionej muzyce
Metoda pracy głosem
„Nie wystarczy jedynie przyjąć je (wskazówki metodyczne) do
wiadomości i kilkakrotnie wypróbować – nie przyniosłoby to bowiem
żadnej korzyści.”
Franziska Martienssen-Lohmann
Aby świadomie kształcić głos, trzeba przede wszystkim poznać zasady rządzące fonacją,
trzeba poznać budowę aparatu głosowego i wypracować emisyjne techniki. Każdy głos może
być szkolony i każdy przy pracowitości może opanować technicznie swój instrument głosowy.
Operowanie głosem stanowi podstawę komunikacji, a zdobycie poprawnych głosowych
nawyków gwarantuje strunom głosowym zachowanie zdrowia i aktywności na długi czas.
Świadoma emisja to szkoła oddychania, a oddech z kolei wpływa na pracę płuc i serca,
czyli na najistotniejsze procesy życiowe. Oddech oddziałuje także na nasz system nerwowy
umożliwiając walkę ze stresem, bólem czy zmęczeniem. Kto dobrze oddycha ten zdrowo żyje.
W czasie nauki pracy nad głosem trzeba dbać o dobrą kondycję psychiczną, ponieważ w
fonacji bierze udział cały człowiek - jego ciało i jego psychika. Konieczne jest zdobycie
umiejętności dokładnego rozluźniania się. Trzeba uświadomić sobie, że czym innym jest
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin