25.04.12
status prawny parlamentarzystów
Regulacje w:
-konstytucji
-Kodeksie Wyborczym
-Ustawa Wyborcza z 9.05.1996 o wykonywaniu mandatu posła i senatora
-Regulamin Sejmu z 30.07.1992 i Senatu z 23.11.1990
Mandat-stosunek polityczno-prawny zachodzący między podmiotem sprawującym funkcję z wyboru a wyborcami. Obejmuje pełnomocnictwo do reprezentowania wyborców w organie przedstawicielskim.
Mandat wolny- Uznawany jest przez zdecydowaną większość współczesnych teorii reprezentacji i występuje powszechnie w krajach demokratycznych. Opiera się na założeniu, że przedstawiciel reprezentuje cały zbiorowy podmiot suwerenności, a nie tylko tych, którzy go wybrali. Nie wiążą go więc żadne dyrektywy, nakazy wyborców i nie może być przez nich odwołany. Taki właśnie mandat ustanawia konstytucja RP z 1997 r. w art. 104 ust. 1. Nie tylko stanowi ona, że posłowie i senatorowie są przedstawicielami narodu, ale też wyraźnie stwierdza, że nie wiążą ich instrukcje wyborców. Przeważa opinia ,że mandat wolny jest niezależny od partii politycznej, z ramienia której przedstawiciel kandydował w wyborach. Zmiana przynależności partyjnej bądź wystąpienie z partii nie może pociągać za sobą pozbawienia przedstawiciela mandatu. Reprezentuje on przecież suwerena, a nie określoną partię polityczną. Ku takiemu właśnie rozumieniu mandatu wolnego skłania się zresztą większość konstytucji (np. konstytucja Polski z 1997 r). Opiera się na 3 zasadach szczegółowych:
-zasada generalności, uniwersalności-reprezentuje generalny podmiot, jakim jest naród jako całość
-zasada niezależności- parlamentarzysta nie ma obowiązku zadawania wyborcom sprawozdań ze swojej działalności w charakterze przedstawiciela
-zasada nieodwołalności-wyborcy nie mogą cofnąć deputowanemu udzielonego mu pełnomocnictwa, a tym samym nie mogą doprowadzić do przedterminowego wygaśnięcia mandatu; USA-w niektórych stanach jest taka możliwość
Mandat imperatywny (związany)-Historycznie rzecz biorąc, ukształtował się wcześniej (w okresie monarchii stanowej istniał m.in. w I Rzeczypospolitej do czasu uchwalenia Konstytucji 3 maja) niż mandat wolny. Opiera się na założeniu, że przedstawiciel reprezentuje swoich wyborców, a nie ogół społeczeństwa. Wyborcy mogą zatem formułować nakazy i udzielać przedstawicielowi instrukcji, a także odwołać go przed upływem kadencji, na którą został wybrany. Wywodzi się z parlamentaryzmu średniowiecznego, dziś spotykamy się z nim w niemieckim Bundesracie — drugiej izbie niemieckiego parlamentu. Artykuł 51 ust. 3 niemieckiej ustawy zasadniczej z 1949 r. stanowi, że głosy przedstawicieli jednego kraju federalnego w Bundesracie mogą być oddawane tylko jednolicie.
Nabycie następuje z chwilą stwierdzenia wyboru danego kandydata — tzn. od dnia ogłoszenia wyników wyborów. Już wówczas nabywa on także niektóre z istotnych uprawnień przysługujących parlamentarzyście (np. immunitet).
Dopiero jednak po złożeniu odpowiedniego ślubowania (przysięgi, przyrzeczenia), którego rotę określają konstytucje lub ustawy (np. w Polsce konstytucja z 1997 r. określa rotę ślubowania posłów i senatorów w art. 104 ust. 2), może objąć mandat — tzn. rozpocząć pełnienie swoich funkcji przedstawicielskich. Z tą chwilą przysługują mu już wszystkie prawa przyznane parlamentarzyście. Odmowa złożenia ślubowania oznacza z reguły zrzeczenie się mandatu. W Polsce ma się na to 3 miesiące
Zasada niepołączalności mandatu (incompatibilitas)
-w znaczeniu formalnym- zakaz łączenia mandatu posła i senatora z określonymi stanowiskami i funkcjami (art.. 102, 103)
Art. 102.
Nie można być równocześnie posłem i senatorem.
Art. 103.
Mandatu posła nie można łączyć z funkcją Prezesa Narodowego Banku Polskiego, Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka i ich zastępców, członka Rady Polityki Pieniężnej, członka Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, ambasadora oraz z zatrudnieniem w Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej lub z zatrudnieniem w administracji rządowej. Zakaz ten nie dotyczy członków Rady Ministrów i sekretarzy stanu w administracji rządowej.
-w znaczeniu materialnym- zakaz prowadzenia działalności gospodarczej łączącej się z osiąganiem korzyści z majątku SP lub samorządu terytorialnego oraz nabywanie tego majątku (art. 107 K)
Art. 107.
1. W zakresie określonym ustawą poseł nie może prowadzić działalności gospodarczej z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego ani nabywać tego majątku.
2. Za naruszenie zakazów, o których mowa w ust. 1, poseł, uchwałą Sejmu podjętą na wniosek Marszałka Sejmu, może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu, który orzeka w przedmiocie pozbawienia mandatu.
Nie może też być łączone ze stanowiskiem sędziego, prokuratora, żołnierza w czynnej służbie, policja, urzędnika służby cywilnej
Ustawy samorządowe: nie może być parlamentarzysta radny w Radzie Gminy, Powiatu, Sejmiku Wojewódzkiego, prezydent, wójt, burmistrz-muszą zrezygnować z urzędu, bo inaczej ich mandat zostanie wygaśnięty
Francja-zakaz łączenia stanowisk rządowych z mandatem
Cel incompatibilias: Zapewnienie niezależnego sprawowania mandatu parlamentarnego poprzez uniemożliwienie nawet pośredniego wpływu na parlamentarzystę ze strony innych władz czy nawet podmiotów gospodarczych
Immunitet parlamentarny: jedna z najstarszych instytucji, miał chronić przed naciskiem władz:
1. immunitet materialny, indemnitet, zasada nieodpowiedzialności, art. 105 ust.1
Art. 105.
1. Poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za swoją działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu poselskiego ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu. Za taką działalność poseł odpowiada wyłącznie przed Sejmem, a w przypadku naruszenia praw osób trzecich może być pociągnięty do odpowiedzialności sądowej tylko za zgodą Sejmu.
Zwolnienie parlamentarzysty z odpowiedzialności cywilnej i karnej za wszelki działania wchodzące w zakres sprawowania mandatu, zarówno w czasie jego trwania, jak i po jego wygaśnięciu, za taką działalność poseł lub senator odpowiada wyłącznie przed odpowiednią izbą; obejmuje odpowiedzialność karną, cywilną, administracyjną
Działalności wchodzące w zakres sprawowania mandatu: zgłaszanie wniosków, wystąpienia w trakcie obrad, sposób głosowania, inicjatywy
Wyłączenie odpowiedzialności nie obejmuje czynów naruszających prawa osób trzecich (osób prywatnych) - w takim przypadku parlamentarzysta może być pociągnięty do odpowiedzialności sądowej tylko za zgodą izby
-trwały-raz nabyty z objęciem mandatu zachowuje trwałość aż do końca
-bezwzględność-parlamentarzysta nie może się go zrzec i nie może być uchylony (oprócz naruszenia praw trzecich, za zgodą izby)
-obiektywny- nie zależy od woli parlamentarzysty
2. immunitet procesowy, formalny , art. 105 ust.2 K
Art. 105
2. Od dnia ogłoszenia wyników wyborów do dnia wygaśnięcia mandatu poseł nie może być pociągnięty bez zgody Sejmu do odpowiedzialności karnej.
3.Postępowanie karne wszczęte wobec osoby przed dniem wyboru jej na posła ulega na żądanie Sejmu zawieszeniu do czasu wygaśnięcia mandatu. W takim przypadku ulega również zawieszeniu na ten czas bieg przedawnienia w postępowaniu karnym.
4. Poseł może wyrazić zgodę na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej. W takim przypadku nie stosuje się przepisów ust. 2 i 3.
5. Poseł nie może być zatrzymany lub aresztowany bez zgody Sejmu, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.
6. Szczegółowe zasady pociągania posłów do odpowiedzialności karnej oraz tryb postępowania określa ustawa.
Wyłączenie możliwości prowadzenia postępowania karnego przeciwko posłowi lub senatorowi bez zgody sejmu lub Senatu – nie oznacza zwolnienia z odpowiedzialności karnej, tylko inny tryb
-nietrwały-obowiązuje od dnia nabycia mandatu do momentu jego wygaśnięcia
-względny- parlamentarzysta może się go zrzec, lub odpowiednia izba parlamentu może go uchylić
3. Zasada nietykalności, czasami zaliczany do formalnego, polega na zakazie ograniczenia wolności parlamentarzysty przez zatrzymanie lub aresztowanie bez zgody właściwej izby
Wyjątek-sytuacja, w której spełnione są jednocześnie 2 przesłanki:
ujęty in flagranti delicto-na gorącym uczynku, a jego zatrzymanie jest niezbędne dla prawidłowego toku postepowania, wtedy trzeba niezwłocznie zawiadomić właściwego marszałka, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego
procedura uchylenia immunitetu formalnego, wyrażanie zgody na pociągnięcie odpowiedzialności, procedura wyrażająca zgodę na aresztowanie :
wniosek złożony przez Prokuratora Generalnego lub oskarżyciel prywatnego do Marszałka Sejmu lub Senatu, który kieruje go od odpowiedniej komisji (Komisja Regulaminowa Etyki i Spraw Senatorskich lub Komisja Etyki Poselskiej) , jednocześnie zawiadamia parlamentarzystę. Komisja rekomenduje wniosek, izba głosuje-przegłosowanie: potrzeba bezwzględnej liczby głosów ustawowej liczby posłów lub senatorów
Legislatywa
Struktura parlamentarna w Europie- z ilu izb parlament się składa, 2 modele:
-parlament jednoizbowy
-parlament dwuizbowy- zalecany przez Monteskiusza; sprawdza się państwach federalnych; w Polsce przywrócenie Senatu w 1989
Parlamenty dwuizbowe:
a) bikameralizm zrównoważony, symetryczny –waga kompetencji obu izb tak samo ważna, podejmują decyzje w takim samym stopniu
b) bikameralizm niezrównoważony, niesymetryczny –zazwyczaj izba wyższa ma węższe uprawnienia, np. Wielka Brytania, Polska
kadencja Parlamentu-okres wypełniania pełnomocnictw
Polska –obie izby taki sam czas kadencji- 4 lata
Czas trwania kadencji:
-4 lata, najpopularniejsze, Polska, Węgry
-5 lat Włochy, Francja (tylko Zgromadzenie narodowe, Senat na 6 lat)
Początek i koniec kadencji-charakter opisowy
Polska: początek- dzień zebrania się na I posiedzenie (30 dni lub 15 dni od daty wyborów) i trwa do dnia poprzedzającego dzień zebrania się izb następnej kadencji,
Możliwość skrócenia i przedłużenia kadencji-rozpowszechnione, choć, np. w Szwajcariii brak możliwości skrócenia kadencji parlamentu
Polska:
2 podmioty mogą skrócić kadencję Sejmu (co pociąga za sobą skrócenie Senatu)
-obligatoryjne (art.155 ust.2) w 3. Kroku powoływania rządu nie udzielenie wotum zaufania wobec Rady Ministrów-p rezydent Rzeczypospolitej skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory
-fakultatywne:
1. art. 225-nieprzedstawienie prezydentowi ustawy budżetowej do podpisu wciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia projektu Sejmowi
2. sejm może skrócić swą kadencję uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustwawoej liczby posłów, art. 98 ustęp 3
Rozwiązania na świecie w zakresie skrócenia kadencji;
-własną uchwałą-Polska
-przez głowę państwa- Polska (nie wymaga kontrasygnaty) , Niemcy, Francja
-przez rząd-IV Republika francuska
-ustawą zwykłą- Austria
09.05.12
Tryb pracy parlamentu:
a) sesyjny- Współcześnie przeważa on zdecydowanie, wyznaczone okresy, terminy sesji, podczas których sejm zwołuje się na posiedzenia plenarne, tylko w czasie trwania sesji parlament może podejmować decyzje, są zwoływane z góry określonych terminach; otwarcia sesji dokonuje jakiś inny organ, najczęściej głowa państwa, we Francji i Norwegii- termin I sesji wyznaczony jest z mocy prawa, a głowa państwa ma prawo do zwoływania sesji nadzwyczajnych
Okres trwania sesji zwyczajnych bywa różnie określony :
1) sesje mają wyraźnie ustalony czas i każda trwa tyle samo
2) sesje mają wyraźnie ustalony czas, ale ich długość w roku jest różna
3) poszczególne sesje nie mają wyraźnie ustalonego czasu trwania, ale określona jest długość sesji w roku (np. w Izraelu)
4) parlamenty odbywają jedną sesję rocznie, której czas jest wyraźnie ustalony, a okres międzysesyjny ograniczony jest do wakacji (np. we Francji parlament— zbiera się na sesję zwyczajną w pierwszy dzień roboczy października, a kończy ją w ostatni dzień roboczy czerwca).
5) parlamenty odbywają jedną sesję rocznie, która trwa cały rok bez przerwy i następnie jedna przechodzi w drugą; przykładem może być parlament duński;
Posiedzenia w trybie sesyjnym obradują tylko w czasie sesji, Odbywanie posiedzeń poza okresem sesji nie jest dozwolone i niektóre konstytucje stwierdzają, że są one nieważne (np. art. 73 konstytucji Belgii w ujęciu z 1994 r.).
b) pracy permanentnej, permanencja obrad-Polska, Rosja, parlamenty może zebrać się w dowolnej chwili w czasie trwania kadencji i wtedy może podejmować decyzje władcze, o tym kiedy parlament się zbierze ustalają wcześniej Prezydium sejmu i Marszałek Senatu, mocą własnej decyzji decydują o tygodniach posiedzeń
Parlament Europejski-tryb sesyjny; sesje roczne dzielą się na sesje miesięczne, sam opracowuje dla siebie porządek obrad; kalendarz obrad-określony przez 4 tygodniowy rytm pracy: 1 tydzień każdego miesiąca- posiedzenia plenarne, 2 i 3 – tydzień komisji, 4.- tydzień frakcji; sierpień wolny od posiedzeń, październik-uchwalanie budżetu
Funkcje parlamentu:
a) ustawodawcza-należy do jego podstawowych zadań. Parlament posiada na jej mocy prawo do stanowienia ustaw, które są podstawowymi aktami prawnymi, powszechnie obowiązującymi w Polsce.
b) reprezentacyjna- wg Johna Stuarta Milla-ważne aby parlamenty miały przedstawicielski charakter, żeby były agregatem społeczeństwa;
c) nominacyjno-kreacyjna- parlament podejmuje decyzje dotyczące obsady personalnej określonych naczelnych organów państwowych, powołując, a czasami również odwołując ich piastunów; ważne zwłaszcza w parlamentarno-gabinetowym, w Polsce: Sejm wyznacza członków Trybunału Stanu i Trybunału Konstytucyjnego. Za zgodą Senatu, wskazuje kandydata na prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznika Praw Obywatelskich, prezesa Narodowego Banku Polskiego oraz prezesa Instytutu Pamięci Narodowej. Sejm i Senat wspólnie wyznaczają kandydatów Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (2 osoby – Sejm, 2 osoby – prezydent, 1 osoba – Senat), członków Krajowej Rady Sądownictwa (4 osoby – Sejm, 2 osoby – Senat) oraz członków Rady Polityki Pieniężnej (3 osoby – Sejm, 3 osoby – Senat).
d) sądowa:
-uczestniczy w procedurze pociągania głowy państwa za odpowiedzialność konstytucyjną
-Wielka Brytania-jedna z izb Izba Lordów posiada sądownicze funkcje apelacyjne
e) kontrolna- polega na sprawowaniu kontroli nad rządem. W Polsce Sejm może to czynić używając od tego następujących „narzędzi”:
-wotum zaufania – jest to uchwała Sejmu wyrażająca poparcie dla rządu oraz prowadzonej przez niego polityki;
- wotum nieufności – jest to uchwała Sejmu odmawiająca poparcia dla rządu i jego polityki bądź też dla konkretnego ministra; prowadzi do dymisji rządu; wotum nieufności jest uchwalane większością bezwzględną głosów;
-absolutorium – jest to szczególny akt, uchwalany przez Sejm, który stwierdza zgodność działań rządu w danym roku z ustawą budżetową oraz finansowymi planami państwa; co roku rząd ma obowiązek przedstawienia sprawozdania z wykonania budżetu Sejmowi; Sejm ma obowiązek ustosunkować się do niego w terminie 2 miesięcy od daty jego złożenia (złożenie sprawozdania następuje w terminie do 6 miesięcy po zakończeniu roku budżetowego)
-zapytania i poselskie interpelacje – są to formy zwracania się posła do członków rządu w sprawie udzielenia informacji w określonej sprawie; zapytany minister ma obowiązek udzielenia odpowiedzi; interpelacje składane są na piśmie, a odpowiedź też winna mieć taki charakter (musi być udzielona w terminie 21 dni); odpowiedź może mieć charakter ustny, wówczas jest wygłaszana na posiedzeniu Sejmu.
f) ustrojodawcza- uchwalanie konstytucję bądź wprowadzanie do niej zmiany. Parlament decyduje o ustroju państwa.
Ad. A) Proces ustawodawczy-stadia formalnie określone, zakres treści
Inicjatywa ustawodawcza- możliwość wystąpienia z projektem aktu normatywnego
Konstytucje państw demokratycznych zwykle przyznają prawo inicjatywy ustawodawczej:
1. Określonej liczbie członków zbiorowego podmiotu suwerenności (ludu, narodu)
2. Określonej liczbie członków parlamentu:
-W większości państw (np. Grecja, Norwegia, Finlandia, USA, Wielka Brytania) prawo to przysługuje pojedynczym parlamentarzystom, którzy mogą także grupowo składać projekty ustaw-W niektórych państwach prawo inicjatywy ustawodawczej ma określona prawem (z reguły regulaminem parlamentu) grupa parlamentarzystów — np. w Austrii minimum 5, w Polsce 15 posłów.
3. Frakcjom (klubom) parlamentarnym
4. Drugiej izbie parlamentu (tam, gdzie ona istnieje)
-W wielu państwach posiadających dwuizbowy parlament postępowanie legislacyjne można zainicjować w dowolnej izbie-proces legislacyjny wszczyna się w izbie mającej supremację. W tym przypadku druga izba może zostać wyposażona w prawo inicjatywy ustawodawczej, tak jest np. w Polsce.
5. Komisjom parlamentu:
-bez wyraźnych, sformułowanych w konstytucji lub regulaminie ograniczeń-Polska
-z uwzględnieniem takich ograniczeń, np. projekt ustawy zgłoszony przez komisję powinien pozostawać w związku merytorycznym” z zagadnieniami stanowiącymi przedmiot jej prac
W Polsce oprócz komisji śledczych
6. Organom władzy wykonawczej:
-Przyznanie prawa inicjatywy ustawodawczej rządowi może oznaczać cały organ (np. Polska) lub zarówno cały organ, jak i poszczególnych jego członków (np. Grecja).
-niektórych państwach (np. w Polsce) wśród podmiotów, którym przysługuje prawo inicjatywy ustawodawczej, są oba człony egzekutywy: prezydent i rada Ministrów
-przypadku niektórych ustaw konstytucje zastrzegają prawo inicjatywy ustawodawczej wyłącznie dla rządu, przykładem może być Polska. W zakresie ustawy budżetowej, ustawy o prowizorium budżetowym, zmiany ustawy budżetowej, ustawy o zaciąganiu długu publicznego oraz ustawy o udzielaniu gwarancji finansowych przez państwo prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje wyłącznie Radzie Ministrów
7. Innym podmiotom:
w Brazylii prawo inicjatywy ustawodawczej ma Najwyższy Sąd Federalny, ale tylko co do projektów ustaw przedmiotowo związanych z zakresem jego kompetencji, w Finlandii zaś — Kościół Ewangelicko–Luterański, ale tylko jeżeli projekty ustaw, z którymi występuje, dotyczą go bezpośrednio, w Portugalii prawo to mają zgromadzenia prawodawcze regionów autonomicznych, ale tylko w sprawach dotyczących tych regionów.
Droga legislacyjna ustawy
Procedura uchwalania ustaw w Polsce (droga legislacyjna) jest najważniejszą funkcją, która należy do parlamentu. Na podstawowe etapy tworzenia ustawy składają się:
-inicjatywa ustawodawcza
-rozpatrzenie projektu ustawy przez Sejm
-rozpatrzenie projektu ustawy przez Senat
-ewentualne ponowne rozpatrzenie projektu ustawy przez Sejm
-podpisanie albo odmówienie podpisania projektu przez prezydenta
-ewentualne ponowne uchwalenie projektu przez Sejm
-podpisanie ustawy przez prezydenta oraz ogłoszenie jej w Dzienniku Ustaw RP
Proces ustawodawczy rozpoczyna inicjatywa ustawodawcza. Zgodnie z art. 118 konstytucji przysługuje ona: 15 posłom, Senatowi, prezydentowi RP, Radzie Ministrów oraz grupie 100 tys. Obywateli (posiadających czynne prawa wyborcze do Sejmu0. Jedynie z projektem ustawy budżetowej oraz z projektami ustaw, które upoważniają Radę Ministrów do wydawania rozporządzeń z mocą ustawy, może występować rząd. Projekt ustawy należy przedłożyć w formie pisemnej Marszałkowi Sejmu. Ten zarządza jego wydrukowanie oraz doręczenie posłom, którzy muszą się z nim zapoznać.
Rozpatrywanie projektów ustaw odbywa się w Sejmie w trzech czytaniach. Do czasu zakończenie drugiego czytania, wnioskodawca może jeszcze go wycofać. Pierwsze czytanie projektu ustawy odbywa się na posiedzeniu komisji. Na plenarnych posiedzeniach Sejmu mają miejsce czytania tylko projektów ustaw, dotyczących zmiany konstytucji, ustawy budżetowej, projekty zmieniające zasady prawa wyborczego czy wolności, prawa i obowiązki obywatelskie. Podczas pierwszego czytania projekt ustawy musi zostać uzasadniony przez osobę składającą go. Posłowie mają czas na zadawanie pytań i na debatę nad projektem. W trakcie drugiego czytania (już na forum Sejmu) zostaje przedstawione sprawozdanie komisji dotyczące projektu. Ma miejsce wówczas także debata oraz jest czas na zgłaszanie wniosków i poprawek. Podczas trzeciego czytania następuje uchwalenie projektu ustawy bądź jego odrzucenie.
Po uchwaleniu projektu ustawy przez Sejm, Marszałek przesyła go do Senatu. Senat w ciągu 30 dni może projekt ustawy przyjąć, odrzucić go w całości lub wprowadzić do niego poprawki. Jeśli w ciągu 30 dni Senat nie podejmie żadnej decyzji, ustawę uważa się za przyjętą w brzemieniu zaakceptowanym przez Sejm. Jeśli Senat projekt ustawy odrzucił bądź wprowadził do niej poprawki, podlega ona ponownemu rozpatrzeniu przez Sejm. Sejm może odrzucić bezwzględną większością głosów uchwałę Senatu o odrzuceniu lub też wprowadzeniu poprawek do projektu ustawy.
Przyjęta przez Sejm i Senat ustawa trafia w następnej kolejności do prezydenta. Ten ma trzy możliwości. Może dany projekt w ciągu 21 dni podpisać i zarządzić jego ogłoszenie w Dzienniku Ustaw RP, w tym samym terminie może odmówić podpisania projektu. Odmowa musi zostać umotywowana. Wówczas powraca do Sejmu i jest ponownie rozpatrywana. Sejm jednak może odrzucić prezydenckie weto większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Wówczas prezydent jest zobowiązany do podpisania takiego projektu ustawy. Prezydent ma jeszcze do dyspozycji jedną możliwość. Może wystąpić z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie zgodności projektu ustawy z konstytucją. Taki wniosek może złożyć prezydent także bezpośrednio po otrzymaniu projektu ustawy od Marszałka Sejmu.
Proces legislacyjny ustawy zostaje zakończony wraz z podpisaniem projektu przez prezydenta. Wówczas ustawa wchodzi w życie w ciągu 14 dni od jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw RP (jeśli projekt ustawy nie wskazuje konkretnego terminu wejścia w życie).
Od powyższej drogi postępowania ustawodawczego mogą wystąpić odrębności. Pierwsza z nich będzie dotyczyć projektów ustaw określanych jako pilne. Wówczas czas drogi legislacyjnej ulega skróceniu. Mianowicie czytanie tego typu projektów ustaw odbywa się w dwóch czytaniach. Komisje muszą do 30 dni przedstawić sprawozdania o projekcie w Sejmie. Senat ma 14 dni na ustosunkowanie do niego, a prezydent 7 dni na podpisanie ustawy. Druga ewentualność dotyczy projektu ustawy budżetowej. Sejm ma do dyspozycji 4 miesiące, aby uchwalić ten projekt. Później przekazuje go do rozpatrzenia Senatowi. Senat może przyjąć sejmowy projekt, może zaproponować do niego poprawki, nie może jednak tego projektu odrzucić. Na ustosunkowanie się do projektu Senat ma 20 dni. Taki sam termin został przyznany prezydentowi na podpisanie tej ustawy. Jeżeli w ciągu 3 miesięcy Sejm nie zdoła uchwalić i przekazać Senatowi do rozpatrzenia projektu ustawy budżetowej, prezydent ma prawo do rozwiązania parlamentu, w ciągu kolejnych 3 tygodni. Trzecie odstępstwo od zwykłe drogi legislacyjnej ustawy dotyczy projektów ustaw o zmianie konstytucji. W tej sytuacji polega na istnieniu wymogu głosowania większością 2/3 głosów (zarówno w Sejmie jaki i Senacie) nad projektem ustawy.
2005-instytucja wysłuchania publicznego- I czytanie
16.05.12
Sądy
Rodzaje: powszechne, konstytucyjne, administracyjne, wojskowe, polubowne’
Powszechne-Jedyny rodzaj sądów występujący w każdym państwie demokratycznym, Zwykle konstytucje ustanawiają na ich rzecz zasadę domniemania kompetencyjnego, stanowiąc że sprawują one wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów. Rozstrzygają sprawy z zakresu prawa karnego i cywilnego, do tego w Polsce z zakresu praw pracy, ubezpieczeń społecznych i prawa rodzinnego
Administracyjne: Kontrolują one legalność decyzji administracyjnych. Istnieją obok sądów powszechnych i tworzą odrębny system organów nieparalelny do sądownictwa powszechnego, chyba że ustrojodawcy zdecydował się na model jednoinstancyjny( Austria), dwa rozwiązania w zakresie sądów administracyjnych:
-Jedno polega na wyposażeniu ich w prawo merytorycznego orzekania (np. w Szwecji),
-drugie czyni z nich sąd kasacyjny (np. w Polsce) — tzn. uwzględniając skargę na decyzję administracyjną lub postanowienie mogą tylko uchylać wadliwe decyzje administracyjne lub postanowienia, stwierdzać ich nieważność bądź stwierdzać ich niezgodność z prawem. Uwzględniając skargi ...
umkc