Cykl miesiączkowy kobiety można podzielić na dwie fazy: fazę pęcherzykową, związaną z dojrzewaniem komórki jajowej i fazę ciałka żółtego, od owulacji (uwolnienie dojrzałej komórki jajowej), do końca cyklu.
Faza pęcherzykowa, inaczej przedowulacyjna charakteryzuje się zmienną długością. Długość jej trwania jest różna u różnych kobiet, a także zmienia się z wiekiem.
W tej fazie dominujący wpływ na organizm kobiety ma grupa hormonów estrogenów, wydzielanych przez wzrastający pęcherzyk jajnikowy. Estrogeny, wywołują określone zmiany w obrębie narządów rodnych.
Pod ich wpływem błona śluzowa macicy zaczyna się ponownie rozrastać. Szyjka macicy otwiera się, mięknie i unosi ku górze, jednocześnie wydzielając z gruczołów w niej umiejscowionych specjalną wydzielinę, tzw. śluz szyjkowy. Rozrasta się nabłonek w pochwie i tkanka gruczołowa w sutkach.
Z punktu widzenia wspólnej płodności pary, w fazie pęcherzykowej możemy wydzielić dwa okresy: Okres niepłodności względnej i okres płodności.
Okres niepłodności względnej rozpoczyna się wraz z początkiem cyklu. W tym czasie szyjka macicy jest zamknięta, twarda i nisko położona. Nie wydziela się także śluz szyjkowy. Środowisko w drogach rodnych kobiety jest kwaśne, co stanowi ochronę przed drobnoustrojami chorobotwórczymi jak bakterie, wirusy, grzyby. Jest także środowiskiem zabójczym dla plemników, które do przeżycia potrzebują środowiska zasadowego. Oznacza to, że po współżyciu seksualnym plemniki giną w ciągu zaledwie kilku godzin.
Wraz ze wzrostem poziomu estrogenów rozpoczyna się okres płodności. W jajniku dojrzewa komórka jajowa, szyjka macicy zaczyna się otwierać, mięknąć i unosić ku górze, a pojawiający się śluz szyjkowy stopniowo zmienia środowisko w pochwie na zasadowe, umożliwiając plemnikom przeżycie oraz wniknięcie w głąb narządów rodnych kobiety.
Śluz początkowo jest gęsty, lepki, biały i mętny. Lecz w miarę wzrostu poziomu estrogenów rzednie, staje się przejrzysty, śliski i rozciągliwy.
Natomiast im bardziej jest płynny i rozciągliwy, tym bardziej staje się przenikliwy dla plemników.
Faza ciałka żółtego poowulacyjna rozpoczyna się po owulacji, gdy pęknięty pęcherzyk jajnikowy zmienia się w ciałko żółte, wydzielające przede wszystkim hormon progesteron.
Jej charakterystyczną cechą jest stała długość, wahająca się w granicach 10-16 dni u różnych kobiet, ale prawie stała u tej samej kobiety.
Pod wpływem progesteronu szyjka macicy twardnieje, obniża się i zamyka, a śluz szyjkowy szybko gęstnieje, zamykając szyjkę gęstym czopem śluzowym. Odtwarzanie czopu trwa około 3 dni, które zaliczamy jeszcze do okresu płodności. Po zaczopowaniu szyjki macicy mamy fazę fizjologicznej niepłodności. Wniknięcie plemników do wnętrza macicy jest już nie możliwe.
Progesteron powoduje dalszy rozrost błony śluzowej macicy, czyli Endometrium, która ulega rozpulchnieniu. Jednym z charakterystycznych objawów w tej fazie, obok zmian w szyjce macicy i śluzie szyjkowym jest lekki wzrost temperatury ciała kobiety, mierzonej w stanie spoczynku. Wyższa temperatura utrzymuje się przez czas trwania fazy progesteronowej i opada tuż przed miesiączką lub w pierwszych dniach jej trwania.
Jeżeli dojdzie do implantacji, czyli zagnieżdżenia w endometrium już rozwijającego się nowego życia, wówczas temperatura pozostaje na podwyższonym poziomie przez pierwsze 3 miesiące ciąży.
Są to tzw. główne objawy związane z płodnością, o jakich była wyżej mowa. Należą do nich: zmiany tzw. podstawowej temperatury ciała, zmiany śluzu szyjkowego, zmiany w szyjce macicy.
Na ich cyklicznym występowaniu opierają się tzw. metody rozpoznawania płodności.
Pozycje wertykalne
Pozycje wertykalne maja duży wpływ na regularność, jak również intensywność skurczów macicy. W związku z tym rzadziej zachodzi konieczność podawania oxytocyny w celu nasilenia akcji porodowej. Silniejsze i częstsze skurcze są bardziej efektywne, skracając tym samym czas trwania porodu. Ruch oraz instynktowne przybieranie najdogodniejszych pozycji sprawia, że ich bolesność nie jest, aż tak bardzo odczuwana przez rodzącą. Pozycje wertykalne umożliwiają swobodne odginanie kości guzicznej zmniejszając odczuwanie bólu. W pozycjach wertykalnych część przodująca(główka) płodu skierowana jest ku dołowi, a naturalna siła przyciągania ziemskiego sprzyja jej prawidłowemu wstawieniu się do kanału rodnego, a także ułatwia wydalanie płodu. Poprzez większą siłę nacisku główki na szyjkę macicy następuje także szybsze i łagodniejsze jej rozwieranie, co ogranicza ilość urazów szyjki macicy związanych z porodem..Poza tym pozycje te umożliwiają łatwiejsze oddychanie oraz dostosowanie sposobu oddychania z określonym rytmem skurczów macicy co daje dobre utlenowanie krwi i w efekcie lepszy stan dziecka i matki .
Zalety porodu w pozycjach wertykalnych
1. Zmniejszenie lęku, napięcia nerwowego i poczucia bezradności
2. Możliwość relaksacji i odprężenia
3. Efektywniejsze wykorzystanie sił
4. Zwiększenie regularności i efektywności skurczów porodowych
5. Zmniejszenie odczuwania bolesności skurczów porodowych
6. Zwiększenie wymiarów miednicy kostnej
7. Łatwiejsze i precyzyjniejsze wstawianie się główki do kanału rodnego
8. Szybsze rozwieranie szyjki macicy
9. Mniejsze napięcie tkanek krocza
10. Zmniejszone ryzyko urazów krocza
11. Zmniejszone ryzyko urazów główki
12. Zwiększenie siły parcia
13. Ułatwione oddychanie
14. Lepsze dotlenienie płodu
15. Brak ucisku macicy na duże naczynia krwionośne
16. Możliwość wspólnego działania rodzącej i jej partnera.
Proponowane pozycje w I okresie porodu
Spacerowanie Rodząca chodzi a w czasie skurczów może się zatrzymać, oprzeć o ścianę, przytrzymać linki, co ułatwi jej koncentrację na oddychaniu. Daje kobiecie poczucie swobody i decydowania o sobie.
Wychylanie się do przodu w klęku
Rodząca klęczy na jednym kolanie, drugie ma wysunięte daleko do przodu. (Trzeba pamiętać o podłożeniu pod kolana miękkiego materaca lub poduszki.) Pozycja ta dynamizuje skurcze - wzmacnia ich siłę i regularność. Można ją stosować we wczesnej fazie porodu. Niesymetryczne ułożenie nóg w rozkroku (odchylenie ich w linii przód-tył) sprzyja prawidłowemu wstawieniu się główki dziecka w kanał rodny. Ruch w tej pozycji polega na rytmicznym, regularnym przenoszeniu ciężaru ciała na wysuniętą do przodu nogę. Ćwiczenie to wykonuje się kilkanaście razy na jednym kolanie odpowiednio dostosowując oddychanie: wychylenie w przód - wdech, powrót-wydech. Kręcenie biodrami na piłceRodząca siedzi na piłce w lekkim rozkroku tak, aby jej pośladki wysunięte były jak najdalej do tyłu, a stopy były pewnie oparte na podłodze. Lekkie pochylenie ciała do przodu i oparcie rąk na kolanach zapewnia poczucie równowagi. Ta pozycja może być stosowana na początku porodu, gdy główka dziecka znajduje się wysoko nad wchodem miednicy. Wykonywanie okrężnych ruchów miednicą zwiększa szansę prawidłowego wstawienia się główki w kanał rodny. Można je także wykonywać klęcząc na obydwu kolanach z rękoma opartymi na biodrach. Kierunek obrotów biodrami nie ma znaczenia, ale ważne jest
Siedzenie w klęku, Pozycje do relaksu
Pozycja na boku, Klęczenie na łóżku lub fotelu porodowym
II okres porodu
Aktywność i zastosowanie pozycji wertykalnych w II okresie porodu mają wpływ na tempo tego okresu, stan dziecka w trakcie i po porodzie, uszkodzenia krocza. Dają kobiecie poczucie swojej mocy a nie bezradności.
Zalety tych pozycji w II okresie porodu dotyczą głównie:
• poród postępuje szybciej – dzięki sile grawitacji ,skurcze macicy są wtedy silniejsze i częstsze
• mniejsze ryzyko niedotlenienia dziecka – brzuch nie uciska głównych naczyń krwionośnych(zespół aortalno - żylny)[
• szerszy otwór dolny miednicy – w pionie kość guziczna może odchylać się do tyłu, dzięki temu główka ma więcej miejsca niż w ułożeniu na wznak
• łatwiejsze parcie, bo dziecka nie trzeba wypychać pod górę; kanał rodny jest tak zbudowany, że podczas leżenia (zwłaszcza przy uniesieniu nóg), jego ujście jest skierowane skośnie do góry; znacznie łatwiej przeć, gdy kanał rodny jest skierowany w dół,
• lepsza ochrona krocza – w pozycji leżącej główka podczas parcia najmocniej napiera na krocze w okolicy odbytu – i dlatego, by zapobiec jego pęknięciu, wykonuje się rutynowe nacięcie; natomiast gdy ciało jest w pionie
• Umożliwia dziecku pozbycie się zalegających wód płodowych – wody są wyciskane z dróg oddechowych w sposób łagodny i mogą swobodnie wypływać na zewnątrz. Dzięki temu nie ma konieczności odśluzowania noworodka, za wyjątkiem wskazań medycznych.
Parcie w kucki. Parcie w kucki na łóżku porodowym, Parcie w pozycji stojącej, Parcie w klęku z pomocą osoby towarzyszącej
Parcie w poziomym klęku, Parcie w pozycji siedzącej.
Taka pozycję łatwo przyjąć na łóżku lub fotelu porodowym. Jeśli nie ma ono regulowanego oparcia, plecy można podeprzeć workiem sacco lub poduszkami. Ważne, by stopy nie były uniesione wyżej niż kolana! Gdy są zbyt wysoko, kanał rodny kieruje się ku górze. Plecy rodzącej powinny być ustawione jak najbardziej pionowo.
Parcie w pozycji siedzącej, mniej lub bardziej odchylonej jest najczęściej stosowaną pozycją.
Pozycja siedząca na fotelu porodowym
Jest wygodna dla położnej, ale zwrócić uwagę trzeba, by kobieta siedząc nie uciskała kości guzicznej (ogonowej), gdyż daje to dyskomfort w postaci bolesności a unieruchomiona kość utrudnia główce dziecka obniżanie w kanale rodnym.
CELE OPIEKI PRENATALNEJ
1 Wczesne rozpoznanie ciąży i stałe jej monitorowanie.
2 Wczesne wykrycie zagrożeń ciąży i zdrowia matki oraz ich leczenie.
3 Zaspokojenie potrzeb biologicznych i psychospołecznych ciężarnej.
4 Promocja zdrowia kobiet ciężarnych poprzez:
POZIOM I zapewnia opiekę zdrowotną kobietom z ciążą przebiegającą bez powikłań i zdrowym noworodkom urodzonym po 36 tygodniu ciąży, u których nie stwierdza się żadnych czynników ryzyka. Opiekę perinatalną I poziomu sprawują:
W zakresie ambulatoryjnym – lekarz rodzinny, lekarz położnik i położne poradni K, lekarz pediatra i pielęgniarki poradni D, prywatne gabinety lekarskie położniczo-ginekologiczne i pediatryczne, położne i pielęgniarki środowiskowe.
W zakresie stacjonarnym – oddziały położnicze pracujące w systemie matka-dziecko (rooming-in) i oddział noworodkowy pediatryczny
POZIOM II zapewnia opiekę ciężarnym i noworodkom z umiarkowanym i wysokim stopniem ryzyka w odniesieniu do matki i dziecka. Do jego zadań należy leczenie noworodków z niską masą urodzeniową oraz takich, u których występuje nasilenie się objawów chorobowych w stopniu średnim.
Opiekę perinatalną II stopnia sprawują:
W zakresie opieki ambulatoryjnej- poradnie specjalistyczne dla kobiet, dla dzieci, poradnie patologii noworodka i poradnia konsultacyjna patologii ciąży;
W zakresie opieki stacjonarnej – oddziały położnicze pracujące w systemie matka-dziecko i oddziały patologii noworodka.
POZIOM III przeznaczony jest dla ciężarnych i noworodków z wysokim stopniem ryzyka. Do zadań III poziomu należy prowadzenie ciąż i porodów wysokiego ryzyka, leczenie noworodków najciężej chorych oraz nadzór nad ich rozwojem.
W z kresie opieki ambulatoryjnej – regionalne poradnie dla kobiet, dla dzieci i oceny rozwoju dziecka;
W zakresie opieki stacjonarnej – regionalne ośrodki opieki perinatalnej (kliniki położnicze i neonatologiczne AM lub oddziały położnicze i noworodkowe instytutów resortowych) oraz specjalistyczne kliniki i oddziały dziecięce.
Rozpoznanie ciąży opiera się zarówno na szeregu danych obiektywnych, jak i subiektywnych, które są różne w zależności od zaawansowania ciąży.
Objawy domyślne
Zaliczamy do nich nudności i wymioty, zwłaszcza na czczo, choć mogą się one powtarzać kilkakrotnie w ciągu dnia.. Kobiety skarżą się na brak łaknienia, wstręt do pokarmów uprzednio lubianych, wrażliwość na zapachy, Równocześnie zjawiają się dziwne zachcianki pokarmowe, czasami ślinotok, wzmożona pobudliwość nerwowa.
Pojawiają się bóle głowy, senność, obniżenie sprawności intelektualnej. Równocześnie słyszy my skargi na bolesne obrzmienie sutków, nagłe chudnięcie lub tycie.
Dostarczają one już znacznie istotniejszych argumentów przemawiających za ciążą. Zaliczamy do nich: 1) zatrzymanie miesiączki, 2) rozpulchnienie i zasinienie zewnętrznych narządów płciowych (objaw Chadwicka), 3) powiększenie, rozpulchnienie i zmiany kształtu macicy (objaw Hegara- rozpulchnienie cieśni, Godalla - zasinienie i rozpulchnienie szyjki macicy, Chadwicka- powiększenie jednego z rogów macicy), 4) zmiany barwnikowe na skórze,5) charakterystyczny przebieg podstawowej ciepłoty ciała, 6) biologiczne i immunologiczne próby ciążowe.
Objawy pewne: wykazanie za pomocą USG obecności zarodka/płodu w macicy; wysłuchanie tonów serca płodu; stwierdzenie w zapisie KTG akcji serca płodu; wybadanie części płodu; stwierdzenie ruchów płodu,
CZAS TRWANIA CIĄŻY
Reguła Naegelego, która ułatwia obliczenie 280 dni brzmi:
Prawdopodobny termin porodu wylicza się przez dodanie do daty ostatniej miesiączki
7 dni i odjęciu trzech miesięcy.
Przykład wyliczenia: 10.12.2009 + 7 DNI - 3 MIESIĄCE = 17.09.2010r.
Jeśli cykl jest dłuższy lub krótszy niż 28 dni, to różnicę tę uwzględnia się w schemacie wyliczenia:
l. dzień ostatniej miesiączki dodać 7 dni ± x dni, i odjąć 3 miesiące
przy czym x oznacza różnicę między cyklami 28-dniowymi.
Obliczanie terminu porodu od dnia poczęcia
Czasem ciężarne potrafią podać termin poczęcia. Wyliczenie terminu porodu jest wtedy bardzo łatwe. Wiedząc, że ciąża trwa 266 dni post conceptionem, wystarczy od podanej
daty koncepcji odjąć 3 miesiące i 7 dni, a uzyska się termin porodu:
Data poczęcia - odjąć 7 dni, odjąć 3 miesiące = termin porodu
Przykład: 15. 10. 2009r. odjąć 3 miesiące (kalendarzowe) odjąć 7 dni = 08.07. 2009r.
kryswiec