STRES – POJĘCIE STRESU I JEGO FAZY
· Pojęcie stresu zostało po raz pierwszy wprowadzone w biologii przez Seyle’go następnie zostało przeniesione na grunt psychologii.
· Stres psychologiczny to zbiór reakcji psychicznych zmierzających do przezwyciężenia czynników szkodliwych lub niesprzyjających dla człowieka tzw. stresorów.
· Reakcje składające się na stres polegają na:
§ Wzroście aktywności układu nerwowego
§ Wzroście pobudzenia emocjonalnego.
· Wyróżniamy 3 fazy stresu:
I. faza mobilizacji, reakcja alarmowa.
§ Następuje ogólna mobilizacja procesów psychicznych.
§ Wydziela się adrenalina, która powoduje sprawniejsze spostrzeganie, lepszą pamięć i bardziej odkrywcze myślenie.
II. faza rozstrojenia, reakcja odporności.
§ Przedłużający się stan stresu powoduje pogorszenie czynności umysłowych zakłócenia i schematyczność działania. (powtarzanie tych samych czynności, które nic nie daje)
III faza destrukcyjna, reakcja wyczerpania.
§ Żadna czynność nie jest wykonywana poprawnie.
§ Zaburzona jest realna ocena sytuacji.
§ Emocje biorą górę nad rozsądkiem.
§ Pojawiają się problemy zdrowotne tzw. zaburzenia psychosomatyczne.
§ Można zaobserwować 3 formy zachowania:
1. Agresja/autoagresja
2. Ucieczka/izolacja/depresja
3. Płacz/poszukiwanie pomocy
NASTĘPSTWA STRESU
· Wyróżnia się trzy rodzaje następstw stresu:
· Następstwa negatywne
Ø Wyzwalane są przez dystres (zły stres)
Ø Występuje wtedy, kiedy stresory działające na człowieka obciążają go i nie dają mu możliwości walki ani ucieczki.
Ø Reakcja stresowa trwa i nie widać jej końca.
Ø Prowadzi do zaburzeń psychosomatycznych oraz emocjonalnych.
Ø Obniża poczucie wartości człowieka.
· Następstwa pozytywne
Ø wynikają z eustresu (dobry stres).
Ø Stresory działające na człowieka podwyższają jego możliwości, rozwijają umiejętności działania.
Ø Następstwem jest zdrowe poczucie własnej wartości, komfort psychiczny i poczucie dobrze wypełnionego zadania.
· Następstwa neutralne
Ø Wynikają z neustresu (obojętny stres)
Ø Występuje gdy działające na człowieka stresory są niewielkie albo odporność psychiczna człowieka jest tak duża że potrafi sobie z nimi poradzić.
ODPORNOŚĆ PSYCHICZNA
· Wyróżnia się dwa rodzaje odporności psychicznej
Ø Odporność psychiczna na stresor – przejawia się stosunkowo niską reaktywnością emocjonalną w sytuacjach trudnych.
Ø Odporność psychiczna na stres –przejawia się zdolnością do zorganizowanego działania mimo pobudzenia emocjonalnego.
· Czynniki wpływające na odporność psychiczną:
Obniżające odporność psychiczną
Podwyższające odporność psychiczną
Przeżywany dystres i doznawane porażki
Przeżywany eustres i związane z nim zbieranie doświadczeń
Destrukcyjne poglądy na rzeczywistość (człowieka nie sposób zmienić; to nie ma sensu)
Konstruktywne poglądy na rzeczywistość (wszystko jest trudne zanim stanie się proste; trudności są po to aby je pokonywać)
Pesymizm życiowy
Optymizm życiowy
Brak celów życiowych
Jasno określone cele życiowe
Nastawienie lękowe i rezygnacyjne
Nastawienie na rozwiązywanie trudności
Regulacja egocentryczna
Regulacja prospołeczna
Zły styl życia
Dobry styl życia
POTRZEBY JAKO ELEMENT OSOBOWOŚCI
· Potrzeba – odczuwany brak do zlikwidowania którego dąży organizm
· Z definicji potrzeby wynika, że jest ona związana ze stanem deprywacji czyli braku czegoś
· Ponieważ człowiek jest jednością biopsychospołeczną, dlatego też można mówić o potrzebach:
§ biologicznych/fizjologicznych
§ psychicznych/psychologicznych
§ społecznych/socjologicznych
· KLASYFIKACJA POTRZEB WEDŁUG MASLOWA
I.POTRZEBY FIZJOLOGICZNE
ü Mają swoją lokalizację w ciele
ü Działają na zasadzie homeostazy, czyli przywracania organizmu do równowagi
ü Zaliczamy do nich potrzeby:
§ Pragnienia
§ Snu
§ Aktywności
§ Odżywiania
§ Posługiwania się głosem
§ Przyjemności zmysłowych
II.POTRZEBY BEZPIECZEŃSTWA
§ Wolności od lęku przed urazem fizycznym, potępieniem przez innych, poniżeniem we własnych oczach
§ Zależności
§ Opieki
§ Protekcji
§ Ładu i porządku
III.POTRZEBY AFILIACJI (PRZYNALEŻNOŚCI I MIŁOŚCI)
ü Potrzeby te wyrażają się w:
§ Szukaniu towarzystwa
§ Zakładaniu organizacji
§ Tworzeniu klubów, klanów, gangów
§ Dążeniu do przezwyciężania obcości i samotności
IV.POTRZEBY PRESTIŻU I UZNANIA
ü Są one związane z aprobatą społeczną, uznaniem ze strony innych
ü Wyrażają się w formie dwóch potrzeb:
§ Potrzeba uzewnętrzniania swojej osobowości, tzw. potrzeba ekshibicjonistyczna
§ Potrzeba wyczynu
V.POTRZEBY SAMOREALIZACJI
ü W tych potrzebach zawiera się dążenie człowieka do rozwoju swoich możliwości
· Każda potrzeba przejawia się określoną tendencją w zachowaniu, oznacza to, że każda potrzeba wyraża się poprzez reakcje:
§ Motoryczne
§ Emocjonalne
§ Wyobrażeniowe
§ Werbalne
Stany zaspokojenia lub niezaspokojenia danej potrzeby przejawiają się w w/w reakcjach.
Obserwując daną osobę można rozpoznać, która z potrzeb jest u niej niezaspokojona
ü Ziewanie
ü Rozdrażnienie
ü Skojarzenia związane ze snem
ü Mówienie o swoim zmęczeniu
ü Unikanie urazu fizycznego, bodźców bólowych, ran choroby, śmierci
...
Renstan