Patrycja Duda
Technikum Weterynaryjne Semestr II
PRACA ZALICZENIOWA
Łożysko placenta jest to narząd w którym dochodzi do przylegania lub zrośnięcia błon płodowych zarodka z endometrium macicy w celu wymiany fizjologicznej. Dzięki łożysku krwioobieg matki zbliża się do krwioobiegu zarodka, a następnie płodu. Łożysko składa się z dwóch części: części płodowej pars fetalis i części matczynej pars materna. Część płodową stanowi unaczyniona kosmówka, a matczyną część funkcjonalna lub doczesna endometrium macicy.W trakcie rozwoju łożysk sposób przylegania i łączenia się błon płodowych z endometrium i w trakcie trwania ciąży często jeden typ łożyska może przechodzić w inny.
W zależności od tego, która błona płodowa wchodzi w skład łożyska można wyróżnić łożyska:
· żółtkowo-kosmówkowe
· żółtkowe
Ostatecznym łożyskiem ssaków jest łożysko kosmówkowo-omoczniowe placenta chorioallantoica.
Kolejnym rodzajem klasyfikacji łożysk jest podział na łożyska:
· rzekome nieinwazyjne placenta indeciduata / semiplacenta
· prawdziwe inwazyjne placenta vera / placenta deciduata.
W łożysku rzekomym kosmówka wchodzi w ścisły kontakt z endometrium macicy, ale nie niszczy endometrium, a przy porodzie kosmki kosmówki wysuwają się z endometrium i poród odbywa się bez krwawienia. W łożysku inwazyjnym kosmki kosmówki wnikają do endometrium i niszczą je w różnym stopniu, a przy porodzie wydalana jest też część funkcjonalna (doczesna) endometrium co powoduje krwawienie.
Przez popłód rozumie się łożysko razem z błonami płodowymi i pępowiną.
Jeszcze innym rodzajem klasyfikacji jest sposób rozmieszczenia kosmków na kosmówce co pozwala na wyróżnienie takich łożysk jak:
· rozproszone pl. diffusa – kosmki rozproszone są na całym jaju płodowym (koń, świnia)
· liścieniowate placenta cotyledonaria – kosmki na kosmówce zgrupowane są w pewnych obszarach zwanych liscieniamicotyledones, którym od strony endometrium odpowiadają brodawki maciczne corunculae endometriales; liścień w połączeniu z brodawką tworzy łożyszcze placentom; pomiędzy liścieniami kosmówka jest gładka (przeżuwacze)
· popręgowe placenta zonaria – w którym silnie rozgałęzione kosmki zgrupowane są w obrębie pasa w części środkowej jaja płodowego, a pozostała kosmówka jest gładka (drapieżne)
· tarczowe placenta discoidalis – kosmki zgrupowane są na obszarze o kształcie tarczy lub dysku, a pozostała kosmówka jest gładka (człowiek, naczelne, gryzonie)
Łożyska rozproszone i liścieniowate są nieinwazyjne, a popręgowe i tarczowe są inwazyjne. Czynnościowo łożysko to rejon w którym zachodzi wymiana odżywcza, gazowa i wydalnicza między płodem, a matką.Unaczynienie części matczynej łożyska: do macicy krew dopływa 3 tętnicami: tętnicą maciczną przednią, środkową i tylną. Naczynia te biegną najpierw w mezometrium po czym rozgałęziają się, następnie wnikają do endometrium i jako mniejsze rozgałęzienia dochodzą aż po nabłonek endometrium w postaci naczyń krwionośnych włosowatych. Do części płodowej krew od zarodka dopływa 2 tętnicami pępkowymi, które w obrębie kosmówki kapilaryzują na naczynia włosowate tętnicze występujące zarówno w obrębie kosmków jaki i w kosmówce gładkiej. Utlenowana krew z łożyska odpływa do zarodka żyłą pępkową. W obydwu sieciach naczyń włosowatych (matczynej i płodowej) zwolniony jest przepływ krwi oraz przeciwnie skierowany prąd przepływu krwi, co zapewnia lepszą wymianę substancji odżywczych, wymianę gazową i wydalniczą między matką i płodem. W łożysku krew matki nigdy nie miesza się z krwią płodu. Ze względu na ilość warstw ograniczających krew matki od krwi płodu wprowadzono pojęcie błony międzykrwiowej zwanej również barierą łożyskową. Najgrubsza błona może składać się z 6 warstw, a łożysko o takiej błonie międzykrwiowej określa się jako łożysko nabłonkowo-kosmówkowe placenta epitheliochorialis. W łożysku tym są zachowane wszystkie warstwy tkanki zarówno od strony matczynej jak i płodowej łożyska.
Nabłonkiem kosmówki jest trofoblast.
Ta błona międzykrwiowa (liczba warstw oddzielająca krew płodu od krwi matki) zbudowana jest:
· idąc od części matczynej łożyska wyróżnia się 3 warstwy:
1.śródbłonek naczyń krwionośnych włosowatych endometrium
2.niewielka warstwa tkanki łącznej endometrium
3.nabłonek endometrium
· idąc od części płodowej występują też 3 warstwy:
1.nabłonek kosmówki – trofoblast
2.niewielka warstwa tkanki mezenchymatycznej
3.śródbłonek naczyń krwionośnych włosowatych kosmówki.
Jednak w skutek niszczenia endometrium przez trofoblast kosmówki płodu liczba warstw ograniczających krew matki od krwi płodu może ulegać redukcji i dlatego możemy wyróżnić:
Łożysko łączno kosmówkowe placenta syndesmochorialis o 5 warstwowej błonie międzykrwiowej, w którym część płodowa jest w dalszym ciągu trójwarstwowa, natomiast w części matczynej lizie uległ nabłonek endometrium, a pozostałe warstwy zachowują swoją strukturę. Łożysko śródbłonkowo-kosmówkowe placenta endotcheliochorialis z zachowaną 3-warstwową częścią płodową łożyska, a od strony matczynej lizie uległ nabłonek i tkanka łączna endometrium. Błona międzykrwiowa jest 4-warstwowa.
W miarę niszczenia przez trofoblast kolejnych warstw endometrium może wystąpić łożysko krwio-kosmówkowe placenta hemochorialis o 3-warstwowej błonie międzykrwiowej z zachowaną częścią płodową, a w części matczynej łożyska brakuje nabłonka endometrium, tkanki łącznej endometrium oraz zniszczony jest śródbłonek naczyń krwionośnych włosowatych endometrium i wówczas kosmki kosmówki kontaktują się z krwią matki wynaczyniającą się z naczyń krwionośnych włosowatych części doczesnej endometrium. Taka błona międzykrwiowa występuje w łożyskach człowieka, naczelnych i w pewnych obszarach łożyska drapieżnych.
Mimo bardzo skąpej błony międzykrwiowej nigdy krew matki nie miesza się z krwią płodu.
Funkcje łożyska:
Łożysko pełni wiele funkcji. Najwcześniej pojawia się funkcja odżywcza związana z transportem przez łożysko. Zarodek a potem płód do rozwoju potrzebuje różnych substancji służących do odżywiania już istniejących komórek, do wytworzenia nowych komórek i dla ich prawidłowej przemiany materii oraz składników dostarczających energii.
Od strony matki do zarodka przechodzą substancje, których on nie jest jeszcze w stanie zsyntetyzować oraz substraty do syntezy różnych substancji. Źródłem tych substancji jest mleczko maciczne embriotrof, które może być dwojakiego rodzaju:
I Histiotrof – to wytwór endometrium, w którego skład wchodzą wydzielina nabłonka i gruczołów endometrium; przesącz krwi i płynu tkankowego, oraz mogą wchodzić resztki zniszczonego nabłonka i tkanki łącznej endometrium, a także krew pochodząca z wynaczynnień. Histiotrof pełni rolę odżywczą przede wszystkim we wczesnych stadiach rozwojowych zarodka gdy uwolniona z osłonki przejrzystej blastocysta dochodzi do macicy oraz na początku implantacji.
II Hemotrof – są to wszystkie substancje przechodzące z krwi matki bezpośrednio do łożyska; im bliższy staje się kontakt matki z zarodkiem i im bardziej zbliżają sie do siebie ich naczynia krwionośne tym większe znaczenie ma odżywianie hemotroficzne.
W miarę rozwoju ciąży wymiana ta odbywa się na coraz to większej powierzchni zetknięcia się endometrium z kosmówką płodu. Wymiana między matką a zarodkiem jest selektywna i łożysko przepuszcza tylko niektóre substancje. Wymiana może odbywać się na drodze dyfuzji prostej, ułatwionej oraz transportu aktywnego. Przez transport droga dyfuzji prostej przechodzą substancje drobnocząsteczkowe, woda, tlen, mocznik, dwutlenek węgla, większość soli mineralnych, monocukry, witaminy rozpuszczalne w wodzie i niektóre elektrolity. Drogą dyfuzji ułatwionej przechodzą niektóre węglowodany, a za pomocą transportu aktywnego aminokwasy, kwasy tłuszczowe i glicerol, niektóre węglowodany, białka o charakterze przeciwciał, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, kreatyna i fosfokreatyna służące zarodkowi do odtwarzania ATP.
Nie przechodzą przez łożysko kwasy nukleinowe i większość hormonów matki, za wyjątkiem hormonów steroidowych, które przechodzą w dwie strony i regulują metabolizm matki jak i płodu.
Łożysko pełni również funkcję narządu oddechowego. Płuca zarodka i płodu są nieczynne, słabo ukrwione, zapadnięte i wypełnione wodami płodowymi. Nadto krążenie odżywcze nie jest oddzielone od krążenia oddechowego i dlatego łożysko służy do wymiany gazowej między krwioobiegiem matki i płodu. Wymianie tej sprzyjają przeciwnie skierowane prądy krwi w naczyniach części matczynej i płodowej, zwolniony przepływ krwi w rejonie łożyska oraz wyższe ciśnienie krwi matki niż płodu. We krwi matki więcej jest tlenu, a w krwi płodu więcej dwutlenkuwęgla i wymiana gazowa odbywa się na drodze dyfuzji prostej.
Łożysko pełni funkcję narządu wydalniczego. Produkty przemiany materii z krwi płodu wydalane są do krwi matki przez łożysko i stąd przez nerkę ciężarnej matki usuwane są wraz...
nadiachan