Pojęcia podstawowe.doc

POJĘCIA PODSTAWOWE

EKOLOGIA

• oikos (grec.) – dom, logos (łac.) – nauka

• nauka zajmująca się wzajemnymi powiązaniami między organizmami żywymi a środowiskiem

• nauka o strukturze i funkcjonowaniu żywej przyrody

• „biologia środowiskowa” (Odum 1963)

• EKOLOGIA jest nauką o zależnościach decydujących o liczebności i rozmieszczeniu organizmów (Krebs 1997)

• EKOLOGIA zajmuje się strukturą i funkcjonowaniem przyrody (układów ekologicznych = ekosystemów)

• Odróżnienie EKOLOGII od OCHRONY ŚRODOWISKA (!!!)

Podział EKOLOGII

• AUTEKOLOGIA – dziedzina ekologii zajmująca się badaniem zależności między organizmami a warunkami środowiska

(Krebs 1997)

• SYNEKOLOGIA – dział ekologii zajmujący się badaniem grup organizmów i ich oddziaływań ze środowiskiem (Krebs 1997)

PRZYRODA

Całokształt rzeczy, zjawisk i czynników występujących we wszechświecie i tworzących ten wszechświat.

Badaniem przyrody zajmują się takie nauki jak:

• Biologia

• Geografia

• Chemia                                          Nauki przyrodnicze

• Fizyka

• Matematyka

• Astronomia

• Inne...

ŚRODOWISKO

Jest to ogół czynników ożywionych (biotycznych) i nieożywionych (abiotycznych), mających bezpośrednie znaczenie dla życia i rozwoju organizmu danego gatunku lub jego populacji.

Czynniki środowiska wpływają wzajemnie na siebie, a współdziałając tworzą określony zespół warunków, w których bytuje organizm czy populacja.

EKOSYSTEM

Układ ekologiczny będący głównym  obiektem badań ekologii. Każdy ekosystem składa się z czynników ożywionych (biotycznych)
i nieożywionych (abiotycznych), podobnie jak środowisko.

EKOSYSTEM A ŚRODOWISKO

• w przypadku EKOSYSTEMU interesuje nas jak pewien fragment przyrody jest zbudowany (złożony) i jak funkcjonuje

• patrzymy na to niejako od zewnątrz

• pojęcie to jest częściej stosowane w synekologii

• w przypadku ŚRODOWISKA interesuje nas jak czynniki, które tworzą ten sam fragment przyrody, oddziałują na jakiś organizm (populację) – jakie warunki życia im stwarzają

• patrzymy na to niejako od wewnątrz

• pojęcie to jest częściej stosowane w autekologii

SIEDLISKO

Można zdefiniować na trzy sposoby:

• jest to abiotyczna część środowiska (ekosystemu)

• jest to suma czynników klimatycznych i glebowych

• jest to wypadkowa położenia (ponieważ kształtuje ono bezpośrednio klimat, a pośrednio glebę)

BIOCENOZA

• jest naturalnym zespołem organizmów żywych danego środowiska (ekosystemu), powiązanych ze sobą przez rozmaite czynniki ekologiczne i tworzących organiczną całość, która dzięki rozmnażaniu i samoregulacji utrzymuje się trwale w przyrodzie w stanie dynamicznej równowagi

• biocenoza składa się zazwyczaj z wielu populacji różnych gatunków

Gatunek

• Podstawowa jednostka klasyfikacyjna w systematyce organizmów

• Obejmuje populacje osobników blisko spokrewnionych, podobnych do siebie i krzyżujących się ze sobą.

Populacja

Grupa organizmów należących do tego samego gatunku, współwystępujących na określonym obszarze i w określonym czasie.

SUKCESJA EKOLOGICZNA

• Proces zastępowania jednego typu biocenozy przez inny

• Progresywne zmiany flory i fauny, które zmierzają do osiągnięcia klimaksu

KLIMAKS

Stan biocenozy, w którym jest ona zdolna do trwania w określonych warunkach klimatycznych i edaficznych.

HOMEOSTAZA

Zdolność do utrzymywania stałości lub względnej jednorodności funkcji w obrębie pojedynczego organizmu, oddziaływań

pomiędzy organizmami w populacji lub zgrupowaniu wielogatunkowym, wobec zmieniających się warunków otoczenia.

KRAJOBRAZ

• jest to zespół różnych ekosystemów

• strefę przejściową między różnymi ekosystemami nazywamy EKOTONEM

BIOM

• Jest to zespół wszystkich ekosystemów tego samego typu na kuli ziemskiej

• Rozległy obszar lądu, który charakteryzuje jednakowy klimat, a w efekcie określona szata roślinna i gleby

• Klasyfikację prowadzi się na podstawie dominujących formacji roślinnych

BIOSFERA

• jest pojęciem nadrzędnym dla KRAJOBRAZU i BIOMU

• można powiedzieć, że wszystkie ekosystemy na kuli ziemskiej tworzą razem biosferę

BIOSFERA

Układ ekologiczny obejmujący wszystkie żyjące na Ziemi organizmy, funkcjonujący jako jedna całość, czerpiący energię przede wszystkim z energii promieniowania słonecznego.

BIOSFERA, jako całość, dokonuje przemiany materii w skali globalnej i wywiera decydujący wpływ na warunki fizykochemiczne panujące na powierzchni naszego globu (Weiner 1999).

Polskie                                                                                                                Obcojęzyczne

ŚRODOWISKO lub UKŁAD EKOLOGICZNY                                                        BIOTOP lub EKOSYSTEM

- Siedlisko (cz. Nieożywiona)                                                                                    - Ekotop

klimat                                                                                                                klimatop

gleba                                                                                                                edafotop
- zespół żywych organizmów                                                                                    - Biocenoza
rośliny                                                                                                                fitoc.
grzyby                                                                                                                fungic.
zwierzęta                                                                                                                zooc.

...