Malinowski r.1.pdf

(14063 KB) Pobierz
l
Rordr|oł
prowny
Język
|. Polmowonie
ięzyko
języka prawnego rczpoczynamy od przybliżenir
ptlświęconą
własnościom
||rncę
.ięz,yka.
;xljęcirr
Nn wstępic na|eży zauwaŻyć, że pojęcie języka nie jest jednoznaczne i jest
t|e|inittwunc rÓżny sposÓb nie tylko w granicach poszczegÓlnych dyscyp|in
w
nnttktlwych,|ecz takŻew ramach jednej dyscypliny funkcjonuje wiele odmien-
nye|t t|clinicji. Nie znaczy to, Że zastosowane podejściai związane z njmi
r|c|inicje.ięzyka wykluczają się, raczej zwracająone uwagę na inne własnoś
punktÓw widzenia, z ktÓrych patrzy się na ten
ię:ykrr.wynikają z rÓżnorodności
definicji odwofują się teżprawnicy, prowadzącybadanie
laltt 'język. t)o rr5żnych
,|ęrykrrpri|w|lcgo,co jest związane z metodologią stosowaną przęz poszcze-
gti|ltychbrldaczy.
.|ęzykprawny możei powinien być badany przy wykorzystaniu
rrlżnychrlyscyplin naukowych.
|net(x|
języka stosowanegow logice.
prczcnlac.ięrozpoczynamy od określenia
Xrrllk11
po.jęcicmw |ogice jest znak, od ktÓrego zwykle rozpoczyna się
|lrx|rrtnwrlwyrn
języka. Przez znak rozumiemy stan rzeczy
związanc z tlkreśleniem
nlŻwnżtttlitt
r1illwtlt|tlwtt||y
cz,lowiekapo to, by wedługprzyjętejkonwencji znaczeni<
|)|.,/,c,/,
we| (tlltlrlwtlc'i zwyczit.iowe')
Itrb
wiązaćZ tym Stanem
myślio określonej
trcśo
('eltlrr wylworzcniaznaku .jcst intencjakomunikacjiz jednym lub wieloma
tx||rirtrt.lltlti zltttktl.
lcgtl
|{ozrriżnia trzy rodzajeznakÓw: znaki symbolicznc
się
izltitki ikonicznc.
Itlnlrlirrrfcksowc
Podstawowe
znaczeniemaznak
symboliczn
le wlg|ęrlrllltt lrl. if tlrlltlfliwiaptllozumicwanie członkÓw okroślonc
się
l bl o ru l u rl u i .
tl
grr
IcŻ
tttt
l eI t'lttr ttI tl./llć|(.lilIllce(zw ttltt.p.r l stlIlsItitIr .t lt llt.t.ittIlty tlt). Iw rlrzrl
l' j. wy
r
lr:gn ptr łr r'r lorv rckirllnlru t l('('tv po lo. lry rr r rr v 'rlowt ck. ktr'll' y
l(.ltwy lwrl
r
t.t|tly r tg|lI r ec'y ttr llacly . plr y1 ltr a||cltttI la.ttlw ||E Ć$tyrlkr eślrllto.||af/' e|
z lrzcchclcltlenltiw:
lttltlrąvtttIrrrllt.ltty |ryIcttt
zltlżtltlyllt
;cs|
'icc|llltczcśrrit.
l2
L Jqzyk
Nowny
l. Polnovonla
lqtfho
r5
()Zllitczilncgo' przcdmiotu,
. cIcIllclllll
t.j.
bytu,1lrljęcirt,
ltIttt.zt'llitt lożtakiego
Irlll
Ilttgltlt:llltl
rzcczywisloŚci, ktÓry chcemy wywrl|itć' rrryś|i ptllntrcą
w
zit
ele.
IllcIlI rlzllttcza.jąccgtl,
lI
r Irlrrkt:iizllitktltwtlrczcj,
okreś|ającejzwiązekmiędzy
elementemoznaczającym
rtcl(rlilctllcnl
oznaczanym.
Iilctttclt|cltltlznitczit.jącynr
będzie np. znak drogowy umieszczony przy drodze
k|t5ryinftlrmuje kierowcę o zakazie zatrzymywania, obrączka na
;trlhltcztlc.i',
ilt|ilrltluiącatl stanic oywi|nym, kiwnięcie głowąoznaczającezgodę.Więź
;ltt|ctl
ttttęt|zy
|ilnlti1a reprezentowanymobiektem ma w odniesieniu do znaku Symbo-
Ire
zrrcgocharakter
czysto konwencjonalny.
W r|rr|szych
ror,waż,aniach
ograniczymy się do opisu funkcji i znaczenia wy-
lr1czlticznak w symbolicznych jako podstawowych dla procesÓw komuniko-
wrtllittsię członkÓw społecze/rstwa.
Pozostałeznaki2,bardziej prymitywne, nie
zrrrrjdtlją w zakresie naszegozainteresowania.
się
l)rls|tlgtliąc alfabetem, możemy budować rÓŹne kombinacje liter tworzące
się
cil6i | ,2,3,'.. n-elementowe.Znakiem słownym nazywamy taki ciąg liter (lub
ciqg |ilniczny odpowiadających literom dźwiękÓw), ktÓry ma znaczenie, Ciry
Ii|er (słowopisane) lub ciąg foniczny (słowo wypowiadane) ma znaczenie, jeirc|i
lltls () czymś informuje. Ma to miejsce wtedy, gdy pomiędzy takim słowem
rt tlkrcślonymstanem faktycznym (elementem rzeczywistości)zachodzi zwięek
tlsttt|onyna zasadzie konwencji i gdy ta konwencja jest stała,niezmienna.
Znak słowny stanowiący całość
nazywamy wyrazem (np. przedmiot, roszczenie'
kttnrcntarz). Wyrażeniem nazryalny z kolei sensowny Zestaw wyrazÓw. Wy-
mlłcniembędzie: ,,KonstytucjaRzeczypospolitej Polskiej'', ,'budynek Sądu Naj-
wyf,szego,,, jak też,zdanie: ,,Pozwany nie stawił się na fozprawę,,, gdyŻ vty-
ritżcniate mają określoną
treść,
ktÓrą rozumiemy. Nie jest wyrażeniembezsen-
Sowna zbitka wyrazÓw, jak na przykJad ,powÓd pisze pozwany''. Wyrażenia
ptlwinny być jednoznaczne i zwięzte, powinny w możliwie prosty sposÓb myśli
|w rcy wyrażenia przekazywać jego odbiorcy. ZarÓwno wyraz,,jak i wyrażenie
lnogą mieć postać mÓwioną lub pisemną.
ptlprzcz dwa
przy.jnlt{ąa. kzlf,t|y.ięzyk
i'c
l,rlgicy llrriczęścio.j
.jcst ttkrośltlny
zhittry:
o zbitir wylaicli określonypoprzez podanie wykazu wyrażefipierwotnyoh orirz
regtlłtwtlrzcnia nowych wyrażeri(reguły fonnowania), a także zasad przc-
ia
k ształcan wyrażeri(reguĘ transformowania)'
r zbi(lr przyporządkowanychtym wyrażeniomznaczeri(tj' regut przypisujących
rzeczywi sto ścipozajęzykowej').
w yrażen om j ęzyka elementy j aki ejś
i
powyżej tzw. |ogiczna koncepcja języka odpowiada okreś|one
|'l.zcdstawiona
okresie;badającdany język,
czasowejjęzyka funkcjonującegow dłuższym
|itzir:
ltlrlżcmyty|ko stwierdzićjego stan występującyw momencie obserwacji.Język
zttlicnia się jednak z upĘwem czasu i w kolejnych, następującychpo sobie
|irzirch czasowych w wymienionych wyżej zbiorach występują rÓżne zmiany
wyrażc , znaczen|ub przyporządkowari. W sensie historycznym język jest zatem
lckwcncją powiązanych ze sobąjęzykÓw w sensie logicznym.
|,ogiczna koncepcja języka znajduje Zastosowaniew badaniach językoznaw.
gzyclr w duiej mierze dzięki swojej prostocie' pozwalającej na wypracowa-
i
lric .jcdnoznacznego jasnego aparatupojęciowego do ana|iz językowych. Jest
tlntt często przyjmowana w badaniach języka prawnego prowadzonych przez
1lrttwnikw . Należy odnotować, Ze przedstawiona wyżej logiczna koncepcja
jest jedyna, jaką wypracowałalogika. Logicy i filozofowie przed-
'ięryka nie
język w bardzo zrÓŻnico-
;|rrwi|ikilkadziesiąt rÓżnych definicji, określających
wrutyspos b?.
WykrlrzystaniemznakÓw do przekazywania informacji zajmlĄe się teoria infor-
ltlltcji utworzona przez Claude'a Shannona i Norberta Wienera, będąca najbar-
na
' l)rrr. ten temat;F. Studnicki,Znaki drogowe,,,Studia
Cywilistyczne" 1968,t. Xl.
, Si1to: znak indeksowy i znak ikoniczny. Znak indeksowy (łac.index - dosłownie:pa|ec
wskrrzujący szerzej:
-
wskaźnik,
cecha,Ętuł,napis,nazwa)wskazujecoś
znajdującego
się
-.'-
w.jcgo bliskości tab|icainformacyjna
wskazujenumerperonu,z ktÓrego odjeżdża
pclcii1g
t|tl Krukowa' strzirlkitz napiscm Sąd Rejonowy nriejscepołożenia
takiego sądu itp. Znak
()Znilczi|
ikrlniczlly (p,|..
.,ikł),' rllrl.rrz) obiekt podobny do rzeczy, ktÓrą reprezcntu'jc,
to
(firtoglrrlirr
plrcrltttiolrr,
rturkicta
policjantaprzy drodze).Zarowno znaki inclcksowc,
.iak
i ikrllttcrltt'u,yLrrtzyr|tljt1
isllric:jr1cy
nalura|ny
zwiqzekpomiędzy
sanryrn
znakicnlircprczctt.
I tt wt t ll Vlll I r |. {./ |. .I l l l rtl h Ir l tg tt t cll tcln l z o oz y w is lo ś ci.
.
l
!Vy t .t : | ' 1 ,r r t tttt; y rv l ttl y t lt lw t. ll t . lt t kl ic w y r r t ż clr i c n r 1 r r os t y n r.
ł |'n|rz: K. A'irtukicwicz, Logika pragmatyczna, Warszawa |974, s, 24 i n' Autor zwraca
żc
llwl|gę nll l'rrkt, istnicjc jeszcze bardziej uproszczona |ogiczna koncepcja języka zakładają-
przyporządkowali pomiędzy wyrażeniami i ich znaczęniami, w ktÓrej
t,n jct|ttrlzllitczność
nic
w rr'czegr,lltlości istnicjc pojęcic synonirnii i wieloznaczności. Szerzej na temat pojęcia
|ęłyhrt w |rlgicr:: l). Stanosz, A. Nowaczyk, Logiczne podstawy języka, Wrocław |976.
r lt i n.
i
ja
Jell |rt ilttcr1rl.ctac. .ięzykrr tlokorrywana zgodnie z przyjętym systemem scmantyczny|ll.
wic|o tcgo typu rcguł intcrprctacyjnych.Do bardzicj znanych
W Iilcrrt|rrrzc
1lt'zct|sltrwiontl
It{lery wr.rylikncy.jnt lcrlril zrraczcnia Ruclollu Canrapan teoria znaczcnia Kazinricrza
&l
tcoria zltaczcnia Johna Austina i innc; patrz: J. Pc|c, ||/stęp
itlstrtttttctttitltrit
A.1rlrtttcwiczrr.
s.
rrfit(t!rkt.Wrrrszrrwrl()l'14, 297 303.
F Itrn rrlr. Z. Zir:lrbl ski. lttliit':.ut'lnxl,tlttv'.tt
Warszawa l9(r , s. l(r l7;
l),'dwoz,tuw,rlwa,
l06 l07'a It t kż c:
||1lttlll\nl: ttt icth l'/illn |ii1t lzt r ,r tl,Kr ak ( lw20 00's.
Ict M Z rl k Slr t|tlwski.
Witrszttwirl9(ll,
/.:tt13ulnic|t
nttukitt rulnnił 1lt'ttu,llt7.
I SttttitIrttvll.t. |,rrrrp', |)c|rll.tnc.
W.
A.
r JH trr
' l| \t, nt| /| rśf l. l tIh r rr Ic lr r r lt'1r r y klr sIiltlttt 1|r lwt ttty1llr t.r lr ,r ft tYcIt lzt lI i.r w lrlg ikriw
|iIr
i
t.lt
k
|(
.l'lte
( i |łr .vr .r sr . ,{) t !g tttl l l|,i'lll.\!( ',,|,tl4t ,,!|,lt,g r ..ltlt|tt tt
r
|()5(rs. l2 (l r lr
'
l
,I
l,th
1tt ;crl tl lar łtit
NnIlt ;t .W
ltr
l hrrIcl 1rr 'r r,l l l Yr |: tr .ąr ttr iitt Yr .ltr |t.Ilttt r .lt $ltt|i( }wllt lv r It 1r llclItltg r vlaI riw1ltltI lttl.'r
r \ l tl i tl \ . !, t tt| , , 1| , 1! i 111' ,, t| ' t| i uł t. l l q . ' l, / ł t' W l | | . i / l | r r l t | ' ) / rr t
I l
| .l
ra
l' Ję4kpruvny
|.Polrnowonlo
l0ryło
t5
r|:te rlg'rtItt:l
lluuką () Znakach funkcjonującychw świecieludzi, zwierząt i ma-
;
jr1ci1 przcdmiot przekazywanieinformacji.
rzyrr. nrrr
zt
Nrlt|re.t.l
Wicncr stwierdza'Że,,Ąęzyk>>jest pewnym sensieinnąnazwąkomu-
w
ji'
lllkrlt' "jirkrrlwnicz słowemużywanymna określenie
kodÓw, za pośrednictwem
btril'ych lx)r()zumiewaniedochodzi do skutku"t. Komunikacja polega tutaj na
rttrzy|i.rlwywaniu odszyfrowywaniu informacji, zaśsam język jest subtelnym
i
l zlrlżrlllyttlktldem, charakteryzującymsię zarazem wysokim stopniem dowol.
ltrrśe W trjęcitlWienera język nie jest wyłącznie atrybutem istot żyvr.ych
i.
(iak
w rtięeiu logicznym czy lingwistycznym), może być stosowany takŻe przez
|l|l|szyIlyzbudowane przez człowieka, a tak'żesŁużydo komunikacji człowieka
l l|||lszy|)ąvic:e
i
versa.
Itrrrr|zic.j
zawężonei sformalizowane pojęcie jęryka przedstawili matematycyg,
rl1lrttctlwt!ącjęzyki własne maszyn matematycznych, języki programowania,
iqzyki trrządzeókodujących itp. Maszyna nie rozumie sensu znakÓw, tzn. nie
tlltlżc uwzględniać sensu wyrażeniajęzykowego' przeksztaŁcaona tekst wedtug
ztlt|ttltogtt
programu. Język jest w tym przypadku rozumiany jako system znakÓw
tl s|ilnna|izowanej strukturze (składni)' zaśsam tekst to ta cuch znakÓw po-
ze
wit1zunych sobą wedługściśle
określonych
zasad.
ll.jęcic .ięzyka jako kodu jest szeroko stosowane w literafurze cybernetycznej
i llttt|cmatycznej, począwszy od |at sześć,dziesiątych
ubiegłego wieku. Ujęciem
|yrn posługujesię wielu prawnikÓw prowadzących badania w ramach tzw infor-
rtrrrlyki prawniczej' cybernetyki prawniczej, a takię w ramach innych bada
o.
lcorctyozno-prawnych'
Z ko|ci językoznawcy' ktÓrych zainteresowania koncentrują się głÓwnie na
ięzykach naturalnych, posfugują się bardziej ztożrcnymikoncepcjami, trakfu-
system elementÓw uporządkowanych
.ir1cymijęzyk jako swego rodzaju całość'
i prlwiązanych ze sobą. Za e|ementy języka najczęściejprzyjmowane jest jego
s|ttwltictwo oraz gramatyka, a takŻe zbiÓr reguł tworzenia słÓw z mniejszych
clząstck,
zwanych morfęmami, orazregaŁtworzenia morfemÓw z niepodzielnych
zwanych fonemami. Punktem wyjściaanalizy jest fonem (najmniej-
elelttcnttlw,
szy clcment systemu dźwiękowego), fonemÓw powstająmorfemy (stanowiące
z
rurjlnrriejszyelement, ktÓry pełni funkcję znaczeniow{, z morfemÓw powstają
|cksclny (wyraz słownikowy, najmniejszy element mogący pełnićfunkcję znaku
d|n z.jawisk empirycznych), z kolei z wytazÓw powstają tzw. wypowiedzenia
n N. Wicncr, ('.vbcrnet.ykuusptleczeit^stwo,Warszawa1950(wyd.Warszawal96l,
s.8l i n.).
.,
l'rlr. lt;r.:.|. |lrlso. Alulomiu i./iziolotr4ia
automątyzacji, Warszawa |9"l3, s.72 i n.
|.'.lltk tt1r..Wstą,1l ittlill.ntlt'vki
pruv,niczcj, pod rcd. J. Wr(lb|cwskicptl. Wrtrszawa l9t15;
thl
Ą'MttIlttrrwrski..\'ttr/ł'llldtl,ttłtn,:ujty''l,itt/ilrnut,iio'finkt'jtttttttt,tttttIl\lrhi||,,1tt.lli:uttuxh'ltnlt
t tt tl lt. .. y *l in l: i. ' ln , . \ , !ę | n ,t ,,lł w l,l,n v , h ,W ttr s zttwtt ()7t]; l rŹ r. | | l Ir It t łt l t łhi l i ł' Il ł, nt t, Iy t, :,
tc
.
|
| , |,
| l| ' I .l , || . ! t| l || |'t | .. || t l| |, ) lt t , , r. . W illr zttw r r
| ( ) 77;
| ;. SItltI lttl Il'
(ztlrrnia), na ktllictl ko|e.inych
połączefie|ementÓw języka Znajdujesię całość
a
z'wanatekstem.Łączenie mniejszych cząstekjęZyka w więk-
z.łoi'ona,
rrrrillirrt|zic.i
zgodnie z regułami gramatycznymijęzyka. Język traktowanyjest
szc llirstęptljc
trwaĘch
ittktl c|cmcnt nlowy i jest rozumiany jako ,,systemnorm społecznych,
znakÓw mowy' ktÓra ma charakter syg-
i rrhstrakcyjnych,regulujących tę część
llrhlw semantycznych,konwencjonalnych,dwuklasowych i fonemowych"rr'Jest
jednolitym i abstrakcyjnym, wspÓlnym wszystkim człon-
tl|t|wtlrom społecznym,
Charakteryzuje go w szczegÓlności zasÓb v,ryrazÓw,zwrotÓw
ktlttt sptlł'eczności.
l lilrltr używanych do porozumiewania sięprzez ludzi (członkÓw społecze stwa,
regitllrtl' środowiska,Zawodu itp.). WspÓłczesna lingwistyka rozrÓinia zarÓwno
tc e|cnrenty języka, ktÓre są wspÓlne wszystkim członkom spoteczności,jak
a
i e|cntcnty specyficzne dla określonychczęścitej społeczności, nawet elementy
tylko dla poszczegÓlnych użytkownikÓw języka. Lingwiści opraco-
rl1rccy|iczne
wrr|i wiele koncepcji i związanych z tymi koncepcjami rÓżnych definicji języka,
i funkcje'2.
r
nltrtIiztljt1c żnejego właściwości
wyrÓinia się języki naturalne i sztucznę. odrÓżnia je sposÓb po.
Nr1iczęściej
ws|ttnia,spontaniczny przy języbł naturalnym i celowy przy jęTyka sztucznym,
k|Óry jcst tworzony do porozumiewania się w określonejdziedzinie nauki lub
tochlliki, względnie do porozumiewania się międzynarodowego fiak np. espe.
v()laptik, interlingua). Język sztuczrly charakteryzuje się mniejszą uni.
ft||l|().
CzęśćjęzykÓw sztucznych jest sformalizowana, zbudowane są
węrsn|ntlścią.
ma
r alemcnttlw matematyczno-logicznych, część charakter mieszany i wyko-
r'yii|rlic w .iakimśstopniu istniejące języki naturalne' Cechą językÓw sztllcz-
ltyc|t zbudowanych z elementÓw matemawczno.logicznychjest eliminacja de-
fl l ti t.i i rlstcnsywnych (przez wskazanie desygnatu),brak wyrażeriokazj onalnych,
zmienności
funkcji semioĘcznych i kategorii syntaktycznych w za.
eliltlinrrc.ia
i
|ellrrlśeot| kontekstu i okolicznościużycia wyrażenia,a takŻeeliminacja nad-
w
ttlinrtlin|ilnnacji występrrjącego wypowiedziach języka naturalnego(np. po-
whlreenia).
wc
Jęlyk tlrrturitItly wszystkich swoich formachjestzłożnnymsystemem znakÓw
r|tlrtlwttltycht|tl komunikacji pomiędzy jednostkami określonejzbiorowości
ici,
lurlrk
t)rl wlrtściwrlści
.ięzykrr nattlralnego' ktÓre zarazem posiada język etniczny,
w
trnIc}ą szczegtiIltrlści'':
s|rrlc.j
wylllianir:,ptljawiająsię nowe słowai zanikają do-
tlIcg'tt
. ą!rlwtlit.twrl
lvr'lu'zttsowc.
katcgtlriegramatyczncbez utraty
slrlwit i wyritfclliitzrnicllirr.ią
. ln|Ę/(./(.g(iIttc
granratycznic
okaz,jonaInymi,
się
ttttwc sIrri11 wyrttż'ettiittrri
i
Ę|alvr.ll.
tlzYrkrlill
.|
i,
' )l
y
\
11 |1
Nł | | r:| || || l . 1 1 |r : I ittlr ltt\ t I t li, . : t. l. ll | | \ , lll| | ł , t. | , nil| | l'll, , W ill'. ł lttv tl l()H. |. r 7 'l r lr
|
l vl t |, . rrą l1 . '/ 1. .1 , {1r. | ll, l{'t/ lt,W t| | . . . nrv . | ''()(}. | r
{, ,
.
lqf|q,|' EludnlGll.l,l,eept,vv,!,it,,,,,,.uJl
|,,,.t,'|i,.n'l,
|rłę}ar l96l,
l,,.lt|rnt,
t r /' ' |,,q .t|* łt i lt ł,ll tl t,
Wt tt.sz tl tvtl
l. J. litn|ln,l|'r,łJł*tl'
ł luglłtl nletołllllogll
waltlawn l97/' ł 5(|,
|Ó
pruvny
l, tęryk
I lolnovonlolotlkt
ll
powstają
Iwrirczy,
w
naturalncgtl charakter pewnojllticrzr.:
llril
. ufycic .ięzyka
za
byłyuwazitlrc niepo*
zestawienia
słÓw,nawettakie,ktÓre uprzednio
l]()wc
prilwne.
Język
.lęzyk etnicznyjest pojęciemnajbardziejpowszechnymi rozrÓżnianym.
tego języka odnoszą
cltliczny jest językiem przedmiotowym,gdyi wyrażenia
pozajęzykowej, dotycząprzedmiotÓw spoza języka,
się do rzeczywistości
Ę.
Ma
np' zdarze empirycznych- przyrodniczych,społecznych. zastosowanie
jest
się.
komunikowania
i
uniwersalne, podstawowym częstojedynym środkiem
takie języki, jak: polski, niemiecki,
.lęzykami
etnicznymisą w szczegÓlności
angielski inne.
i
języka etnicznego
pełnego
sprawiajążeniejest możliweopracowanie
Własności
już
w
wyrażeri tymjęzyku, apoznane reguĘ są
zbiorureguł
budowysensownych
ktÓrych użyciepozwoliłobyna
Nie znamyzbioru reguł,
bardzoskomplikowane.
otrzymanie
wszystkichzda tego języka.
ch
teoreĘczno-prawny (zwtaszczadoĘczącychwykładni)auto-
W opracowaniach
jako punktu
wypowiedzi językaprawnego'używają
rzy, omawiającwtasności
pojęcia jęryka potocznego(względnie
odniesieniabliżej niesprecyzowanego
język powszechny'o).
niektÓrzy autorzyjako punktodniesieniastosują
j
Nie
Niewątpliwiejęzyk potocznyjest odmianą ęZykaetnicznego. jest to jednak
jest
jedn oztuaczne,',
pojęcie
istnieniejęzyka potocznego nawetkwestionowane'6.
Najczęściej
,język potoczny''jest rozumianyjako tenjęzyk, za pomocąktÓrego
porozumiewamy z otoczeniemw życiucodziennym.Jest to odmianajęzyka
się
etnicznego,ktÓrą cechujemniejszy stopierizdyscyplinowania.W stosunkudo
języka etnicznego(a tym bardziej literackiego)cechuje go mniejsza dbałość
go
o dobÓr słÓw i konstrukcjęwypowiedzi' Charakteryzuje swoisty,nieco od-
słowaznane
tzw. słownikczynny,obejmujący
miennyniz w języku naturalnyrn,
użytkownikajęzyka polskiego (co odpowiada
i używanepruez przęciętnego
słownikowi języka potocznego).Przez taki słownik rozumie się zbiÓr słÓw
języka o średnim
wy-
przez przeciętnego
użytkownika
znanychi uźywanych
kształceniu. przypadku jęryka polskiego słowniktaki liczy około 15-20 ty-
W
sięcy słÓw i jest znacznie uboższyod pełnegosłownika języka naturalnego
liczącego około l00 tysięcy słÓw (słownik ten jest oczywiściepodzbiorem
j
stownika ęzykanaturalnego).
|4Tak M. Zieliriski, Interpretaeja
jako proces dekodowaniątekstuprawnego, Pozna |972,
s. 7. Autor przez język powszechny rozumie ,język, ktÓrego słownictwo jest zbiorem
c|ementÓwdanegojęzykaetnicznegopowszechniedostępnychdla przeciętnegoczłonkadanej
grupy etnicznej i w związku z tym nadającychsię do powszechnegoużytku''.
11
Język potoczny bywa przez niektÓrych autorÓw przeciwstawiany językowi literackienru,
język codziennegoużytkuitt|.
go.jako mÓwiony odpowiednikjęzyka literackiego,
inrri traktują
|('
język etniczny językpotoczny.|akrl
sytttlninry
i
traktuiące
nazwy:
Spotykit stanowiska
się
pulrz: Knli til,rlr,r'll.. 4 ().50.
s.
.1.
lcrrllinu ,"ięzykptlttlcztly'
znaczcli i nicrlstrtlŚć
/,r wzglęr|tltlit rt!ŹntlrodnoŚć
przcciętncgtltlżytktlwnik
zc
w srt.zcgt!|Irtlści wzg|ędu na nictlstrc z,zlł<lżlłnic
|ęryklr cl,y \cŻ'ctx|zicnncgtluzytku' nickttirzy tcoretycy prawa .jaktl tcrlllilr
port.lwllitw
wskazują,ję'yk og lny'' jako właściwy
tynri
ttit.rlllcit1ftllly wac|ami
wypowiedzi językaprawnego.Język ogtiIlly
przy ana|izie
t.zy ;lttllkltltlllicsicnia
języka c|nicz.
jako jedyny dialekt ku|tura|ny
lrlrtttltiitlly w językoznawstwie
.icst
pozostająca związku z językiemlitcrackirll
w
rlrltlliana.języka
narodowego
ttt.grr.
rlrspwllra w szkolnictwie, administracji, mediach, literaturze i innych d't,icd't,
lrnc|l fycia narodu. M. Zieliriski, przeprowadzając ana|izę znaczen przypisy.
że
wn1|y(:h
.językowipotocznemu,wykazał', ,język potoczny''jestuzywany prr,az
jako synonim terminu ,język ogÓlny'' w przytoczonym wyże.iznit-
1llttwttikt,lw
u''
wszystkie inne znaczeniaprzypisywane,j ęzykowi potocznem ll i c
r.'r l ti tt.gt|yż
bowiem prawnicy używają wyrażenia,język potoczny,,,prr,Y
rą ttt|clkwatne'',
l
ące
1l rttjr1cln[l Znaczenieprzysługuj terminowi, język ogÓlny''.
Językrllll nalura|nym przeciwstawiane są języki sztuazne. Języki sztuczne są
przez człowiekaw celu zaspokojeniaokreśIo
w
lub
tl|w(|rz()nc catości w części
ltye|tptltrzcb (ęzykiem sztucznym jest np. utworzony od podstaw język espc-
W
IH|l|(})' szczegÓlnościjęzykisztlczne sątworzonewceluwyspecjalizowanego
grupach zawodowych (logicy' muzycy, tech.
informacji w określonych
1lrłekttztl
obiektami
w
a
llley. l|lutclnatycy), takŻę grupach posfugującychsię określonymi
(trzcslllir:y ruchu na drogach publicznych) i innych. Języki sztuczne w catośc
|tlll w częścipowstają na zasadzie konwencji ustalonej przez twÓrcÓw danego
jest zregały ograniczony do okreś
lęrykrrszltlcznego i ich zakres Zastosowania
|rxlej grtrpy ostlb, ktÓrym znanajest ta konwencja. Językami sztucznymi są na
prryklrrt|:nutowy zapis melodii, język znakÓw drogowych, język matematyki
i
|ęrvkcspcritnto inne|*.
języka sztucznegojest język formalny - ję,yk o wyso-
rodza.iem
Flrrecgti|nyrn
prccyz,ii,posiadający Wznaczony słownik (tj. zbiÓr słÓw języka,
liltt rr|tlpnitl
r k|rirych kirztlc posiada określoneznaczęnie) oraz jednoznacznie określon
regu|y sk|irt|niowc.|nnymi słowy, przez język formalny rozumiemy system
zbioru, uzyskamy wszystkic
do
tł k|rtrYlll,slrlsuiącrcguły na|eżące określonego
w
za
l|Znt|willrc ktrmtlnikaty tym językulg. Język formalny dyspontlj
l'darrirr
cz,y|izbiorem regułpozwalającychna tworzenie ptl-
skł'at|nią,
rftlt'ttttlli;z,tlwirllq
plnwiiyc|rsytrlitktyczniczdari. Jest to język, w ktÓrym spetnia się aksjoma
jeŻe|i
te
dwa zbiory mają dokładnie salnc
o
lnr'lwii1cy tym, ż,e
Bkl|t.ltttitllttt|ltrlści
Cechąwyraie tego języka jest ttl, żc
|rl
e|etttelrly. si1zlritlritlniittcntycznymi.
t 'M
l 33 l ']()
lł < ,
az
/ tr. I rt i: . Ll, | | 'l, k ltultttltl, , . . l| Ą \ t. / , tt, , ł tul. l, '. g ul, l, , '| | / , sk v , k i, W arszaw a20 ()2,s.
t,
N|. . k l . , . rv I llj I w lI l('y sy Irlrlj 1 1 j ę zy h 1ll. irw I ly i j ęz yk 1lt'ttw nicz y lrit prl gl. itttic zr l ' ję zykr
i
t1 lt | t / t tt l gt t t ltnI ttlttlttcg rr,cI clttr. ltt szttlt. zlttlśt:w itlz r1c t. z1 . s| tlw ięz yk rl ;r rr rw nyr n de |i tlie i i
lrrlrrslltlkt. y ; tty t. lr llrkK '()1urI ch'lW lr illI cw shi. / , ll1yu llti l, tlittIt, ttll l
t ę Et t ll tI i| ry rI trr| t'I ttttt. 1t
.l I
| '. r. || l, , w |l |Ę '. | \ v . | | l]rl']' ą
" \ \', - , ll rr! , \[' lt! | tltq lrl, / )ł / rr' , 1: 'tttrA ttlttltt! , tl. tilt' l' t\ \ ' ill': ; ittrrr lt]/ u. tttttl t l t
t8
l. lęzykprowny
I lęty|powny tlokhynto
w
prlwnkni
t9
ptlIcgające lytIl.Żc tIrtwrllllc
t.tll
rlrlrrlrr;t1 llitlI rcgtlly zastęprlwania
w
.|cgowy-
o
t|clrrllirc'jl.
innymi wyrażeniami tcj salllc.i
zirsti1pić
ttttlztlit
Il|Źcl||rl
lbrma|nychsą.język matematyki języki prtlgramowania.
l'llyk Iltt|itrlli
,
.język(lw
1ęryki wlitsr|cllrtlszy|lmatematycznychczy teŻk|asyczny rachunek zda ,ktÓ.
stworzył w XlX wieku G. Frege. Tego typu językami sąjęzyki
lcp1rl
1lrltls|itwy
20'
w y sz tl k i w ltwczc stosowanę w Systemachwyszukiwania informacj i prawnej
jaką
( }rrtirwilt.ii1c
po.ięciejęzyka, ZwrÓcimy uwagę na jędną z właściwości, jest
stopnie, inaczej poziomy 1ęzyka,
(1ltlziom)języka, RozrÓżniamy rÓżnrę
r|rr1llrlil
Kly|critltll rtlzr znienia poziomu języka stanowi przedmiot, o ktÓrym orze-
rze-
wyritżeniadanego języka. Jeżeli wypowiedź odnosi się do określonej
kit;t1
jest
opisuje, to taka wypowiedź sformułowana
t'rywis|rlścii tę rzeczywistość
w ;ęzyku l stopnia lub inaczej w języku przedmiotowym. Innymi słowy, wy-
w
1lrlwir.:t|zią języku l stopnia jest ta, ktÓra nie odnosi się do innych lvypo-
Jcże|iprzedmiotem, o ktÓrym orzęka dana w1powiedź,jest inna wy-
wie.tlzi,.'.
w
kt(lrąsformułowano języku I stopnia,to mamy do czynienia z wypo-
1lrrwicdz,
wicr|zią w języku II stopnia, czyli inaczej Z wypowiedzią w metajęzyku. Wy-
rttżclliitw metajęzyku opisują własnościwyraŻe językowych sformułowa-
Zko|ei z wypowiedziąw języku n-tego stopnia (gdzie
w.języku I stopnia22'
ll-yt:h
lt.'2) mamy do czynienia wtedy, gdy przedmiotem, o ktÓrym orzeka ta !Vy-
jeden stopieri niższym
jest
1lrlwicdź' inna wypowiedźsformutowanaw języku o
(|.i. I ).
tt
W rzcozywistości rzadko spotykamy wypowiedzi w języku III stopnia i wyż,.
szych, natomiast przede wszystkim posługujemysię językami I i il stopnia.
Krytcrium stopnia języka bywa czasami stosowane w celu odrÓżnięnia języka
od
|)ri|Wnego języka prawniczego23.
tvy;śt.tit. zę |c.iilltcr1 lr clir c.jZwyk Ic pr zy tc.js1r r lstlbllt lści iwitll,ttl
lllr
i.
tllt
rl .ję :zy k
wzglę.rIr lic:.j ęzyk rr zcpisr iw pr aw nych i.j ęzyku ttt lrlr r
tl
pr
|||l|\V IlylIl
prawlly ch.
l.r vrir t.l1 Ililltl
lcl-t
'.ięzyk prilw lly'' ( a ta kżc lcn ninu,język pra wniczy '' ) jcst w prl|-
tLlr.; I iI cl.it tt|r zc
lc()r clycZl-|()pr ilwllc.jr or lisławW r bIewski' ktiiry -w swo;c .
I}
Lritt1Żec
języka prawnego jako togo, w kt(lrym s|i,r.
l.<>r,r
l)l.Zc|)I()Wil(|z,:,l ż'llięrric
tlll||tlwltllcsi1 tcksly tlbowiązującego prawa, od języka p.u*ni"'"go,
w kt(lrytll
ąl tlItl ltl lrlwitl)c sil wypow iedz'i o obowiązującym prawie2a.
l t ill il t l)t i t wn y Clt 'rr.
/ hrlIe .;ęzyk 1lritwlly obejrnrrjedwa języki: język przepisÓw prawnych język
r
i
WyrlrIręllttir-lni1:.ięzyka
przepisÓw prawnych nie nastręcza
trudności,
gdyż sfor-
lltttlrlwitt|c tlim wyraienia Są Zawarte w określonych
w
zbiorach tekstÓw spo.
l ząlIzrlllyt:It
przcz lcgislatora,
jako podmiotdecydujący brzmieniu
rozumianego
o
(|est to w rzeczywistości
|tlrt.1llsriw
;ll.ilwnych
cała grupa organÓw i osÓb' kt -
lvr.lt ttic llę<|zicmy
bliżej identyfikować). Decyzje legiślatoradotyczązarÓwno
r|Ylcklvw,k|tirr: zawartew regulacji'jak i sposobu
są
tekstuprawnego.
'"out..ii
\łvrlrlr1.hllicllio.języka
norm prawnych wynika zprzyjęciatezy, iżnormaprawna
|t.ll ltl wyrttŻcnic.językawskazujące
regułę
postępowania adresataznajdującego
tlę w rlkleślrlnych
okolicznościach,
otrzymane w drodze procesu wytJaoni tin-
ji. t|cktltlowania)
|et1lrr.lrrt.
przepisÓw prawnych2u tekstu sformułowanego ję-
(tj.
w
r Ylrtt 1 zc 1l stlw prawnych). Samo pojęcie wykładni (interpretacj o,nać,za pio-
tt
i
i)
prowniczei
p]owny doktrynie
w
2. Język
j
|)yskusjena temat istnienia i własnościęzyka prawnego miĄ na celu uporząd.
ktlwanic teoretyczneproblematyki normy prawnej, wykładni prawa i wnioskowari
prttwniozych. Siłąrzeczy wiązaĘ się z teoriątworzenia prawa i teoriąstosowania
prawil. |ch znaczęnie było przede wszystkim teoretycznoprawne. Zagadnienie
dotyczą-
języka pfamego najczęściej
omawiano przy okazji roz:waŻan
tx|rębności
cych interpretacjiprawniczej (wykładni),gdyż przepisy prawne stanowiąpunkt
r" l\rr. l;. Studnioki,
1978's. 3.
prawniczej,
Warszawa
do
Wprowadzenie idbrmatyki
r| l't.zyk-latlcm
jest:,,Wydział
UW
Prawai Administracji
w
wyptrwicdzi języku t stopnia
ksztalci tlkołtl7 tys' strrdcntÓw''.
J, l,l.zyk|tttlitllti
torzęczownik; w języktl
wypowiot|zi w językLrll stopnia są:,,uniwersytęt,,
itp.
rlllr Iakic salno Znaczcnie,jak słowo ,,przykrrlść''
slrlwrl ..ltic1.ltzyicrlrrrrlść''
1lrlIskrlrr
.' Nt. .
r r ;r
5
Zwi
k
1 . . , , | rl 1 c rI lt t tk l y I c ti rl t l t w l i tś c i wc :' l żyws z y ','' y 7 6 7 1 'g(l l t rt r śt 'ir vy :' Iq'1 rrl wlt tti r.
|
r
p
n 1 1: 1 .l.rrll\ \ rry u t u r c ln ; 1 ' z y k o w y t 'l rro l r r i n ul rr ycl lrcl i l ri cji l cgt l l t yt l r
t.
tĄ| |ą , Il l l | ' , I t| |\ , l ' ( \l |, , ił , ! ł ) | | , .' t, . , . | ' ll z l l itti | ( ) 7. / ' s . 1( )
."
l 1 , rr |ł rr p /
/l l ' l l l l l t l is | .
tc p ' tl , l ' tl ti it ,' , tt. , l , ( ) tl , \ , l( r| | , | ,
I t)( l( l, s . 45 .
l , t. ll | , | ,( ) :tt( t| Ą, ' \ l tt, llWi tr sz i tw i r
.
t| | |' l | || t|( , l | |( . I l tk l l . tl l r . ;r ' s |
1l rl tv s rt .t .I tl l tc 1r t. z y j tll rl w rr tl e , i l r:r c z t' i tl 1l ' ' l - Ś l tri l rI ttw s ki'
W . I,l rlrg ,
Ą l l t= | rrt l ttr . . tt| ' t l | r | . } | l ( r l l. tt. ( | tlt tt. / I tiI t. / ( .| | | ( . z rv t tl| t' ttv
'
w r lb rlw ii1
1ltl ttł , l ty t. ll z itw i ttl y c Il
: tt| ąr 1' r l l i tl . I i tr I t ttrl l tll l lI r ,t t' ttv t .I t) , K t ) 1l rrI t. k ' l
W ttil l I r . u, l k | ' t ,l | | ' , l , { J 1ltr ll lll lt ltl t.t.p ,11 |11
: 4 l l t rrt || l tl !i l Ę Lt' ttj |ł || l ( ! \ \ , . l| | j t/ r .I t' tl tr' ll I ir rr . ,/ ll \ \ ,l | | lV( | l r r, 1l1. , 1. 111. . ;11i I 1r r;r rr ,r ty l ' I r)
t ,/vI L:/ |' S lrl rI
tl | ł l l . tl , l , tł tl tl t l l | |. ! | || t| | ' | | '
| . | | ' | . ) i / ' lr r
/ t i( 1l t;l . ;lt. , | | t| | \ t| | l '
I t| | | { | l l | . l, | | lI l | | t lI iIl ttzltt|t..ł r.l lIt'
l .; p ' ' || ł t|' |: ] |t} | ( 1 = ' |. t. ttl | . | .. l . | ( ; / | ti ll l tI r . I rl tr. ' | . t
/ ' ,. ' / rr . lr | . | \ | t l , | | lr I i. | | | ' | , I ti
! || |,||' Il' Il l|' ,tl' ItI
| | ' l . | ( |t ' I tI tl ' | |( 1 | j | | ' | ' | | i I tl \ t ' r | . | | lł | r . | lF t l. | | l | | | | | | | | rI i . ą| | | tI F 1
|
| l ttlI r ltr ' i r) tt rI
trr|lr,lŹttlcttltt
'językirprirwncgood.|ęzykaprawniczego B. WrÓblewski wskazuje na odiębność
r|tlw1111.1yy..
i rcgrlI scnrantycztlych (aczkolwick przyznaje, że istnieje d|i tych językÓw
*rlrilItrV ztrstill slriw i rcguł scnrantycznych). Wskłzujc rÓwnież na krlterium poa.ioio*",
l|lttr.tr|rlt1r'c. język l)ri|wny to.język prawodawcy, i języl<prawniczy języ[
że
prawnikÓw.
to
l|yrll|rqllllicllitr lc rtic sil ostrc i były po<ldanc-tryiyce. t"oretycy prawa
proponowali
t|tlll|\ł.ltl|(.
lrlllyt.ltkrytct.i(lw(na.iczęścic"|
opartych na pozionriach jężyla Iub nawct kwcs-
||lt|l(l\tllIl(}
lsIltit.tlit:
tIwtr l.riżltych.języktiw(1xawncgo iprawniczcgb) -_ na tcn tcmat:
fr ttlrirlrl. .l W.tiblcwski,,1t.cit., s. 39 .54; Z. ?,ict;bii'ii,
Mek)d;o:Sic:zne zagatlnienia
Wittszitwit |9]4, s. 2()9 2l.5. ()ryginaInc ktytcriunr rozrÓznicnia języka
ł|'l.l|t|'',,|,ll.fllr,ll,
tlr|
rlt|w<lItlji1cc do tcorii ilIokucji J.L. Austina zaproponowal
|rt||\t.ltfp(! 1tlltwtticzr-:gtl
się
I lilrfrr'rl Sfrrthrrr.ki :rrlykulc:./1,:,..t,k
w
i
lnty,t.t.t, ltntu,nit:.y,,
,,Zcszyly Naukowc (J.1.pracc
F| łłi rt tlr . | |) 1)' ltl J( l. s.2l( ) i r r '
łt,
.i
|łr| ' ll '. .ItIt. tIlrl.;t r lt'lttlł lzl S. Wr r lllktlwskic 1i,/'' ,/,iclllbiilsk iog r l.
Ir
r ltI
P or ,'/,' Z icnlbinski'
ł1t,t ht., 711, ' |!,| |'|,||,l,
W,.'.:
l u,!l\
|(
' |
l) tll||'l,..,t l,||,\|',,.,. izi,wlr ) tl( )s. i.| i r l'; S. Wn ln ktlw sktt 'Att t tli: tt
..'lI Wril|t|t.wski'
prawn.1,
iprawniczy,Krak<iw
|948,cz' II i III. Jako kryteriunr
'lęz.yk

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin