PODSTAWY EKG
Rutynowy elektrokardiogram składa się z 12 standardowych odprowadzeń, w tym z 3 kończynowych dwubiegunowych ( I, II, III), 3 kończynowych jednobiegunowych ( aVF, aVL, aVR ) i 6 przedsercowych jednobiegunowych ( V1 – V6).
W obrębie krzywej EKG można wyróżnić 6 podstawowych elementów morfologicznych, których ukształtowanie decyduje o klinicznej interpretacji wyniku badania. Są to: załamki P, T, U, zespół QRS oraz odstępy PQ i QT.
Załamek P:
Odpowiada on depolaryzacji przedsionków. W warunkach prawidłowych jest on dodatni w odprowadzeniach I, II, aVF i ujemny w aVR; czas jego trwania jest krótszy od 0.12 s, a amplituda nie przekracza 2.5 mm w odprowadzeniach kończynowych.
Odcinek PQ:
Odpowiada repolaryzacji przedsionków. W warunkach prawidłowych repolaryzacja przedsionków nie powoduje przemieszczenia odcinka PQ w stosunku do odcinka TP i odcinek PQ przebiega w linii izoelektrycznej.
Odstęp PQ:
Jest on elektrokardiograficznym odpowiednikiem czasu wędrowania bodźca z węzła zatokowego przez prawy przedsionek, węzeł przedsionkowo – komorowy, pęczek Hisa i włókna Purkinjego aż do mięśnia komór. W warunkach prawidłowych czas jego trwania zależy od wieku badanej osoby i częstotliwości rytmu serca mieszcząc się w granicach od 0.12 s do 0.20 s; u osób w starszym wieku za górną granicę normy można przyjąć wartość 0.23 s.
Zespół QRS:
Jest odpowiednikiem depolaryzacji mięśnia komór. W skład zespołu wchodzi ujemny załamek Q, dodatni załamek R i ujemny załamek S. Zespoły QRS bez załamka R nazywane są zespołami QS.
Czas trwania zespołu QRS < 0.12s
Odcinek ST:
Odcinek ST odpowiada fazie wolnej repolaryzacji mięśnia komór, zaczyna się od końca zespołu QRS i przechodzi w ramię wstępujące dodatniego lub zstępujące ujemnego załamka T. W warunkach prawidłowych odcinek ST przebiega w linii izoelektrycznej, z wyjątkiem odprowadzeń przedsercowych prawokomorowych, w których skośne do góry uniesienie odcinka ST jest traktowane jako wariant normy. Przemieszczenie odcinka ST określa się w stosunku do odcinka PQ. Jeśli odcinek PQ jest obniżony lub uniesiony, pomiary wykonuje się w odniesieniu do odcinka TP.
Załamek T:
Odpowiada on fazie szybkiej repolaryzacji mięśnia komór. Prawidłowy załamek T jest dodatni w odprowadzeniach I, II, aVL, V3 – V6 a ujemny w aVR.
Załamek U:
Pochodzenie załamka U nie została dotychczas wyjaśnione. Prawidłowy załamek U ma kierunek zgodny z kierunkiem prawidłowych załamków T, a jego amplituda nie przekracza 2 mm w odprowadzeniach przedsercowych prawokomorowych i 1 mm w pozostałych.
Oś elektryczna serca:
Oś elektryczną serca wyznacza kierunek średniego wektora depolaryzacji komór w płaszczyźnie czołowej. W warunkach prawidłowych kat nachylenia osi elektrycznej serca, oblicza się na podstawie amplitudy i kierunku zespołów QRS w odprowadzeniach kończynowych i – III, mieści się w granicach od 0 do + 90 stopni.
Układ sześcioosiowy
Układ bodźcoprzewodzący serca
RBB – prawa odnoga pęczka Hisa, LBB – lewa odnoga pęczka Hisa,
LAF – przednia wiązka lewej odnogi, LPF – tylna wiązka lewej odnogi
Odprowadzenia I, II, III.
Odprowadzenia w trzech wymiarach.
Prawidłowy rytm zatokowy:
Kryteria rozpoznania:
• Załamki P dodatnie w w odprowadzeniach I, II, ujemne w aVR.
• Każdy zespół QRS poprzedzony załamkiem P.
• Miarowy rytm o częstości 60 – 100/ min.
Zwolniony rytm zatokowy:
• Miarowy rytm zatokowy o częstości poniżej 60/min.
• Załamki P dodatnie w odprowadzeniach I, II i ujemne w aVR.
• Każdy zespół QRS poprzedzony jest załamkiem P.
Jest wynikiem zmniejszonej częstości powstawania pobudzeń w węźle zatokowym.
Warunki fizjologiczne:
• sen
• wytrenowane serce sportowców
Stany patologiczne;
• choroba niedokrwienna serca,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• niedoczynność tarczycy,
• podwyższone ciśnienie śródczaszkowe,
• wpływ leków: B – blokery, blokery kanałów Ca, naparstnica
Przyspieszony rytm zatokowy:
• Miarowy rytm zatokowy o częstości powyżej 100/min.
• Załamki P dodatnie q odprowadzeniach I, II i ujemne w aVR.
• Każdy QRS poprzedzony załamkiem P.
Jest wynikiem zwiększonej częstości powstawania pobudzeń w węźle zatokowym.
Warunki fizjologiczne;
• wysiłek fizyczny
Warunki patologiczne:
• przewaga układu współczulnego,
• gorączka,
• niewydolność oddechowa,
• nadczynność tarczycy,
• wstrząs,
• krwotok,
• niedokrwistość,
• wpływ leków sympatykomimetycznych, parasympatykolitycznych, alkoholu, nikotyny i kofeiny.
Niemiarowość zatokowa:
Jest to wynik powstawania pobudzeń w węźle zatokowym w nieregularnych odstępach czasu. Wyróżnia się dwie postacie:
• Niemiarowość zatokowa oddechowa – w czasie wdechu dochodzi do odruchowego przyspieszenia rytmu serca, w czasie wydechu do zwolnienia. Przyczyną jest zmieniające się napięcie nerwu błędnego. Jest zjawiskiem fizjologicznym występującym często u dzieci. Nie ma znaczenia klinicznego.
• Niemiarowość zatokowa bezładna – nie stwierdza się żadnych prawidłowości pomiędzy kolejnymi odstępami PP. Występuje w przebiegu organicznych chorób serca.
• Różnice czasu trwania odstępów PP większe niż 0.16 s.
• Niemiarowość zatokowa oddechowa – przyspieszeniu rytmu w czasie wdechu.
• Niemiarowość zatokowa bezładna – zmiany rytmu nie zależą od oddychania.
Zahamowanie zatokowe:
• Jest to wynik ustania czynności bodźcotwórczej węzła zatokowego, co doprowadza do przerwy w pracy serca. Przy dłużej trwającym zahamowaniu włącza się zastępczy rytm pozazatokowy lub utrzymuje się asystolia.
• Może występować u osób zdrowych jako wyraz wzmożonego napięcia nerwu błędnego oraz w wielu organicznych chorobach serca i pod wpływem leków.
• Przerwa w rytmie zatokowym ( wydłużenie odstępu PP ).
• Przerwa nie jest wielokrotnością podstawowych odstępów PP.
(przerwa będąca wielokrotnością odstępów PP jest charakterystyczna dla bloku zatokowo – przedsionkowego)
Blok przedsionkowo - komorowy I stopnia:
• Jest to rezultat przedłużenia czasu przewodzenia przedsionkowo – komorowego. Każde pobudzenie dociera do komór, ale z opóźnieniem. Typowym miejscem wydłużonego przewodzenia jest węzeł A – V, rzadziej pęczek Hisa lub jego odnogi.
• Blok A – V I stopnia może występować u osób z przewaga układu przywspółczulnego. Najczęstszą przyczyną jest jednak uszkodzenie mięśnia sercowego ( miażdżyca, zawał, zapalenie ), może być spowodowany lekami ( glikozydy naparstnicy, B – blokery ).
• Odstęp PQ wydłużony powyżej 0,20 s.
Blok przedsionkowo – komorowy II stopnia:
Jest to okresowe zablokowanie przewodzenia pobudzeń z przedsionków do komór. Wyróżnia się dwa rodzaje bloku A – V II stopnia:
– typ I Wenckebacha ( Mobitz I) – miejscem blokowania jest węzeł A – V, rzadziej pęczek Hisa.
– typ II Mobitza ( Mobitz II ) – miejscem blokowania jest pęczek Hisa lub bardziej dystalne części układu przewodzącego.
Najczęstsze przyczyny bloku: zawał, zapalenia, miażdżycowe uszkodzenie mięśnia sercowego.
• Stopniowe wydłużanie odstępów PQ.
• Okresowe wypadanie zespołów QRS.
• Najkrótszy odstęp PQ po wypadnięciu zespołu QRS.
• Najdłuższy odstęp PQ przed wypadnięciem zespołu QRS.
• Stały odstęp PQ.
...
zzz.umed