ORGANIZACJA WYBORÓW
- kampania musi się skończyć na 24h przed rozpoczęciem wyborów, a rozpocząć z dniem ogłoszenia postanowienia o wyborach.
Finansowanie kampanii wyborczej
-środki własne partii
-wpłaty osób fizycznych na rzecz komitetu (obywatele RP zamieszkali w kraju) – taka wpłata nie może przekraczać 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę
-istnieje limit wydatków na kampanie
-jawność finansowania kampanii
-wybory odbywają się w dniu wolnym od pracy
-jeden lub dwa dni
-lokale od 7.00 - 21.00
-wynik ogłasza się w Dzienniku Ustaw
-procedurę wyborczą kończy stwierdzenie ważności wyborów przez Sąd Najwyższy
ORGANY WŁADZY USTAWODAWCZEJ W POLSCE
Sejm
– 460 posłów,
- 4 lata,
- wybory: powszechne, równe, tajne, bezpośrednie, proporcjonalne
- skrócenie kadencji
a) samoistnie, głosowaniem 2/3 ustawowej liczby posłów
b) by prezydent – nieuchwalenie ustawy budżetowej
c) by prezydent - nieudzielanie przez Sejm Radzie Ministrów wotum zaufania w III próbie utworzenia rządu
-organy: Marszałek Sejmu, Prezydium Sejmu (Marszał i wicemarszały), Konwent Seniorów (Marszał, wicemarszały, przewodniczący klubów poselskich), komisje sejmowe.
Wszelkie sprawy będące przedmiotem posiedzenia Sejmu są wcześniej przygotowywane przez komisje sejmowe (stałe, nadzwyczajne, śledcze – w ich skład wchodzą posłowie).
Funkcje Sejmu:
Ustawodawcza
-uchwalanie ustaw
Inicjatywa ustawodawcza (15 posłów, komisja sejmowa, Senat, Prezydent, Rada Ministrów, 100 tys. obywateli) -> uruchomiona zostaje procedura legislacyjna (prowadzi ją Marszałek Sejmu):
I. etap sejmowy – 3 czytania, głosowanie nad uchwaleniem ustawy (zwykła większość ustawowej liczby posłów). Marszałek przekazuje ustawę do Senatu:
II. etap senacki – 30 dni, uchwala ustawę/wprowadza poprawki/odrzuca całość. Jeżeli minie 30 dni bez akcji Senatu – ustawa jest przyjmowana w wersji Sejmowej. Uchwała o odrzucenie ustawy/ wprowadzenie poprawek – ustawa wraca do Sejmu -> głosowanie (bezwzględna liczba posłów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów). Brak większości nad odrzuceniem/wniesieniem poprawek – zaprzestanie prac/wniesienie poprawek.
Marszałek przedstawia ustawę do podpisu Prezydentowi.
III. etap prezydencki – ma 21 dni, zarządza ogłoszenie w Dzienniku Ustaw. Podpisanie jest obowiązkiem prezydenta. W ciągu tych 3 tygodni może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o sprawdzenie zgodności ustawy z Konstytucją – jeżeli jest zgodna – nie może odmówić podpisania ustawy. Może użyć weta ustawodawczego i dać Sejmowi do ponownego rozpatrzenia (3/5 przy obecności połowu ustawowej liczby posłów). Po tym prezydent ma 7 dni na podpisanie i ogłoszenie w Dzienniku Ustaw. – ustawa taka wchodzi w życie po upływnie 14 dni.
ZMIANA KONSTYTUCJI
-inicjatywę ma 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat, Prezydent
-zmiana następuje w jednakowym brzmieniu przez Sejm (2/3 przy połowie) i w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat (bezwzględna większość przy połowie)
Kontrolna: kontrola wykonywania ustaw przez organy administracji (przede wszystkim Radę Ministrów). Rada Ministrów jest zobowiązana corocznie składać sprawozdanie w związku z ustawą budżetową (głosowanie nad udzieleniem absolutorium).
-zlecanie kontroli NIK
-działania kontrolne komisji stałych i śledczych
-przyjmowanie sprawozdań
-wyrażanie RM wotum nieufności
-interpelacje i zapytania poselskie
Kreacyjna: powoływanie lub wybieranie szeregu organów państwowych: Rzecznik Praw Obywatelskich, Prezes NIK, Prezes NBP, sędziowie Trybunału Konstytucyjnego, członkowie Trybunału Stanu. Sejm decyduje o powstaniu RM – udziela wotum zaufania.
Senat
-100 senatorów
-wybory: powszechne, tajne, bezpośrednie, większościowe
-kadencja Senatu jest ściśle powiązana z kadencją Sejmu
-wyłącznie funkcja ustawodawcza
WŁADZA WYKONAWCZA
Prezydent
-najwyższy przedstawiciel RP
-strażnik najwyższych wartości państwa – suwerenność, integralność terytorialna, bezpieczeństwo, przestrzeganie konstytucji
-5lat kadencji
-wybory powszechne, bezpośrednie równe, tajne
-jedna osoba może sprawować ten urząd przez max. 2 kadencje
-gdy nie ma Prezydenta – jego funkcje przejmuje Marszałek Sejmu
-gwarant ciągłości władzy państwowej
Uprawnienia:
-w sferze obronności – w okresie pokoju jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych RP, mianuje jakiś tam generałów, wprowadza na wniosek RM stan wojenny lub wyjątkowy
-w sferze spraw zagranicznych – mianuje ambasadorów, ratyfikuje umowy międzynarodowe
-w sferze stanowienia prawa – ma inicjatywę ustawodawczą, podpisuje lub odmawia podpisania ustawy, wydaje rozporządzenia/zarządzenia
-w sferze powoływania organów państwowych – powołuje RM, przyjmuje dymisję RM, powołuje sędziów, 1 Prezesa SN, Prezesa Naczelnego SA, Prezesa TK
-nadaje obywatelstwo, ordery, odznaczenia, tytuły naukowe profesora
Prezydent wydaje akty urzędowe: rozporządzenia (a.powszechnie obowiązujące), zarządzenia (a.wewnętrzne) oraz decyzje (sprawy indywidualne). Akty te wymagają kontrasygnaty – podpisu Premiera -> osłabia to pozycję prezydenta w stosunku do rządu, bo premier może odmówić. Wymóg ten wymusza współpracę.
Rada Ministrów
-organ prowadzący politykę wewnętrzną i zagraniczną państwa
-organ kierujący administracją rządową
-najwyższy administrator państwa – wszystkie sprawy polityki państwa, niezastrzeżone dla innych organów
-niezależna od prezydenta
-zależna od Sejmu
-Rada Gabinetowa – zwoływana przez Prezydenta (ministrowie na czele Prezydent)
POWOŁYWANIE I DYMISJA
-powoływana przez Prezydenta
-skład osobowy jest proponowany przez desygnowanego przez prezydenta Premiera
-wotum zaufania – nieudzielanie przez Sejm powoduje automatyczną dymisję -> formalnie kończy pracę, praktycznie działa aż do utworzenia następnego rządu
Dymisja:
-nieuchwalenie przez Sejm wotum zaufania dla RM
-wyrażenie wotum nieufności dla RM
-na pierwszym posiedzeniu Sejmu nowej kadencji
-w razie rezygnacji Premiera – prezydent nie ma obowiązku przyjąć tej dymisji
Zmiany w rządzie mogą być dokonywane na wniosek Premiera, przez Prezydenta.
Kompetencje:
-zapewnia wykonywanie ustaw
-inicjatywa ustawodawcza
-wydaje rozporządzenia, podejmuje uchwały
-koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej
-chroni interesy skarbu państwa
-uchwala projekt budżetu państwa
-zapewnia
Skład RM:
Prezes RM, wiceprezesi, ministrowie, prezesi komitetów
PREMIER
-szef rządu
-jednoosobowy naczelny organ administracji rządowej
-organizator
-koordynator prac całej RM
-rezygnacja premiera powoduje dymisję całej RM
Zadania:
-reprezentowanie RM, kierowanie pracami, przewodniczenie posiedzeniom i ich zwoływanie
-wydawanie rozporządzeń i zarządzeń
-zapewnienie wykonywania polityki RM
-koordynowanie i kontrolowanie członków RM
-nadzór nad samorządem terytorialnym
-powoływanie sekretarzy i podsekretarzy stanu
MINISTER
-kieruje określonym resortem
-członek rady ministrów
-kieruje, nadzoruje i kontroluje działalność podporządkowanych organów, urzędów itp.
-wydaje rozporządzenia i zarządzenia
-wykonuje zadania wyznaczone przez Premiera
-minister który ma pod sobą jakiś resort to minister działowy
-minister bez teki – wykonuje wyznaczone przez Premiera zadania, nie kieruje żadnym resortem
-minister wykonuje swoje zadania przy pomocy sekretarza stanu i podsekretarzy stanu (powoływani przez Premiera na wniosek ministra)
ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
Jednoosobowe – minister, wojewoda, wójt
Kolegialne – RM, Komisja Nadzoru Finansowego, zarządy powiatów/województw
Organy o właściwości ogólnej – zadania obejmują całość administracji na terenie państwa lub określonej jednostki podziału terytorialnego
Organy o właściwości szczególnej – wyodrębnione działy administracji
Organy administracji rządowej – politycznie podporządkowane Sejmowi
Organy administracji samorządowej – wykonawcze w stosunku do organów stanowiących samorządu terytorialnego
ORGANY ADMINISTRACJI ZESPOLONEJ
-działają pod zwierzchnictwem wojewody ( z wyjątkiem komendantów wojewódzkich Policji i Straży Pożarnej)
-kierownicy zespolonych służb, inspekcji, straży
ORGANY ADMINISTRACJI NIEZESPOLONEJ
-podlegają właściwym ministrom
-mogą być adresatem poleceń wojewody
Organy centralne
-obszar całego państwa
-Naczelne Organy Administracji rządowej (RM, Premier, ministrowie)
-Centralne Organy Administracji rządowej (np. Prezes GUS, Prezes Urzędu Miar)
Organy terenowe
-określona część obszaru państwa
Wojewoda:
- przedstawiciel rządu w województwie
-organ rządowej administracji zespolonej
-podlega Premierowi (który ich powołuje i odwołuje na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji)
-reprezentuje RM na obszarze województwa
-kieruje i koordynuje organami administracji zespolonej w województwie
-reprezentuje Skarb Państwa
-stanowi akty miejscowe
-sprawuje nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego
AGENCJE RZĄDOWE – nie posiadają statusu organów administracji, ale realizują zadania administracji rządowej.
Ritita