Wisła. Miesięcznik Geograficzno-Etnograficzny. 1895 T.9 z.4.pdf

(31922 KB) Pobierz
WISŁA
!. 4 PAŹDZIERNIK, LISTOPAD, GRUDZIEŃ.
Z zapomogi Kasy pomocy dla osób pracujących na polu naukowym im. Mianowskiego.
WARSZAWA, SKŁAD GŁÓWNY W KSIĘGARNI M. ARCTA, NOWY-ŚWIAT, 53.
Treść zeszytu 4 tomu IX.
Systematyka pieśni ludu polskiego, przez
Jana Karłowicza
(ciąg dal.) 645
Istoty mityczne Serbów łużyckich, (przełożył z łużyckiego Bronisław
Grabowski, ciąg daigzy), przez
Adolfa Cernego
673
Łacliwa i jej mieszkańcy, przez
Napoleona Roub$
734
Frycowe w Korytnicy, przez
Zygmunta Glogera
7li5
Do pieśni na temat „Króla Leara," przez
H. Ł
769
Kronika gieograficzna za r. 1894, (dokończ.), przez W.
Nałkowskiego.
770
Poszukiwania.
I. Lecznictwo ludowo. Przyczynki
Z.
.1.
K., Romana ZawiliAtkiego
i
J. W.
808.
II. Obszar etnograficzny. Przyczynek
It. Z.
810.—III. Kula. Przyczynki
U. t.
i 117.
R.
A'. 810. —V. Przysłowia 811.—X. Nazwy topograficzne. Przyczynek
Wincentego liouiszn
811.—XII. Niecenie ognia za pomocą tarcia. Przyczynek
Ii.
I..
812. — XVIII. Sobótka. Przyczynki
B. Pawłowicza
i
rl.
812.—XX. Szwedzi,
Tatarzy i Turcy, Przyczynek
IVinccntcgo Ronisza
812.
*tr.
Bibljonrafja, krytyka i
wiadomości bieżące.
Medieval Lore, przez
Z. A. K.
813. — Eight Annual Report of the Bu­
reau of Ethnology, przez
L.
A'. 816.—Dani
łów Charakterystyka antropolo-
giezna i fizjologiczna współczesnej ludności Persji, p.
TV. Olechnowicza
820.—
Zbiór materjalów do opisu miejscowości i plemion Kaukazu, p.
J. S. Ziómbę
821.
—Moczulski W. N. Ślady ludowej Biblji w słowiafiskim i staro-ruskim piś­
miennictwie, p.
R. L.
821.
Przegląd czasopism: Bulletin do Folklore, przez
Z. A. K.
822. — Alt-
preussische Monatsschrift, przez
J. F. Gajslera
825. — Cesky lid, przez
tegoż
826. —Zurnał ministerstwa narodu, prosw., przez
R. Lubicza
828.—Przegląd et­
nograficzny, p.
Szczęsnego Jastrzębowskiego
834.
Nowości: Ludoznawstwo \ rzeczy ludowe 838;Wiaroznawstwo 842; Dzieje
cywilizacji i kultury 842; Gieografja i podróże 844.
Wystawa etnograficzna w Pradze Czeskiej, p.
B. Grabowskiego
847.
Dawne pieśni,
p.
T. Wierzbowskiego
882. — Do str. 117 t. IX „Wisły"
(o „fasie"),
p.
G. J. Zielińskiego
882.—Wieśniaczka z Chociwia, z rysunkiem, p.
A. Golańskiego
883.
Nowości księgarskie 884.—Ogłoszenia od str. 885.
QC'icduiacsfta a (S-ficci-wia.
SYSTEMATYKA PIEŚNI
LUDU POLSKIEGO.*)
4.
Izabela i rycerz elf.
vi.
Czterdzieści nowych odmianek Urywki i paralele obce.
d czasu, gdyśmy się zatrzymali na inwenta­
rzu i przeglądzie pieśni o „Jasiu i Kasi,"
łaskawi współpracownicy i przyjaciele pis­
ma naszego nadesłali nam przeszło trzy­
dzieści odmianek balady; ogłoszono też
tymczasem ich kilka drukiem; słowem, przy­
nosimy obecnie czytelnikom naszym czterdzieści nowych
wersji zajmującej nas pieśni i rozpoczynamy od terytorjal-
nego ich spisu, na wzór podanego na str. 394-95 tomu
IV
Wisły.
Nadmieniamy przytym, iż jeśli przy nazwie powiatu
niema wskazówki dzieła, w którym piosnka się znajduje, to
posiadamy
ją
w dostarczonym
nam rękopisie. Poniżej
wy­
mienimy nazwiska życzliwych zbieraczów i podamy odmianki
albo w całości, jeżeli pod względem treści lub języka wy­
dadzą się nam godnemi uwagi, albo też w dłuższym lub
krótszym streszczeniu *). Szereg nowych wersji rozpoczyna­
my liczbą 90, gdyż w t. IV
Wisły
poznaliśmy ich 89.
*) Patrz
Wisła
TV, od 393 i od 875
x
) Niepodobna wszystkich odmianek umieścić w całości
w
Wiśłe\
jeżeli kiedyś ogłosimy oddzielnie
Systematykę
naszej, wów­
czas podamy wszystkie wersje niedrukowane in extenso.
Wisła t. IX zesz. 4
42
(546
JAN KARŁOWICZ
647
Gub. Warszawska.
90. Powiat Błoński. 91. Pow. Kutnowski.
92. Pow. Grójecki.—
Gub. Płocka.
93. Pow. Płoński. —
Gub. Łomżyń-*
ska.
94. Pow. Ostrowski.—
Gub. Radomska.
95 do 101. Pow. Radom­
ski. 102 i 106. Pow. Opatowski. ^03 do 105. Pow. Iłżecki.—
Gub.
Kielteka.
107. Pow. Kielecki. 108, 109 i III. Pow. Olkuski. 112. Pow.
Pińczowski. 113. Pow. Włoszczowski.—
Gub. Kaliska.
110. Pow. Wie­
luński. 114. Pow. Łęczycki. 115 i 116. Pow. Koniński. 117 i 118.
Pow. Sieradzki.—Gub.
Siedlecka.
119. Pow. Łukowski. 120. Pow.
Konstantynowski. 121. Pow. Włodawski. —
Gub. Lubelska.
122 i 123.
Pow. Lubelski. 124. Pow. Krasnostawski.—
Gub. Suwalska.
125. Pow.
Suwalski 1 Augustowski.—Mazury. 126. Pow. Ządzborski.—
Galicja.
127. Pow. Tarnowski. 128. Pow. Ropczycki. 129. Pow. Bocheński.
90. Od Grudowa, pow. Błoński; zapisała panna Kazi­
miera Skrzyńska. Odmianka ciekawa z tego względu, iż słu­
żyć może za okaz nieustannego przetwarzania się utworów
ludowych: z dumki robi się tu pieśń weselna; treść kurczy
się do niepoznania; Jaś wprawdzie „bierze Kasieńkę za rąc-
ki, za oba boćki," ale na to, aby ją posadzić „na wózek na
wysocki;" „zacćpił jej się fartusek na kole,* ale nie na młyń­
skim, le:z na wozowym, a Jasio— Bóg wie dlaczego —prze­
cina go szabelką na troje," i potym wszyscy biegą do koś­
cioła, a Kasia zaczyna się żegnać z wiankiem, a dalej z ro­
dziną, wymieniając kolejno jej członków:
Ej dzwony zadzwoniły, organy zagrały,
Ej wy, moja mamusiu, juz sie zegnam z wami.
tak dalej: tatusiu, braciskowie, siostrzycki...
Notujemy jeszcze kilka szczegółów językowych tej
piosnki: koniki „zadrżały," zamiast „zarżały," jak w innych
odmiankach, a wianek ruciany nazwany „drucianym!"
91. Z Szołajd, pow. Kutnowski; zapisał p, Leon Lissow-
ski. Odmianka wcale udatna, obszerna i dość logiczna; treść,
że tak powiem, normalna, blizka wersji, podanych np. przez
Kolberga nr. 5 a, e. Ciekawe są następne wyrazy i zwroty:
zamiast „mama rozumiała, że Kasiula spala," śpiewaczka
utrzymuje, że „mama rozum miała." Gdy uciekający zawę­
drowali do ciemnego boru, Kasia zapytuje:
A cóż to tu za mogiły, a mój miły Jasiu?
A on na to:
Już to tu dziewięć żon, tyś dziesiąta sama.
Po wrzuceniu do „stawecka głębockiego,"
1 zawiesił ij sie fartuszek na głowie (tak!).,
A Jasinek z konia skoczył, rozdar ij na dwoje.
Po wyciągnięciu na „ląd,"
Nadobny Kasiuli wdzięczne dzwony dzwonium.
A Jasia ultaja na sto koni goniom;
Nadobny Kasiuli wdzięczne grany grajum,
A Jasia ultaja bronami targajum
Oczywiście
jest następna:
„grany" stoi
zamiast „organy."
Melodja
"
Js
-sio kó-nie
poił,
Ka-sia wo-ile bra-ła.
Ja
sio join
na-mii wiał,
Że-by
wę-dro-wa-ła, -la-sio ]<»u n;v-uvA-wi;Vł,
6 dziwnie
przypominają
v.v
-Uy
<lrv>-wiv-ł&.
Takty 5 i
rodzicy."
kilka nut „Boga
92. Od G-ośniewic, pow. Grójecki, z ust Julji Dębow-
skiej, za pośrednictwem p. H. Łopacińskiego. Odmianka
krótka, 20 wierszy, wcale udatna, acz mocno skrócona
Mniej znane zwroty są następne:
I przywędrowali do nowego zdroju:
— Wracaj się, Kasieńku, do swy matki dworu!
— Nacobym tu przysła, gdybym miała wracać?
Musis me. Jasieńku> do swy matki oddar.
Na końcu, odpowiadając na wołanie tonącej dziewczy­
Ratuj, Jasieńku sokole!
7
'—Jaś mówi:
— Nacobym cię wrzucał, żebym miał ratować?
Musis me, Kasieńku, ten dół zgruntować.
1 usiadła w wodzie, na białym kamieniu,
Rozczesała włosy po prawym ramieniu.
93. Od Naborowa, pow. Płoński, zapisał p. Z. Koza-
rzewski. Odmianka wcale zajmująca niektóremi rzadko spo­
tyka nemi zwrotami, które poniżej przytaczamy; ogółem
35 wierszy.
ny:

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin