Charakterystyka uczniów z niepełnosprawnością intelektualną à trudności podczas nauki i pobytu w szkole
Wskazówki do pracy dydaktyczno – wychowawczej
Rozwój umysłowy
Myślenie ma charakter
konkretno-obrazowy, sytuacyjny à
- trudności w przyswajaniu pojęć, umiejętności ich definiowania i budowania systemu pojęć – dotyczy to szczególnie przedmiotów ścisłych (matematyka,
fizyka, chemia), ale także treści historycznych, społecznych, moralnych i estetycznych;
Granicą możliwości intelektualnych jest poziom odpowiadający orientacyjnie dzieciom 11–12-letnim o prawidłowym rozwoju umysłowym.
Sztywność i wolne tempo myślenia
Myślenie mało samodzielne, nieudolność syntetycznego ujmowania zdobytych wiadomości i wiązania ich w logiczną całość, z czego wypływa ubóstwo wnioskowania i sądów à
- trudności powiązania nowej wiedzy z wcześniej posiadaną
- trudności w stosowaniu zdobytej wiedzy w konkretnym działaniu
- trudności w wydawaniu opinii, sądów, argumentowaniu, wartościowaniu (uzewnętrznianiu swoich myśli szczególnie wówczas, gdy treść wypowiedzi oderwana jest od społecznego kontekstu)
- trudności w wnioskowaniu nawet na materiale konkretnym, ale szczególnie na materiale abstrakcyjnym, symbolicznym
- oddziaływać na sferę wielozmysłową – uczenie się przez ogląd i przeżywanie à ograniczyć instrukcje słowne na rzecz wprowadzania instrukcji słowno-pokazowych
- umożliwiać doświadczenia i obserwacje, zanim uczeń przejdzie do schematu, kodu, symbolu
- przedstawiać zagadnienia
na konkretnych przykładach odwołujących się do wydarzeń, których uczniowie byli uczestnikami
- stosować symulacje lub inscenizacje, które wzbudzają zainteresowanie uczniów
- demonstrować omawiane tematy za pomocą ilustracji, modeli, zdjęć
- pozwolić na uczenie się w indywidualnym tempie wyznaczanie i osiąganie indywidualnych
celów zgodnych z możliwościami uczniów
- podkreślać związki przyczynowo-skutkowe, wskazywać logiczne powiązania między
sytuacjami, zdarzeniami, zachowaniami, a ich skutkami
Zaburzenia koncentracji uwagi- dominuje uwaga mimowolna (choć wraz z wiekiem i nauczaniem wzrasta trwałość uwagi dowolnej), uwaga jest mało podzielna - często bywa rozproszona i przyciągana przez bodziec intensywniejszy lub niezwykły à
- trudności ze zdolnością zbierania i selekcjonowania informacji
- uczniowie ci szybciej się nużą, z chwilą występowania
trudności łatwo rezygnują i mają tendencję do pozostawiania niedokończonej pracy
- stały nadzór,
- nieustanne motywowanie do dalszych działań poprzez stosowanie różnego rodzaju wzmocnień (pochwały, zachęty, nagrody)
Niski poziom sprawności grafomotorycznejà
• trudności w robieniu notatek w szkole
• zwolnione tempo pisania rzutujące na ograniczone możliwości ekspresji w piśmie
uwzględnianie ograniczonych możliwości grafomotorycznych w planowaniu pracy ucznia (czas, zakres zadań itp.)
Zaburzenia spostrzegania (wiążą się ze słabo rozwiniętą funkcją analizy i syntezy) - wąski zakres spostrzegania
( tj. w tym samym czasie dziecko lekko upośledzone umysłowo spostrzega mniej przedmiotów, niż dziecko z rozwojem prawidłowym)
Zaburzenia orientacji przestrzennej
- skupienie
się na najistotniejszych treściach, ważnych z punktu widzenia umiejętności praktycznych ucznia
Słabo rozwinięta pamięć – trudności z zapamiętywaniem i odtwarzaniem, zaburzona pamięć logiczna (mniej zaburzona pamięć mechaniczna) à trudności w trwałym zapamiętywaniu treści, szczególnie powiązanych ze sobą logicznie, nowy materiał przyswajany jest bardzo wolno
-nowy materiał wymaga wielokrotnych
powtórzeń
-wybór tekstów prozy lub wierszy przeznaczonych do nauki na pamięć
powinien uwzględniać zainteresowania uczniów, ładunek emocjonalny i dialogi
Mowa - rozwój mowy często bywa opóźniony. Dzieci te są w stanie opanować znaczny zasób słownictwa (ze względu na dobrą pamięć mechaniczną). Często pod względem formy i składni mowa nie różni się od mowy dzieci w normie intelektualnej. Stwierdza się jednak uboższy zasób słów przy przewadze słownictwa biernego nad czynnym.
Uczniowie mają trudności w rozumieniu znaczenia wypowiedzi oraz w samodzielnym tworzeniu dłuższych
wypowiedzi, opowiadań (twórcze stosowanie mowy). Występują u nich wady wymowy
-uczenie budowania dłuższych wypowiedzi
powiązanych w logiczną całość, powinny być one związane z najbliższym środowiskiem ucznia i być wspierana planem
wypowiedzi lub symbolicznej wizualizacji zdarzeń
Problemy w sferze uczuciowo - emocjonalnej i w zakresie zachowań społecznych
- emocje charakteryzują się sztywnością oraz małym zróżnicowaniem, emocje są nieadekwatne, gdyż brak jest możliwości odróżniania przez dzieci spraw istotnych od błahych
- słabo jest rozwinięta zdolność opanowywania popędów, gorsza samokontrola, zachowanie tych dzieci charakteryzuje się impulsywnością, brakiem przemyślenia, konsekwencji i przewidywania, sposób działania i reagowania zależy przede wszystkim od temperamentu,
- niedorozwój uczuć wyższych (społecznych, moralnych, patriotycznych, estetycznych),
- brak jest przeżyć emocjonalnych wiążących się z zainteresowaniami i działalnością poznawczą,
- trudności w odpowiednim odbiorze intencji i rozumieniu innych osób;
- brak inicjatywy i samodzielności,
- łatwo ulegają sugestii,
- charakteryzują się biernością, słabym krytycyzmem
- mniejsze poczucie odpowiedzialności
- nieadekwatna, zaniżona samoocena
- stosuj nieinwazyjne metody komunikacji (unikaj konfrontacji, przymusu i wyrażania gniewu w stosunku do dziecka;
- analizuj przyczyny wybuchów złości – poznaj ucznia – jego słabe strony
- ucz prostych sposobów radzenia sobie ze złością
- wspieraj rozwój umiejętności rozpoznawania i rozumienia
emocji innych nazywając w sposób adekwatny do wieku mimikę, gesty, mowę ciała
-pozwól doświadczać konsekwencji zachowań
- chwal i nagradzaj pożądane zachowania
Edukacja skuteczna, przyjazna i nowoczesna. Jak organizować edukację uczniów
ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi? Przewodnik, str. 16-24 Warszawa 2010, MEN
Justa_21