MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ
STRATEGIA OBRONNOŚCI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Strategia sektorowa do Strategii Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej
WARSZAWA 2009 r.
SPIS TREŚCI
WSTĘP 3
ROZDZIAŁ I. ZEWNĘTRZNE UWARUNKOWANIA OBRONNOŚCI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 4
1.1. Środowisko bezpieczeństwa międzynarodowego 4
Bezpieczeństwo globalne 4
Bezpieczeństwo narodowe 5
1.2. Uwarunkowania polityki bezpieczeństwa i obronnej 6
Rozdział II. KONCEPCJA OBRONNOŚCI RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 7
2.1. Cele strategiczne w dziedzinie obronności 7
2.2. Podstawowe założenia Strategii Obronności RP 8
2.3. Obronność państwa w czasie pokoju 9
2.4. Reagowanie na zewnętrzne zagrożenie państwa 10
2.5. Obrona przed agresją zbrojną 11
Rozdział III. SYSTEM OBRONNY PAŃSTWA 12
3.1. Wymagania wobec systemu obronnego państwa 13
3.2. Podsystem kierowania obronnością państwa 13
3.3. Podsystem militarny – Siły Zbrojne RP 14
3.4. Podsystem niemilitarny – pozamilitarne struktury obronne 14
Rozdział IV. SIŁY ZBROJNE RP W SYSTEMIE OBRONNYM PAŃSTWA 16
4.1. Misje i zadania Sił Zbrojnych RP 16
4.2. Poziom zdolności operacyjnych Sił Zbrojnych RP 17
4.3. Struktura organizacyjna Sił Zbrojnych RP 20
4.4. Miejsce i rola organów dowodzenia Sił Zbrojnych RP w podsystemie kierowania obronnością. 23
ROZDZIAŁ V. PRZYGOTOWANIA OBRONNE PAŃSTWA 24
5.1. Przygotowania podsystemu kierowania obronnością państwa 25
5.2. Przygotowania podsystemu militarnego 25
5.3. Przygotowania podsystemu niemilitarnego 26
Rezerwy państwowe 26
Mobilizacja gospodarki 27
Militaryzacja 27
Ochrona obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa i obronności państwa 27
Przygotowania transportu i infrastruktury transportowej 28
Przygotowania służby zdrowia 28
Systemy łączności 28
Szkolenia obronne i kontrole zadań obronnych 29
Potencjał naukowy i przemysłowy 30
ROZDZIAŁ VI. KIERUNKI TRANSFORMACJI SYSTEMU OBRONNEGO PAŃSTWA 30
6.1. Transformacja podsystemu militarnego 31
6.2. Transformacja podsystemu niemilitarnego 32
ZAKOŃCZENIE 33
WYKAZ UŻYTYCH SKRÓTÓW 34
1. Na przełomie XX i XXI wieku nastąpiły istotne zmiany w globalnym środowisku bezpieczeństwa, które znacząco determinują stan bezpieczeństwa naszego państwa. Rzeczpospolita Polska umocniła swoją pozycję na arenie międzynarodowej, stając się liczącym się członkiem Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej. W ciągu tego okresu Polska aktywnie angażowała się w międzynarodowe operacje stabilizujące bezpieczeństwo na świecie oraz podjęła wysiłek profesjonalizacji swoich sił zbrojnych.
2. W globalnym środowisku bezpieczeństwa utrzymuje się stan niskiego prawdopodobieństwa wybuchu konfliktu zbrojnego na dużą skalę przy jednocześnie obserwowanym wzroście możliwości wystąpienia konfliktów o charakterze lokalnym. Poważne zmiany zachodzą w przebiegu konfliktu zbrojnego – skróceniu ulega dynamiczna faza działań stricte bojowych, wydłuża się natomiast pokonfliktowy etap działań stabilizacyjnych i odbudowy.
3. Skuteczne przeciwdziałanie współczesnym zagrożeniom i wyzwaniom wymaga całościowego podejścia do bezpieczeństwa w skali międzynarodowej i narodowej. Wymaga to umiejętności synergicznego wykorzystania instrumentów dyplomatycznych, ekonomicznych i wojskowych w celu zidentyfikowania, zapobiegania i rozwiązania konfliktów w ich wstępnej fazie. Oznacza to również potrzebę szerszego podejścia do pojmowania bezpieczeństwa i oparcia go nie tylko na zdolnościach wojskowych i wysiłkach politycznych, ale również uwzględnienia w jego ramach takich składników jak pomoc gospodarcza, technologiczna czy edukacyjna.
4. Ewolucji ulega myślenie o obronności państwa. W ostatnich latach zaszło wiele zmian w organizacji obrony narodowej, powodujących, że jest ona postrzegana w szerszych niż tradycyjnie kategoriach. Obecnie obronność jest dziedziną bezpieczeństwa narodowego, stanowiącą sumę wszystkich cywilnych i wojskowych przedsięwzięć mających na celu zapobieganie i przeciwstawienie się wszelkim potencjalnym zagrożeniom bezpieczeństwa państwa, zarówno militarnym, jak i pozamilitarnym, mogącym doprowadzić do kryzysu polityczno-militarnego.
5. Wspólnie z partnerami i sojusznikami Rzeczpospolita Polska reagować będzie na współczesne wyzwania i zagrożenia, kierując się swoimi interesami narodowymi określonymi w Strategii Bezpieczeństwa Narodowego RP.
6. Strategia Obronności RP przedstawia założenia funkcjonowania obronności państwa. Określa ona zadania i strukturę systemu obronnego państwa oraz wyznacza główne kierunki rozwoju poszczególnych jego podsystemów.
7. Strategia Obronności RP jest dokumentem konkretyzującym oraz rozwijającym zapisy dotyczące obronności zawarte w Strategii Bezpieczeństwa Narodowego RP, przyjętej przez Radę Ministrów, a następnie zatwierdzonej przez Prezydenta RP w dniu 13 listopada 2007 roku. Postanowienia niniejszej Strategii stanowią wytyczne dla dokumentów z dziedziny obronności tworzonych na niższych szczeblach.
8. Globalne środowisko bezpieczeństwa staje się coraz bardziej dynamiczne i złożone. Wraz ze zmianami potencjału gospodarczego, demograficznego, a także militarnego kluczowych państw, pozimnowojenny porządek światowy ewoluuje w kierunku ładu wielobiegunowego.
9. Intensywność procesu globalizacji w stosunkach międzynarodowych umożliwia współpracę państw i regionów leżących w znacznej od siebie odległości oraz sprawia, że system międzynarodowy jest bardziej współzależny i zintegrowany. Polityka międzynarodowa staje się wypadkową skomplikowanych powiązań politycznych, gospodarczych i finansowych.
10. Globalizacja wniosła nowe treści do pojmowania bezpieczeństwa narodowego, zacierając granicę między wewnętrznym a zewnętrznym wymiarem bezpieczeństwa. Rosnąca współzależność międzynarodowa we współczesnym świecie często skutkuje nieprzewidywalnością wielu zjawisk i ich pochodnych, których zasięg nie jest ograniczony barierami geograficznymi czy systemami politycznymi i gospodarczymi. W takim układzie powiązań powstające zagrożenia i ryzyka mają charakter globalny, a podmioty pozapaństwowe mogące ten układ zakłócić, zyskują na znaczeniu.
11. Środowisko bezpieczeństwa charakteryzuje się współwystępowaniem i wzajemnym przenikaniem się zagrożeń militarnych i pozamilitarnych, często o charakterze asymetrycznym. Ryzyko konfliktu zbrojnego na dużą skalę zmniejszyło się radykalnie, natomiast nie zniknęła groźba konfliktów o charakterze regionalnym i lokalnym. Konflikt w Gruzji potwierdził aktualność tradycyjnych zagrożeń militarnych i znaczenie siły zbrojnej, także w bliskim otoczeniu Europy. Nie można wykluczyć dalszego wystąpienia zjawisk konfliktogennych na obszarze postradzieckim, a także nasilenia się sporów na Bałkanach. Poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa na świecie stanowią napięcia na linii Zachód – świat muzułmański, a także istnienie szerokiej strefy niestabilności obejmującej Bliski i Środkowy Wschód.
12. Dalekosiężne konsekwencje może mieć też wstrzymywanie się państw od realizacji porozumień międzynarodowych w dziedzinie nieproliferacji, kontroli zbrojeń i rozbrojenia oraz środków budowy zaufania i bezpieczeństwa. Istotnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa międzynarodowego pozostają programy rozwoju technologii nuklearnych oraz rakietowych realizowane w sprzeczności z rezolucjami Rady Bezpieczeństwa ONZ. Powstałe w ich wyniku naruszenie regionalnej równowagi wojskowej może stanowić istotne zagrożenie dla bezpieczeństwa globalnego.
13. Na czele listy zagrożeń pozamilitarnych znajdują się zagrożenia związane z bezpieczeństwem gospodarczym, a zwłaszcza energetycznym. Rosnące zapotrzebowanie na surowce energetyczne sprawia, że używane są one do wywierania nacisku politycznego i coraz częściej zastępują siłę militarną w realizacji celów polityki państwa. Napięcia wywołane czasowymi ograniczeniami w dostawach gazu do niektórych krajów wskazują na słabość rynku energetycznego i negatywny wpływ polityki na gospodarkę. Zintegrowanie światowego życia ekonomicznego, oprócz niezaprzeczalnych korzyści, niesie również ze sobą ryzyko wystąpienia kryzysów ekonomicznych i destabilizacji rynków finansowych. Zmiany klimatyczne mają konsekwencje o charakterze humanitarnym i politycznym, a walka o dostęp do zasobów naturalnych staje się coraz częściej przyczyną konfliktów. Inne obszary ryzyka mające charakter globalny to niekontrolowane migracje ludności z krajów słabo rozwiniętych oraz epidemie chorób zakaźnych.
14. Istotnymi zagrożeniami dla środowiska bezpieczeństwa są zagrożenia o charakterze asymetrycznym. W większości przypadków są one generowane przez państwa upadające i państwa upadłe. Najpoważniejszymi zagrożeniami pozostają: terroryzm międzynarodowy, w tym cyberterroryzm i terroryzm z użyciem broni masowego rażenia; proliferacja broni masowego rażenia i środków jej przenoszenia; zorganizowana przestępczość międzynarodowa, opierająca swoją działalność na przemycie broni i materiałów podwójnego zastosowania, handlu narkotykami i ludźmi oraz na nielegalnych operacjach finansowych; a także piractwo morskie.
15. Konflikty lokalne na tle etnicznym, religijnym i kulturowym, których podłoże stanowią spory historyczne, geograficzne i narodowościowe, to wciąż poważne wyzwanie dla systemu bezpieczeństwa międzynarodowego. Coraz częściej w konfliktach biorą udział podmioty pozapaństwowe, które poprzez możliwość efektywnego użycia siły zbrojnej zagrażają podstawom bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego. Tak złożone podłoże współczesnych konfliktów zbrojnych oraz wzajemne przenikanie się odmiennych zagrożeń i metod walki wymusza na państwach i organizacjach międzynarodowych konieczność kompleksowego podejścia do rozwiązywania konfliktów i szerokiego udziału podmiotów cywilnych w budowie bezpieczeństwa.
16. Rzeczpospolita Polska jako państwo członkowskie NATO i Unii Europejskiej, posiadające znaczny potencjał gospodarczy i ludnościowy, jest ważnym podmiotem współczesnych stosunków międzynarodowych. Członkostwo w obu tych organizacjach, jak i strategiczne partnerstwo ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki, wymiernie wzmacniają bezpieczeństwo RP. Polska pragnie dalej rozwijać przyjazne i partnerskie stosunki ze wszystkimi sąsiadami.
17. O bezpieczeństwie Polski decydują procesy i zjawiska zachodzące przede wszystkim w jej otoczeniu. Stabilność Europy Środkowej i Wschodniej, ale też całego obszaru euroatlantyckiego i jego sąsiedztwa rzutuje na bezpieczeństwo Polski.
18. Prawdopodobieństwo wystąpienia konfliktu zbrojnego na dużą skalę w dającej się przewidzieć perspektywie jest niskie. Nie można jednak wykluczyć wystąpienia w pobliżu granic RP konfliktu o charakterze lokalnym. Stąd też Polska będzie utrzymywać zdolności pozwalające na reagowanie na takie zagrożenia.
19. Zagrożenia bezpieczeństwa RP pozostają w ścisłym związku z zagrożeniami globalnymi. Katalog zagrożeń rzutujący na bezpieczeństwo Polski jest w zasadzie tożsamy z zagrożeniami, jakie w otaczającym świecie widzą jej sojusznicy – różnice dotyczą jedynie odmiennego rozłożenia akcentów. Dla Rzeczypospolitej Polskiej priorytetem jest przeciwdziałanie zagrożeniom bezpieczeństwa energetycznego oraz potencjalnemu osłabieniu więzów łączących wspólnotę europejską i transatlantycką. Terroryzm międzynarodowy jest rosnącym zagrożeniem dla bezpieczeństwa obywateli Polski. Przeciwdziałanie i zwalczanie proliferacji broni masowego rażenia oraz innych zagrożeń asymetrycznych i pozamilitarnych pozostanie fundamentalnym zadaniem dla systemu obronnego państwa (SOP).
20. Członkostwo w Sojuszu Północnoatlantyckim i Unii Europejskiej oraz strategiczne partnerstwo ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki jest głównym punktem odniesienia dla polskiej polityki zagranicznej i obronnej. Żywotnie ważne dla Polski jest, aby NATO i UE umacniały swoją pozycję na arenie międzynarodowej, podnosząc tym samym poziom bezpieczeństwa państw członkowskich.
21. Niezależnie od rozszerzania się sfery geograficznego oddziaływania NATO i UE, stabilizacja polityczna oraz rozwój społeczno-gospodarczy całego regionu Europy Środkowej i Wschodniej leży w interesie narodowym Polski. Budowa dobrosąsiedzkich, popartych wzajemnym zrozumieniem stosunków ze wschodnimi sąsiadami Polski: Rosją, Białorusią i Ukrainą, pozostaje jednym z fundamentów polskiej polityki zagranicznej. Sytuacja w tych państwach oraz ich polityka bezpieczeństwa, w tym zwłaszcza polityka Rosji, wpływają bezpośrednio na bezpieczeństwo Polski.
22. Sojusz Północnoatlantycki pozostaje kluczową organizacją w obszarze bezpieczeństwa międzynarodowego oraz najważniejszym gwarantem bezpieczeństwa zewnętrznego Polski. Ewolucja kierunków i metod działania Sojuszu Północnoatlantyckiego, w tym kontynuowanie polityki otwartych drzwi, zapewnia skuteczną realizację bieżących i długoterminowych interesów bezpieczeństwa jego członków.
23. Priorytetem dla Polski pozostaje rozwijanie, wspólnie z pozostałymi członkami NATO, instrumentów, których celem jest wzmocnienie kolektywnej obrony. Obejmują one przygotowanie przez Sojusz skutecznego zestawu sił wysokiej gotowości, a także aktywne uczestnictwo sojuszników w ramach Sił Odpowiedzi NATO. Wymaga to również efektywnego zaangażowania w operacje międzynarodowe oraz sprawnych mechanizmów konsultacji w ramach Sojuszu Północnoatlantyckiego.
24. Tocząca się w Sojuszu debata transformacyjna oraz prace nad nową koncepcją strategiczną uwypuklają podstawowe dylematy związane z rolą NATO w zmieniającym się otoczeniu międzynarodowym. Dylematy te dotyczą przede wszystkim kwestii równowagi pomiędzy utrzymaniem i wzmocnieniem funkcji kolektywnej obrony oraz zaangażowaniem w operacje reagowania kryzysowego na odległych teatrach działań.
25. Rozwój Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej, w tym Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony, ma istotne znaczenie dla Polski. Stan współpracy w tej dziedzinie jest wyznacznikiem szeroko rozumianej integracji europejskiej. U jej podstaw leży dążenie do zapewnienia pokoju, stabilności i wzrostu dobrobytu w krajach Unii Europejskiej oraz krajach sąsiadujących. Służy temu realizacja wojskowych operacji reagowania kryzysowego i rozwój koncepcji Grup Bojowych UE, w których Polska bierze czynny udział.
26. Unia Europejska stwarza ramy współpracy w dziedzinie pozyskiwania zdolności obronnych i konsolidacji przemysłu obronnego. Polska będzie popierać i aktywnie działać na rzecz dalszego rozwoju Europejskiej Agencji Obrony, jako zasadniczego ośrodka stymulującego i koordynującego rozwój zdolności oraz kształtującego europejski rynek obronny.
...
hermes50