Joanna Wieliczka-Szarkowa - Wolyn we krwi 1943.pdf

(20224 KB) Pobierz
Wstęp i konsultacja: Ewa Siemaszko
Redakcja naukowa: ks. prof. dr bab. Józef Marecki
Konsultacja, wybór i opracowanie zdjęć: dr Paweł Naleźniak
Skład i łamanie: Anna Smak-Drewniak
Projekt okładki: Agnieszka Siekierżycka
Indeks: Maria Szarek
Na okładce wykorzystano zdjęcia autorstwa Macieja Wojciechowskiego i Leona Popka.
© Copyright by Wydaw nictwo AA s.c.. Kraków 2013 ISBN 978-83-7864-260-2
Wydawnictwo AA s.c.
30-332 Kraków, ul. Swoboda 4 cel.: 12 292 04 42 e-maii: klub^religijna.pl www.religijna.pl
Wstęp
Pomnik „nieznanej miejscowości”
Polski Lwów i krwawy Zioczów
Niemożliwe do spełnienia
Ukraińska Powstańcza Armia
Zamęczeni kapłani
„Nie my winni tej krwi”
By nigdy więcej się nie powtórzyło
Wstęp
Kilkadziesiąt lat selektywnego traktowania historii narodu polskiego, wynikającego z
podporządkowania Polski powojennej Związkowi Sowieckiemu, spowodowało, że
ogół społeczeństwa, z wyjątkiem środowisk pochodzących ze wschodnich terenów
utraconych po II wojnie światowej, nie ma orientacji w strasznych doświadczeniach
ludności kresowej. Nieraz nie mają jej nawet potomkowie dawnych mieszkańców
Kresów II Rzeczypospolitej Polskiej, gdyż ich dziadkowie czy rodzice nie chcieli
wracać do ciężkich przeżyć albo bali się je przekazywać dzieciom i wnukom, by nie
wychodziły poza krąg rodzinny i nie były powodem represji ze strony władz lub
dawnych prześladowców.
Przełom polityczny 1989 roku uwolnił z zamknięcia temat represji sowieckich,
zwłaszcza zbrodni katyńskiej, toteż stan wiedzy w tym względzie w polskim
społeczeństwie znacząco się poszerzył. Nie udało się jednakże pokonać dotąd
ogromnych zaniedbań w przekazie społeczeństwu polskiemu prawdy o hekatombic
Polaków na Wołyniu i w iMałopolsce Wschodniej, spowodowanej zbrodniczą
działalnością ukraińskich nacjonalistów. Nie ma zatem powszechnej świadomości, że
naród polski podczas 11 wojny światowej był ofiarą trzech ludobójstw
- niemieckiego, sowieckiego (z czym na ogół obywatel polski już jest obeznany) i
ukraińskiego.
Wprawdzie począwszy od 2000 r. opublikowano wiele opracowań naukowych,
dokumentacyjnych, źródłowych i publicystycznych poświęconych zbrodniom
nacjonalistów ukraińskich, ukazujących je na różnych terenach, w różnych aspektach i
fragmentach, rozpatrujących przyczyny i opisujących sprawców, lecz dla przeciętnego
obywatela są to publikacje - z różnych powodów - i mało przystępne, i trudno
dostępne.
Brak publikacji ukazującej trzecie na narodzie polskim ludobójstwo - ukraińskie,
dającej ogólne pojęcie
0 zagładzie polskości na Wołyniu, publikacji przeznaczonej dla czytelników o
zróżnicowanym stopniu wykształcenia - wypełnia praca Joanny Wieliczki-Szarkowej
Wołyń we krwi. 1943. Opracowanie to wszechstronnie, choć skrótowo, pokazuje teren
zbrodni, sprawców, przebieg zbrodniczej depolonizacji i stan postgenocydalny.
Najpierw autorka wprowadza czytelnika w nieznany współczesnym wołyński świat
miniony (dzisiejszy Wołyń nie przypomina przedwojennego), odmalowując w sposób
zachwycający geograficzny obraz oraz ciekawą
1 bolesną historię tej ziemi. W tym zapoznawaniu się z „daleką” krainą stopniowo
pojawiają się wydarzenia i procesy, przejściowe lub incydentalne (np. chmielnicczy-
zna, zabójstwo hr. Andrzeja Potockiego, pożoga i mordy Polaków z lat 1918-1919),
nawiązujące w swym charakterze do późniejszego terroryzmu i zbrodni na Polakach,
dokonanej przez nacjonalistów ukraińskich. Następnie pokazany jest Wołyń okresu
międzywojennego, starania dźwignięcia tej ziemi z zacofania i związania z państwem
polskim ludności ukraińskiej, czemu przeszkadzali zarówno komuniści, jak i rosnące w
siłę nacjonalistyczne organizacje, głównie Organizacja Nacjonalistów Ukraińskich,
której ideologiczne podstawy działania są oddane trafnie. Zapoznawszy czytelnika z
terenem późniejszych zbrodni, pozostałe trzy czwarte książki poświęcone jest
zbrodniczej depolonizacji Wołynia. Trafnie operując przykładami typowych i
największych zbrodni ludobójstwa na Wołyniu oraz rozpaczliwej obrony, tylko w
nielicznych przypadkach udanej, autorka dobrze oddała to wielkie nieszczęście
wołyńskich Polaków, którego sprawcami była OUN i Ukraińska Powstańcza Armia:
bezwzględność w mordowaniu bezbronnych ludzi, okrucieństwo, usiłowanie
wytępienia wszystkich Polaków, słabość oporu, uchodźstwo. Jako ostatni akord
polskiej obecności i podziemnej państwowości, choć pod okupacją, opisane zostały
walki 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK. Jest ponadto rozdział o identycznych
zbrodniach w Mało-polsce Wschodniej - ważna sygnalizacja, że ludobójstwo Polaków
przez OUN-UPA nie zakończyło się na Wołyniu. Dopełnieniem obrazu zniszczenia
polskości na południowo-wschodnich ziemiach II Rzeczypospolitej jest przedstawienie
sytuacji na utraconych ziemiach „za drugiego Sowie ta” po 1943 r. Zakończenie książki
stanowi opis starań osób i środowisk związanych z Kresami
0 zachowanie pamięci o martyrologii Polaków na Wołyniu i w iMałopolsce
Wschodniej, udokumentowaniu jej
1 upamiętnieniu miejsc masowych mordów.
Książka Joanny Wieliczki-Szarkowej to publikacja przeznaczona dla szerokiego kręgu
czytelników. Jest napisana językiem przystępnym, gawędziarskim, któremu
- mimo ciężkiej problematyki - zawdzięczamy łatwość czytania i przyswajania.
Przedstawiane fakty historyczne autorka osadza w szerszym tle przy pomocy
różnorakich ciekawostek pokazuje związki Wołynia i Wołyniaków z innymi
dzielnicami Polski, łączy główne tematy ze współczesnością, co przydaje tekstowi
lekkości. Nie odbiera to jednak grozy opisom depolonizacji Wołynia, które, bez
epatowania nadmiarem wstrząsających scen, ukazują w sposób wystarczający
potworność zbrodni i tragizm sytuacji, w jakiej znajdowało się polskie społeczeństwo
na Wołyniu. Lektura tej książki z pewnością daje właściwe i wystarczające dla
przeciętnego czytelnika wyobrażenie
o zbrodniczości OUN-UPA i dokonanym przez te organizacje ludobójstwie kresowych
Polaków'.
Ewa Siemaszko *
Ewa Siemaszko, badacz dziejów ludności polskiej na Wołyniu, autorka wielu publikacji i wystaw ukazujących
ludobójstwo nacjonalistów ukraińskich na Polakach, m.in. monografii (napisanej wspólnie z ojcem Władysławem
Siemaszko, oficerem 27 Wołyńskiej Dywizji AK) Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności
polskiej Wołynia 1939-1945. Za swą pracę została uhonorowana, wspólnie /. ojcem. Nagrodą im. Józefa Mackiewicza
oraz tytułem Kustosza Pamięci Narodowej.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin