Skrzetuscy A. i M., Małoposka gałąź Skrzetuskich herbu Jastrzębiec.pdf
(
136 KB
)
Pobierz
Rocznik Lubelskiego
Towarzystwa Genealogicznego
Tom IV, 2012
Andrzej Skrzetuski, Marek Skrzetuski
Lubelskie Towarzystwo Genealogiczne
Małopolska gałąź Skrzetuskich herbu Jastrzębiec
Gniazdem rodowym Skrzetuskich były Skrzetusz Wielki i Skrzetusz Mały
w Wielkopolsce. Wzmianki dotyczące Skrzetuszy pojawiają się w księgach ziemskich
poznańskich od 1405 r. Szybko rosnąca liczba dziedziców w obu wsiach i problemy
z tym związane powodowały, że jedni Skrzetuscy wybierali służbę – wojskową lub
u bogatszych właścicieli ziemskich, inni idąc do miast stawali się mieszczanami
i zajmowali rzemiosłem, jeszcze inni zaś zakupywali lub dzierżawili ziemię, nieraz
z dala od gniazda rodowego.
Pierwszym udokumentowanym przedstawicielem rodziny Skrzetuskich, któ-
rego potomkowie dali początek gałęzi małopolskiej rodu, był Wincenty. W 1464 r.
nabył działy w Skrzetuszu. Miał trzech synów: Andrzeja, Wawrzyńca i Marcina.
Andrzej po sprzedaży swoich części w Skrzetuszu nabył działy w Głęboczku
i Dąbrowie w powiecie gnieźnieńskim. Zmarł nie później jak w 1517 r. Wówczas
to Anna Skrzetuska, wdowa po Andrzeju nabyła część Chwalikowic (Chwałkowic)
w powiecie pyzdrskim. Tutaj zamieszkali synowie Andrzeja i Anny – Wawrzyniec,
Jan i Maciej. Żona tego ostatniego, Dorota Jelitowska, wniosła mu w posagu swoje
działy w Jelitowie w powiecie gnieźnieńskim. Z kolei jedyny syn Wawrzyńca – Jan,
zwany Synowcem (dla odróżnienia od swego stryja Jana), w drodze spadkobrania
po bezdzietnym małżeństwie Macieja i Doroty oraz poprzez kolejne zakupy
powiększył swoje działy w Jelitowie. W przyszłości potomkowie Jana „Synowca”
wylegitymują się ze szlachectwa, jako
Skrzetuscy herbu Jastrzębiec z Jelitowa.
Jan
żonaty był z Anną Stawską
seu
Węgierską, córką Jakuba Drapieża Stawskiego
seu
Węgierskiego. Jan i Anna doczekali się pięciu synów – Macieja, Stanisława,
Ulissesa, Jana i Bartłomieja. Mający niezwykle rzadkie imię Ulisses był zapewne
pierwszym Skrzetuskim, który zamieszkał na Rusi koronnej. W 1600 r. zakupił
303
SUPLeMeNTy
część Dołhobyczowa w powiecie bełskim i ożenił się z Zofią Rogalanką, córką
Marcina Rogali z Warężyna, podsędka ziemi bełskiej. Skrzetuscy w Dołhobyczowie
mieszkali do końca XVII w. Warto wspomnieć, że Mikołaj Skrzetuski, czyli
sienkiewiczowski Jan z „Ogniem i mieczem”, podczas swojej służby wojskowej
na ziemiach ukrainnych Rzeczypospolitej, wielokrotnie zatrzymywał się u swych
krewnych w Dołhobyczowie. W 1667 r. wraz z grupą zbrojnych, wśród których był
Tomasz Skrzetuski, towarzysz chorągwi husarskiej, wnuk Macieja, brata Ulissesa
z Dołhobyczowa, najechał dwór w Woli Grodeckiej, gdzie zamieszkiwała Zofia
z Brzezickich, podkomorzanka bełska, wdowa po Janie Światopełku Zawadzkim, z za-
miarem poślubienia
ciepłej
i posażnej wdowy. Konkury nie powiodły się jednak,
gdyż w ogólnym zamieszaniu kandydatka na żonę zbiegła, a następnie wniosła
skargę do Trybunału Koronnego w Lublinie. Mikołaj nie stawił się na termin
i został zaocznie skazany na infamię, ponieważ jednak przebywał pod jurysdykcją
hetmańską, wyrokami trybunalskimi zbytnio się nie przejmował.
Bartłomiej, najmłodszy z synów Jana „Synowca”, w chwili śmierci ojca w 1605 r.,
był jeszcze niepełnoletni. Starsi bracia przypuszczalnie spłacili go, po czym
prawdopodobnie opuścił Wielkopolskę, skoro po 1605 r. w księgach ziemskich
województw poznańskiego i kaliskiego, już nie występuje. Pojawia się natomiast
na Kujawach, gdzie nabył działy w Mierogoniewicach w powiecie inowrocławskim.
W r. 1640 notowany był jako podstarości gniewkowski. Był dwukrotnie żonaty,
najpierw z Urszulą Kiełczewską, a następnie z Zofią Popowską. Z pierwszego
małżeństwa miał córkę Annę, a z drugiego, dwóch synów – Andrzeja i Krzysztofa.
Obaj synowie przenieśli się następnie do województwa krakowskiego. Krzysztof
notowany jest m.in. w księgach ziemskich sądeckich od 1651 r., a Andrzej od 1655 r.
Krzysztof nabył wówczas różne działy w powiecie sądeckim i od już od 1651 r.
notowany był jako pisarz grodzki sądecki. W następnym roku poślubił Elżbietę
Zofię Ciołek Poniatowską, córkę Adama, zarządcy dóbr Klarysek w Starym Sączu.
Warto dodać, że ojciec Adama, Kasper Ciołek Poniatowski, który sam wcześniej
pełnił funkcję zarządcy wspomnianych dóbr, miał także drugiego syna – Jana.
Tenże, żonaty z Zofią z Grocholskich,
Imo voto
Zbludzką, był pradziadkiem króla
Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Krzysztof Skrzetuski w 1665 r. ufundował nowy kościół (murowany) w Rabie
Wyżnej, który konsekrowano trzy lata później. Krzysztof był już wówczas podstarościm
i sędzią grodzkim sądeckim. Doczekał się córki Anny, która poślubiła Andrzeja ze
Stroni Strońskiego, i synów – Jana i Bartłomieja. Brat Krzysztofa – Andrzej, żonaty
z Marianną Żukowską, miał syna Krzysztofa, który w zakonie franciszkanów (imię
zakonne Adrian) pełnił funkcję prowincjała, a w 1715 r. został nawet biskupem-
nominatem bakowskim, jednak wskutek śmierci nie zdołał objąć diecezji.
304
A. Skrzetuski, M. Skrzetuski,
Małopolska gałąź Skrzetuskich herbu Jastrzębiec
Jan, syn Krzysztofa, w 1688 r. burgrabia zamku sądeckiego, żonaty z Marianną
z Łukawicy Sędzimirówną, owdowiawszy ożenił się z
Suzanną
z Ględzianowa
Bełchacką. Młodszy brat Jana, Bartłomiej, posiadał połowę Koczanowa w po-
wiecie proszowskim. Od 1715 r. był administratorem w salinach, a następnie
podżupkiem wielickim. W r. 1727 pełnił urząd łowczego chełmińskiego, a w 1732 r.
podwojewodziego proszowskiego. Żonaty był z Konstancją z Kunowa Kunowską.
Z tego związku doczekał się czterech synów: Michała Krzysztofa, Stanisława,
Jana i Józefa oraz córki Katarzyny. Michał Krzysztof w 1730 r. był gwardianem
franciszkanów w Krakowie. Jan, również duchowny, był kanonikiem inflanckim,
a w 1750 r. kanonikiem lwowskim i proboszczem brzeżańskim. Stanisław został po
ojcu w 1750 r. podwojewodzim proszowskim, a w 1762 r. podżupkiem wielickim.
Jego żoną była Justyna z Brzezia Russocka, jednym z synów natomiast, pijar (imię
zakonne Wincenty od św. Józefa Kalasantego), profesor w Collegium Nobilium,
autor m.in. kilku podręczników dla szkół, w tym najbardziej znanego –
Prawo
Polityczne Narodu Polskiego.
Józef Skrzetuski, syn Bartłomieja, a więc bratanek Jana burgrabiego sądeckiego,
zapisał się w 1715 r. na Uniwersytet Krakowski. Po studiach był sekretarzem hetmana
wielkiego koronnego Adama Mikołaja Sieniawskiego, a następnie prowadził sprawy
jego córki Marii Zofii, I. v. Denhoffowej. Ta po śmierci swego pierwszego męża
poślubiła ks. Augusta Czartoryskiego. W związku z tym Józef Skrzetuski zaczął
kierować także sprawami Czartoryskiego w Trybunale Koronnym i z czasem stał
się jednym z jego najbliższych współpracowników. Piastował urzędy: podstolego
bracławskiego, podczaszego przemyskiego, podwojewodziego lwowskiego i starosty
mogilnickiego. W wojsku dosłużył się stopnia pułkownika. Kilkukrotnie wybierano
go posłem na sejm.
Najważniejszym okresem jego działalności publicznej było sprawowanie
w latach 1746–1747 funkcji marszałka Trybunału Koronnego w Lublinie. Jego
marszałkowanie było wysoko oceniane. Doprowadził do rozsądzenia spraw
zalegających przez kilka lat. Odchodząc z tej funkcji pozostawił księgę spraw, która
stanowi dowód jego działalności i wzór dla innych.
J. Skrzetuski był współzałożycielem Bractwa Św. Iwona przy lubelskim kościele
p.w. Nawrócenia Św. Pawła Apostoła, czyli OO. Bernardynów, a także fundatorem
srebrnych sukien dla obrazu św. Tekli w tej świątyni.
Z małżeństwa z Marcjanną Górską miał sześciu synów. Czterej znani są
z imienia. Są to: Michał, Tadeusz, Andrzej i Józef. Michał, również prawnik, po
śmierci ojca w 1764 r. objął urząd starosty mogilnickiego. Jego żoną była Anna
Starzyńska. Brał czynny udział w insurekcji kościuszkowskiej, a po jej upadku
uszedł z kraju. Znalazł się na emigracji we Włoszech, gdzie m.in. pełnił różne
305
SUPLeMeNTy
funkcje w dyplomacji. Był m.in. sekretarzem poselstwa do Turcji w ramach legacji
Piotra Potockiego, co wiązało się z planami wciągnięcia Turcji do wojny przeciw
Rosji.
Spośród kolejnych synów Józefa – Tadeusz, był cześnikiem komyjskim. Jego żoną
była Brygida hr. Skarbek. Andrzeja swatał sam król Stanisław August Poniatowski.
Józef został zakonnikiem – pijarem (imię zakonne Kajetan od św. Eustachego).
Podobnie jak jego bardziej znany stryjeczny brat Bartłomiej (Wincenty), również
był profesorem Collegium Nobilium i autorem kilku podręczników dla młodzieży.
Michał, Tadeusz i Andrzej byli posłami na sejm podczas elekcji króla Stanisława
Augusta.
Tadeusz z Brygidą trzymali miasteczko Michalcze i wieś Kolanki w powiecie
kołomyjskim. Mieli dwóch synów: Kazimierza i Wiktora Gabriela. O tym ostatnim
wiemy, że urodził się w Michalczach 22 marca 1789 r. Bracia zarządzali majętnościami
Skarbków. Wiktor trzymał również kilka dzierżaw nieopodal Zamościa – jedną
z nich były Hutki koło Krasnobrodu. Żonaty z Konstancją Kamieńską, miał czterech
synów: Józefa, Władysława, Jana i Kazimierza. Józef i Władysław urodzili się
w Michalczach, Jan w Czortowcu, a Kazimierz we wspomnianych Hutkach. Wik-
tor w nieznanych okolicznościach w 1848 r. sformował liczący około 100 koni
oddział i wyruszył na Węgry. Tam został ujęty przez wojska rosyjskie, a następnie
osądzony i skazany na 2 lata pobytu w twierdzy. Osadzono go na zamku w Lublinie.
Po odbyciu kary zamieszkał w miejscowym klasztorze OO. Bernardynów.
Syn Wiktora, Kazimierz, po studiach prawniczych w Warszawie został sędzią.
W 1855 r. wylegitymował się ze szlachectwa. Przez kilka lat był urzędnikiem
Rządowej Komisji Sprawiedliwości, a następnie pełnił szereg funkcji w sądach
warszawskich. Po r. 1876 został przewodniczącym wydziału cywilnego tamtejszego
sądu okręgowego. Zmarł w 1904 r. Rodziny nie założył.
Linia Jana
Brat Kazimierza – Jan, był nauczycielem w Szkołach imienia Zamoyskich
w Szczebrzeszynie. Ożenił się z Eufrozyną Przybyszewską, córką burmistrza
Szczebrzeszyna. Po zamknięciu Szkół, jako represji po upadku Powstania Stycz-
niowego, małżonkowie przenieśli się do Guberni Radomskiej, a następnie do
Nowoaleksandryjska (Puławy). Mieli synów: Władysława, Jana, Lucjana, Ignacego
i Kazimierza, oraz córki: Bronisławę, Marię i Feliksę. Urodzony w Szczebrzeszynie
Władysław był pracownikiem Nadwiślańskiej Kolei Żelaznej. Po zaślubieniu
Michaliny Janikowskiej zamieszkał w Lublinie przy ul. Bernardyńskiej. Tu urodziły
się ich dzieci: Mieczysław, Jan, Maria, Kazimiera i Władysława.
306
A. Skrzetuski, M. Skrzetuski,
Małopolska gałąź Skrzetuskich herbu Jastrzębiec
Mieczysław w 1905 r. należał do szkolnego komitetu strajkowego. Został za to
wyrzucony ze szkoły i uwięziony na zamku lubelskim. W 1906 r. wyjechał do Lipska,
następnie do Hamburga, gdzie ukończył z odznaczeniem Akademię Handlową.
Następnie udał się do Paryża. Tam studiował w Wolnej Szkole Nauk Politycznych.
Po powrocie do kraju w 1911 r. pracował w Warszawskim Banku Przemysłowym.
W 1914 r. został członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej, a w 1915 wstąpił do
I-go pułku ułanów Legionowych –„Beliniaków”. W 1920 r. brał udział w wojnie
polsko-bolszewickiej. W latach 1918-1933 pracował w Ministerstwie Skarbu.
Z kolei brat Mieczysława – Jan Adam, w okresie międzywojennym był pracownikiem
jednego z lubelskich banków. Aresztowany zaraz po wejściu Niemców do Lublina
w 1939 r. został osadzony na zamku, a następnie wywieziony do Oświęcimia i tam
w 1941 r. zamordowany.
Drugi z synów Jana, Jan Stanisław, urodzony w Szczebrzeszynie w r. 1855,
miał za żonę Marię Mossakowską. Zajmował się zarządem majątków ziemskich
w rejonie Opola Lubelskiego. Doczekał się trzech córek: Janiny, Jadwigi i Heleny,
oraz syna – Stanisława.
Kolejny syn Jana, Lucjan Seweryn, był właścicielem majątku ziemskiego Boiska,
koło Opola Lubelskiego. Żonaty z Jadwigą Hirszel, miał dwie córki: Zofię i Irenę
oraz dwóch synów: Włodzimierza i Lucjana.
Linia Władysława
Władysław, syn Wiktora, z woli ojca przeznaczony był do stanu duchownego.
Jednak krótko przed święceniami zakochał się z wzajemnością w wychowance
warszawskich Panien Wizytek, Rozalii Junosza Stępowskiej. Młodzi postanowili
wybrać świecką drogę życia. Za ten postępek, brat Rozalii, kanonik Antoni
Stępowski miał ją rzekomo wydziedziczyć. W rzeczywistości po ślubie udzielonym
im przez ks. Stępowskiego zamieszkali w Latowiczu, gdzie szwagier Władysława
był proboszczem. Władysław uczył w tutejszej szkole elementarnej. Kolejnymi
miejscami, w których małżonkowie zamieszkiwali, były: Piotrków Trybunalski,
Radom i Warszawa. W. Skrzetuski uczył w gimnazjach j. polskiego, łaciny i greki.
W 1858 r. przybył do Warszawy młody Henryk Sienkiewicz, aby rozpocząć
naukę w Gimnazjum Realnym. Zamieszkał na stancji u swojego nauczyciela
j. polskiego, którym był właśnie W. Skrzetuski. Sienkiewicz przez wiele lat
utrzymywał kontakty z rodziną Skrzetuskich, w okresie pisania „Trylogii”
kilkukrotnie przebywał na Ukrainie, zatrzymując się w Nosowie k/Podhajec,
w majątku Edwarda Skrzetuskiego, stryjecznego brata Władysława, który zmarł
w 1916 r.
307
Plik z chomika:
gluslaw32
Inne pliki z tego folderu:
Kamiński A., Początki rodu Stadnickich na Dubiecku.pdf
(6661 KB)
Horwat J., Zarys genealogi rodu Krasickich do 1717 r.pdf
(19373 KB)
Gilarski M., Łowce - geneza nazwy wsi i jej właściciele do końca XVIII wieku.pdf
(8254 KB)
Kurtyka J., Krąg rodowy i rodzinny Jana Pakosławica ze Stróżysk i Rzeszowa (ze studiów nad rodem Półkoziców w XIII i XIV wieku).pdf
(30017 KB)
Kołodziejczyk S., Obronne rezydencje Lisów w północnej Małopolsce.pdf
(7034 KB)
Inne foldery tego chomika:
- ▧ ▍- FILMY - HISTORYCZNE 2014
- █▬█ █ ▀█▀ Farming Simulator 2015
!Młode ciałka 1
►E boki Historyczne Bitwy ═╣
►E boki Historia═╣
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin