Pakiet-Dzień-Pszczół.pdf

(3770 KB) Pobierz
EKO KALENDARZ
8 SIERPNIA
Dzień Pszczół
WWW.EKOKALENDARZ.PL
WWW.EKOKALENDARZ.PL
WPROWADZENIE
Nie musisz lubić miodu i leczyć się propolisem,
żeby los pszczół nie zaprzątał ci myśli. Jakie są
twoje ulubione owoce, bez których warzyw nie
mógłbyś/mogłabyś żyć? A teraz sprawdź*, czy
przypadkiem nie jesteś zależny od pszczół. I jak,
ile im zawdzięczasz? Poranna kawa, dżem mali-
nowy, herbata z cytryną, sok jabłkowy, nalewka
wiśniowa, jabłecznik, lody truskawkowe, cydr
i śliwowica, a nawet kapuśniak, ogórkowa czy
grochówka, to wszystko możesz mieć dzięki pra-
cy pszczół. Pisząc „pszczoły” mam na myśli nie
tylko pszczoły miodne, które mogliśmy poznać
w filmie o pszczółce Mai, ale również puchate
trzmiele czy pszczoły samotnice. Wszystkie one
8 sierpnia obchodzą swoje święto.
Pszczoły to nadrodzina owadów z rzędu błon-
koskrzydłych. Do pszczół zalicza się ok. 20 tys. ga-
tunków, w większości prowadzących samotniczy
tryb życia, ale również takich, które wytworzyły
skomplikowane struktury społeczne. Pszczoły
żyją na Ziemi od ponad 50 milionów lat, a ich rola
w utrzymywaniu równowagi ekosystemu Ziemi
jest nieoceniona. Są odpowiedzialne za zapyla-
nie ok. 70% gatunków roślin uprawnych na świe-
cie, zapewniają lepszą jakość owoców i warzyw
i podnoszą wydajność upraw. Niektóre z gatun-
ków (np. migdały) bez pracy pszczół w ogóle by
nie owocowały. Ale przecież pszczoły zapylają
nie tylko rośliny użytkowe, ale również rośliny
dzikie, tworzące różne ekosystemy lądowe. Te
zbiorowiska roślinne produkują tlen niezbędny
do życia a także są odpowiedzialne za wiele in-
nych usług ekosystemowych. Wyginięcie pszczół
miałoby trudne do oszacowania konsekwencje
dla ludzi i środowiska przyrodniczego Ziemi.
Ten proces jednak właśnie się rozpoczął. Pierw-
sze doniesienia o masowym wymieraniu pszczół
miodnych pochodzą z 1995 roku z USA. Problem
ten dotyczy już całego świata i jest ogromnym
wyzwaniem, nie tylko dla pszczelarzy.
Zespół masowego ginięcia pszczoły miodnej
(ang. Colony Collapse Disorder, skrót CCD) to
zespół chorobowy występujący w rodzinach
pszczoły miodnej. Objawia się nagłym zmniejsze-
niem wielkości kolonii – pszczoły robotnice – wy-
latujące z ula nie wracają do niego, znikają bez
śladu, pozostawiając czerw bez opieki, co wiąże
się z wyginięciem również kolejnego pokolenia.
Z ogromnym prawdopodobieństwem odpowie-
dzialne za to są pestycydy, wywołujące zmiany
w systemie nerwowym pszczół. Przede wszyst-
kim chodzi tu o pogorszenie pamięci owadów i
ich poczucia kierunku. W konsekwencji pszczoły
wylatujące po nektar i pyłek, nie są już w stanie
powrócić do swoich uli. Choć z chorobą pszczo-
ły zmagają się już blisko 20 lat, to od około 10
straty w pszczelich rodzinach zaczęły budzić po-
ważne obawy pszczelarzy. Amerykański Depar-
tament Rolnictwa poinformował w maju 2013,
że prawie jedna trzecia amerykańskich rodzin
pszczelich wyginęła zimą 2012/2013.
Choć etiologia choroby wciąż jest niejasna, a na-
ukowcy wśród potencjalnych źródeł problemu
wymieniają zarówno choroby, szkodniki, grzyby,
roztocza, wirusy, jak i zmiany klimatyczne, nie-
dobory żywieniowe, to głównym podejrzanym
są pestycydy, a szczególnie insektycydy, wśród
których najgroźniejsze wydają się neonikoty-
noidy – pochodne nikotyny stosowane w  opry-
skach od lat 90. XX wieku. Dwa niezależne ba-
dania prowadzone we Francji oraz w Szkocji
(opisane w  czasopiśmie Science) potwierdzają
tę hipotezę.
WWW.EKOKALENDARZ.PL
Fot. Gosia Świderek
W kwietniu 2013 r. Komisja Europejska przegło-
sowała dwuletni zakaz stosowania trzech pesty-
cydów z grupy neonikotynoidów, ze względu
na ich szkodliwość dla pszczół. Głosowanie po-
przedzone było akcją społeczną zorganizowa-
ną poprzez portal Avaaz – petycję skierowaną
do europejskich przywódców podpisało ponad
2,6 mln osób.
Badania dotyczące wymierania pszczół dotyczy-
ły nie tylko pszczoły miodnej, ale także trzmie-
li. Choć na dużą skalę nie są prowadzone żad-
ne badania dotyczące dzikich pszczół, z dużym
prawdopodobieństwem można założyć, że pro-
blem zaniku pszczół dotyczy nie tylko pszczoły
miodnej i trzmieli, ale i pozostałych gatunków
pszczół, równie ważnych dla reprodukcji roślin
dziko rosnących oraz użytkowych.
Na wielkość i zdrowotność populacji zapylaczy
wpływ ma m.in. nowoczesne rolnictwo. Pomija-
jąc wpływ pestycydów ogromnym problemem
dla dzikich pszczół są uprawy monokulturowe.
Brak miedz, zadrzewień śródpolnych, starych
drzew, skarp, śródpolnych stert kamieni to
wszystko powoduje że brakuje kryjówek i miejsc
do założenia gniazda. Ponadto zmniejsza się
bioróżnorodność rolnictwa i coraz mniej jest
miejsc, gdzie mogą rosnąć różne gatunki roślin
nektarujących. Nawet monokulturowa uprawa
roślin miododajnych, daje pokarm przez krótki
czas, a po okresie kwitnienia ogromne obszary
nie zapewniają pożywienia dzikim zapylaczom.
Rozwiązaniem byłyby korytarze roślinne z róż-
norodną roślinnością miododajną i miejscami do
gniazdowania owadów – czyli w praktyce powrót
do dawnych miedz i zadrzewień śródpolnych.
* Owoce i warzywa owadopylne:
agrest, ananas, arbuz, awokado, bakłażan, bo-
rówki, bób, brokuł, brukselka, brzoskwinia, ce-
bula, cukinia, cytryna, czarne jagody, czereśnie,
czosnek, dynia, fasola, grejpfrut, groch, gruszka,
gryka, herbata, jabłka, jeżyny, kabaczek, kaka-
owiec, kalafior, kapusta, kawa, maliny, manda-
rynka, marchew, melon, morele, ogórek, papry-
ka, pietruszka, pomarańcza, pomidor, porzeczki,
poziomki, rzeżucha, rzodkiewka, seler, słonecz-
nik, szczypiorek, śliwki, truskawki, winogrono,
wiśnie, żurawina.
oprac. Gosia Świderek
WWW.EKOKALENDARZ.PL
Co możesz zrobić?
Ochrona owadów zapylających jest ważnym
elementem działań na rzecz zachowania bio-
różnorodności i utrzymania wydajności pro-
dukcji żywności. Co możesz zrobić?
•
Sadź i siej rośliny miododajne, czyli takie, któ-
re dostarczają nektaru i pyłku, w ogródku, na
balkonie, na nieużytkach, miedzach, zanie-
dbanych trawnikach itd. Możesz w sklepach
ogrodniczych kupić gotową mieszankę roślin
miododajnych lub kupić znacznie tańsze na-
siona w większych paczkach np. łubin, gor-
czycę czy facelię. Wysiewaj różne gatunki, ale
pamiętaj by były to rośliny rodzime – dzięki
temu wspierasz pszczoły i chronisz bioróżno-
rodność. Pamiętaj, że pszczoły zbierają nek-
tar i pyłek od wiosny do jesieni. Jeśli chcesz
stworzyć stołówkę dla pszczół wysiej rośliny
kwitnące o różnych porach roku.
Jeśli masz ogród pozostaw w nim część dziką,
naturalną z miododajnymi roślinami łąkowy-
mi oraz miejscami, gdzie owady mogą zało-
żyć gniazdo. Nie wypalaj liści i traw, stanowią
miejsce gniazdowania i kryjówkę dla wielu
owadów. Wiele owadów zakłada gniazda w
glebie, nie przekopuj jej zbyt często. Przygo-
tuj poidło dla pszczół, naczynie z wodą oraz
kamykami lub patykami, na których owady
będą mogły stanąć by napić się wody. Uni-
kaj insektycydów oraz pestycydów toksycz-
nychdla pszczół. Unikaj zwłaszcza neoniko-
tynoidów. Korzystaj z naturalnych środków
ochrony roślin.
Zakupy. W miarę możliwości wybieraj produk-
ty rolnictwa ekologicznego, wolne od GMO
– są nie tylko zdrowsze dla Ciebie i Twojej ro-
dziny, ale również ich produkcja nie zagraża
pszczołom i jest przyjazna środowisku. Staraj
się wybierać produkty lokalne, z  najbliższej
okolicy, a jeśli to niemożliwe wybieraj żyw-
ność wyprodukowaną na terenie Unii Euro-
pejskiej. „W UE, w przeciwieństwie do innych
dużych producentów żywności (USA, Turcja,
Chiny), obowiązują obecnie ograniczenia
w stosowaniu neonikotynoidów oraz fipro-
nilu. Lista zakazanych pestycydów powinna
być jeszcze dłuższa, wciąż jednak ochrona
zapylaczy na terenie Unii jest pełniejsza niż
poza nią” [źródło:
Krzysztof Cibor „Jak zostać
pszczelim bohaterem, zostań pszczelą boha-
terką”, wyd. Greenpeace].
•
Kupuj miód od certyfikowanych lub spraw-
dzonych lokalnych rolników (uważaj na mio-
dy sprzedawane bez etykiet. Unikaj miodów
z etykietą „z poza Unii Europejskiej”, dzięki
temu twój miód będzie zdrowszy, gdyż nor-
my użycia pestycydów są bardziej restryk-
cyjne niż np. w Chinach skąd pochodzi duża
ilość miodu.
Zbuduj dom dla dzikich pszczół. Jak wykonać
proste domki, z podręcznych materiałów?
Przeczytaj poradnik przygotowany przez
Greenpeace w ramach projektu „Zaadoptuj
pszczołę”:
w w w.greenpeace.org/poland/PageFi-
les/590405/Hotele-dla-zapylaczy-Zrob-to-
sam.pdf
Porozmawiaj z rodziną i znajomymi o znacze-
niu pszczół i ich wymieraniu. Zachęć ich do
działania na rzecz pszczół.
Skorzystaj z naszych propozycji i edukuj dzie-
ci, zaciekaw je życiem pszczół, wspólnie je
obserwujcie i dowiadujcie się o nich jak naj-
więcej. Wspólnie podejmujcie działania, któ-
re wstrzymają wymieranie zapylaczy.
•
•
•
•
•
WWW.EKOKALENDARZ.PL
Co to jest zapylanie
Materiały:
naturalne okazy kwiatów (ew. ilustracje kwiatów), puchate pomponiki dekoracyjne dostępne w pa-
smanteriach, o średnicy 1-2 cm najlepiej żółte lub owale wycięte z kudłatego materiału (np. sztucz-
ne futerko, polar), kolorowe mielone przyprawy (np. słodka papryka lub kurkuma lub cynamon),
aromat do ciasta np. pomarańczowy lub waniliowy, patyczki higieniczne, klej typu wikol (np. magik)
w spodeczkach, woda w pojemniczkach oraz dla każdego dziecka: kartka z kolorowego bloku tech-
nicznego, nożyczki, ołówek, plastikowa nakrętka od butelki czy kartonu po mleku czy soku, kulka
żółtej lub pomarańczowej plasteliny.
Na początku zajęć zapytaj dzieci, czy lubią kwiaty i dlaczego. Jakie znają kwiaty? Poproś, aby wy-
mienili nazwy znanych im kwiatów. Czy pojawiły się wśród nich kwiaty roślin jadanych przez ludzi
np. kwiat wiśni, jabłoni, maliny, marchewki, rzodkiewki, dyni czy pomidora. Wyjaśnij, że także te ro-
śliny kwitną, aby wydać nasiona.
Pokaż dzieciom ilustracje różnych kwiatów (w tym kwiaty roślin jadalnych zapylanych przez owady),
w miarę możliwości przynieś również kilka kwiatów, w tym takie w których łatwo zidentyfikować
takie części jak płatki, słupek i pręciki (np. tulipan).
Pozwól dzieciom samodzielnie posegregować kwiatki, dzieci same mogą wymyślić kategorie np. ko-
lor, ilość płatków, wielkość itp. Następnie na przykładzie wybranego kwiatu omówcie z jakich ele-
mentów składają się kwiaty. Wyjaśnij, że kwiaty mają płatki, pręciki na których znajduje się pyłek
i słupek. Zaproś dzieci do wspólnego wykonania kwiatków.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin