1000 słów o rakiecie i kosmosie 1976.pdf

(21798 KB) Pobierz
Olgierd
Wolczek
1000 SLO W O RAKIECIE
I K O SM O SIE
4H.Sz. until E o T
OLGIERD W O tC Z E K
1000 s t
6
w
O RAKIECIE I KOSMOSIE
W Y D A W N IC T W O
M IN ISTERST W A
O B R O N Y
N A R O D O W E
StOWNIK
A— Z
A (angstrem) — jednostka dlu-
goSci, stosowana przede wszyst-
kim do okreilania dlugoSci fali
promieniowania elektromagne-
tycznego w zakresie bliskiej pod-
czerwieni, Swiatla widzialnego
i bliskiego nadfioletu;
1
A =
=
10—
cm =
10
—
0
m.
8
,
aberracja swiatla — zjawisko
fizyczne, polegajcce na pozornym
przemieszczeniu polozenia ciala
niebieskiego na sferze niebies-
kiej, wywolanym ruchem obser-
watora (np. obrotem Ziemi). Na
skutek a i. ciala niebieskie na
tie nieba widzimy w nieco in-
nych miejscach, niz w rzeczy-
wistosci sic znajdujq.
ablacja — zjawisko umozliwia-
jqce chlodzenie bardzo szybkie-
go statku latajccego polegajgce
na gwaltownym topieniu i odpa-
rowaniu oraz sublimacji odpo-
wiedniego materialu (niektorych
materialow ceramicznych lub
tworzyw sztucznych) pod dziala-
niem wielkich iloSci ciepla wyz-
walanego z powierzchni cial po-
ruszajgcych sic w oSrodku gazo-
wym z bardzo duzg prgdkoSclc,
zblizona np. do pierwszej albo
drugiej prcdkoSci kosmicznej,
towarzyszqcc wtargnicciu w at-
mosferc. Wykorzystanie a. umoz-
liwilo przekroczenie barlery
cieplnej przez obiekt kosmiczny,
powracajccy na Ziemic.
ablacyjria oslona — oslona
obiektu kosmicznego lub glowi-
cy rakiety dalekiego zasicgu,
chronigca dany obiekt przed
nadmiarem ciepla wyzwalanego
przy wtargnicciu w atmosferc-
A b lacy jn a
oslona
am erykafiskiego
s ta tk u zalogow ego
A p o llo
— w
p rz e k ro ju
A.o. wykonywana lest przewaz-
nie ze sztucznych tworzyw
wzmacnianych siatkq z wlokna
szklanego, z materiaiow cera­
micznych itp. Materialy te zaz-
wyczaj sq bardzo zlymi prze-
wodnikami ciepla, co dodatkowo
zabezpiecza dany obiekt przed
uszkodzeniem.
adapter — poprawnie: l^cznik.
AEC (Atomic Energy Commis­
sion — Komisja Energii Atomo-
wej) — amerykafiski urzcd, kie-
rujccy badaniami jcdrowymi i ich
zastosowaniami do celdw poko-
jowych i wojskowych. AEC
i NASA utworzyly odrcbny, lecz
podlegly im urzgd do spraw kos­
micznego napcdu jcdrowego.
aerodynamika molekulama —
gal
aerodynamiki zajmujqca
sis zjawiskami fizycznymi, wy-
stspujqcymi w gazach bardzo
rozrzedzonych, np. w gornych
warstwach atmosfery, gdzieSred-
nia droga swobodna miqdzy
dwoma kolejnymi zderzeniami
czqsteczek gazdw jest bardzo
du£a.
aeronomia — nauka o gornej
atmosferze i o zjawiskach i pro-
cesach, jakie tam wystspujg.
Badania aeronomiczne prowa-
dzi sis przede wszystkim przy
uzyciu rakiet badawczych i
sztucznych satelitdw Ziemi, wy-
posazonych w odpowiednig apa-
raturs; w pewnym zakresie pro-
wadzi sis rdwniez obserwacje
z powierzchni Ziemi, np. obser­
wacje optyczne, sondaze falami
radiowymi itp.
aerozine 50 — ciekle paliwo
rakietowe, zlozone z 50% hydra-
zyny i 50% niesymetrycznej dwu-
metylohydrazyny.
A.I.A.A. (American Institute
of Aeronautics and Astronautics
— Amerykafiski Instytut Lotni-
czy i Astronautyczny) — naj-
wisksze i glowne amerykanskie
towarzystwo astronautyczne, po-
wstale w 1963 r. z polgezenia
American Rocket Society oraz
Institute of Aeronautical Sciences
(Instytut Nauk Lotniczych). Li-
czy ponad 36 000 czlonkdw. Wy-
daje liczne czasopisma fachowe
na najwyzszym poziomie Swiato-
wym, przede wszystkim: „Astro-
nautics and Aeronautics”, „Jo-
urnal of the A.I.A.A.” i „Jour-
nal of Spacecrafts and Rockets".
A.I.A.A. jest czlonkiem Misdzy-
narodowej Federacji Astronau­
tycznej.
A.I.R. (Associazione Italiana
Razzi—Wioskie Towarzystwo Ra­
kietowe) — wioskie towarzystwo
astronautyczne, czlonek Misdzy-
narodowej Federacji Astronau­
tycznej.
akcelerometr — poprawniej:
przyspieszeniomierz.
aktywnosc Slonca — zespol
zmiennych, krotkotrwalych zja-
wisk wystspujgcych na SloAcu,
zwkjzanych z wyzwalaniem ener-
gii w jego wnstrzu. Nalezq do
nich m.in. plamy sloneczne, po-
chodnie, wyskoki, rozblyski itp.
A.S. zmienia sis okresowo osiq-
gajgc najwisksze natszenle co
ok.
11
lat, a miarg tego natsze-
nia moze by
6
ilo46 plam wysts-
pujgcych na powierzchni SloAca
w danym okresie. A.S. ma duzy
wplyw na Ziemis, oddzialujgc na
jej pole magnetyczne, jonosfers
i atmosfers Ziemi, powodujgc
burze magnetyczne, zakldcenia
w l^cznoSci radiowej, zmiany
pogody itp.
akumulator elektryczny —ii6-
dlo pr^du elektrycznego, stano-
wigce magazyn energii elektrycz-
nej. W czasie ladowania dopro-
wadzana do a. energia elektrycz-
na przeksztalca sis w chemiczn^.
Przy pobleraniu energii nastspu-
je proces odwrotny. W obiektach
kosmicznych stosuje sis baterie
akumulatorow
elektrycznych,
srebrowo-cynkowych lub srebro-
wo-kadmowych trwalych, a przy
tym malo wrazliwych na zwar-
A k u m u la to ry o n a p ie c iu
6V
i je -
d n a k o w e j pojem noSci:
1
— o lo w io w y ,
2
— sre h ro w o -k a d -
m ow y
cia, o szczegolnie malej masie
i korzystnym stosunku pojem-
no§ci elektrycznej do masy.
albedo — miara zdolnoSci od-
bijania promieniowania przez da­
ng powierzchni^: stosunek stru-
mienia promieniowania odbitego
do strumienia promieniowania
padajgcego na element powierz­
chni. Sluzy do charakteryzowa-
nia cial niebieskich, ktore nie
Swiecg: planet, ksigiycdw, plane­
toid i sztucznych obiektow kos­
micznych. Warto^fi a. zalezy od
rodzaju powierzchni odbijajgcej
(lgd, woda, chmury) i jej uksz-
taltowania. A. Ziemi wynosi 0,34,
Ksigzyca 0,07, Wenus 0,61, Mer-
kurego 0,06, Marsa 0,15.
Alfa Centaura — druga z kolei
najblizsza Ziemi gwiazda, odda-
lona od Ukladu Slonecznego tyl-
ko o
0,02
parseka bardziej niz
Proxima Centaura.
algi — poprawnie: glony.
Amaltea — maly ksigzyc Jo-
wisza, o Srednicy zaledwie ok.
80 km, obiegajgcy planets po Jej
najbliiszej orbicie (przebiegajg-
cej na wysokoSci zaledwie ok.
181
000
km) w czasie
11
godzio
57 minut.
Ames Research Center — ofiro-
dek kosmiczny NASA, w Moffett
Field (Kalifornia), zajmujgcy sic
m.in. badaniami w zakresie fizy-
ki przestrzeni kosmicznej i mag-
netosfery Ziemi, termo-, gazo-
i plazmodynamiki, bioastronauty-
ki i egzobiologil.
AMR (Atlantic Missile Ran­
ge — Atlantycki Poligon Rakie-
towy) — dawna nazwa ETR.
analizator skladu chemiczne-
go — urzgdzenie do samoczynnej
analizy skladu chemicznego sub-
stancji. W astronautyce stosowa-
ne S
3
urzgdzenia, ktorych dziala-
nie polega na pomiarach parame-
tr
6
w fizycznych, w szczegdlnoSci
jgdrowych (np. a.s.ch. stoso-
wany w prdbnikach
Surveyor,
wyposaiony w frddlo czgstek al-
fa, wysylanych przez promienio-
twdrczy izotop kiuru t
4
*Cm, kt
6
-
rych oddzialywanie z materia po-
wierzchniowej warstwy Ksi^zyca
umozliwilo identyfikacjs wcho-
dzgcych w jej sklad pierwiast-
k
6
w).
anoksja — gl
6
d tlenowy orga-
nizmu, niedotlenienie tkanek,
ktdre uniemozliwia przebieg pro-
cesdw zyciowych. Spowodowana
jest niedoborem tlenu we krwi,
czyli anoksemig, lub blokada pro-
cesu oddychania w tkance (wy-
wolang np. przez trucizny, takie
jak tlenek wsgla). Niedobdr tle­
nu we krwi moze wigzac sis
z ni.edostatkiem tlenu w atmos-
ferze zewngtrznej, np. na skutek
dekompresji.
anoksemia — niedobor tlenu
we krwi (p. anoksja).
antena dookolna — antena bez-
kierunkowa wysylajgca lub od-
bierajgca fale radiowe rowno-
miernie we wszystkich kierun-
A n te n y
dook61ne
a m e ry k a iisk ie g o
s a le lity
V a n g u a rd 2
kach. Do a. d. nalezg: antena
prgtowa i antena .masztowa. Ze
wzglgdu na prostotg konstrukcji
a.d. czgsto stosowane sa w o-
biektach kosmicznych.
antena kierunkowa — antena
wysylajaca lub odbierajaca fa­
le radiowe w jedym kierunku.
Do a. k. naleza m.in. antena tu-
bowa i antena paraboliczna. A.k.
umozliwia koncentracjg wiazki
fal radiowych i znaczne zmniej-
szenie strat ich energii w czasie
wgdrdwki mi^dzy nadajnikiem
a odbiornikiem. Z tego wzglgdu
stosowana jest w obiektach kos-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin