ESPERANTO - Wprowadzenie do nauki języka międzynarodowego.pdf

(180 KB) Pobierz
Artykuł pobrano ze strony
eioba.pl
ESPERANTO - Wprowadzenie do nauki języka
międzynarodowego!
Esperanto to międzynarodowy, pomocniczy język, kilka razy prostszy do nauczenia od innych, opracowany z myślą
o ułatwieniu komunikacji między ludźmi z różnych krajów. Może warto się go nauczyć?
ESPERANTO
Mi amas vin! znaczy „Kocham Ciebie!”
Esperanto to międzynarodowy,
pomocniczy język, kilka razy prostszy do
nauczenia od innych, opracowany z myślą
o ułatwieniu komunikacji między ludźmi z
różnych krajów. Został stworzony przez
urodzonego w Białymstoku dr Ludwika
Zamenhofa, który chciał zjednoczyć ludzi
różnych narodowości - posługujących się
różnymi językami ojczystymi. Dr
Zamenhof studiował w Moskwie, Wiedniu i
Warszawie gdzie później zamieszkał i
pracował. Po raz pierwszy Zamenhof
zaprezentował swoje dzieło w 1887 roku
pod pseudonimem "dr Esperanto", co
oznacza "mający nadzieję", i stąd wzięła
się nazwa języka. Symbolem esperanto jest
zielona gwiazdka. Esperanto jest oparte na
bazie języków indoeuropejskich i jest
"najgenialniejszym połączeniem logiki i
prostoty" jak powiedział prof. T.
Kotarbiński.
Esperanto jest językiem stworzonym w celu łatwego porozumiewania się między ludźmi różnych
krajów i kultur. Podstawy tego języka zostały opublikowane przez dr. Ludwika Łazarza Zamenhofa
(1859-1917) który podpisał je pseudonimem Dr Esperanto, oznaczającym mającego nadzieję. Słowo to
przyjęło się z czasem jako nazwa samego języka. Esperanto jest zdecydowanie łatwiejsze do nauczenia
się niż jakikolwiek inny język naturalny, gdyż posiada dużo prostszą i bardziej regularną strukturę.
Ponadto, w odróżnieniu od języków naturalnych, esperanto pozwala na porozumiewanie się na tym
samym poziomie, gdyż żaden z rozmówców nie posiada kulturowej przewagi w znajomości tego
języka. Celem esperanto nie jest zastąpienie języków narodowych, lecz pomoc w kontaktach
międzynarodowych: język ten używany jest jako neutralny środek w komunikacji z osobami których
języka nie znamy. Posługiwanie się esperanto może wspierać również mniejszości językowe które
miałyby większą szansę na przetrwanie w świecie zdominowanym przez kilka głównych języków
narodowych.
Po ukończeniu gimnazjum Ludwik zgodnie z wolą ojca rozpoczyna studia medyczne w Moskwie, nie
rezygnuje jednak ze swojej życiowej pasji. Niestety Marek Zamenhof był przeciwny pracy syna nad
nowym językiem, jedynie matka wspierała jego badania lingwistyczne. Po ukończeniu studiów, które z
powodów ekonomicznych w latach 1881-1885 kontynuował na Uniwersytecie Warszawskim, w 1885
roku Ludwik Zamenhof rozpoczął swoją pierwszą praktykę w małej litewskiej miejscowości Wejseje,
gdzie mieszkała jego siostra. Praktyka ta na szczęście nie trwała długo i dzięki znajomościom ojca
mógł wrócić do Warszawy, gdzie otworzył specjalizację okulistyczną w Szpitalu Żydowskim przy rogu
ulic Inflanckiej i Pokornej. Dalszym etapem specjalizacji był kilkumiesięczny pobyt w Wiedniu w
klinice oftalmologicznej. Praktyka lekarska nie oderwała Ludwika od jego badań lingwistycznych i
pracy nad językiem międzynarodowym. Ludwik powrócił do Warszawy i wtedy w jego życiu pojawiła
się Klara Silbemik z Kowna, zafascynowana ideą międzynarodowego języka.
26 lipca (14 lipca wg. kalendarza obowiązującego w Rosji) 1887 roku w warszawskiej drukarni Ch.
Keltera zakończono druk pierwszego podręcznika "Lingvo
Internacia".
Był to rok niezwykle ważny
dla Ludwika. Udaje mu się bowiem wydać wymarzone dzieło oraz poślubić Klarę. Odtąd w Klarze i jej
ojcu znajdzie najgorętszych zwolenników swojej pracy nad międzynarodowym językiem. Młodzi
państwo Zamenhofowie zamieszkali przy ul. Przejazd 9, a ich małe mieszkanko stało otworem dla
wszystkich zapaleńców zarażonych ideą wspólnego języka. Stałymi bywalcami byli - L. Belmont, K.
Bein, A. Brzostowski, A. Zakrzewski i Antoni Grabowski, pierwszy tłumacz utworów literackich na
język esperanto, późniejszy tłumacz "Pana Tadeusza".
Rok 1889 jest niezwykle ważny dla upowszechniania lingvo intemacia, nazwanego esperantem,
bowiem zaczyna wychodzić pierwsze czasopismo "La Esperantisto" w Norymberdze. Powstają także
pierwsze kluby zwolenników języka esperanto. Wreszcie przychodzi sukces - w 1905 roku w
Boulogne-sur-Mer we Francji odbył się I Światowy Kongres Esperanta. Paryż przywitał Dr Esperanto
rozświetloną na jego cześć wieżą Eiffla. Ludwik Zamenhof został również odznaczony Orderem Legii
Honorowej. Kolejne światowe kongresy umacniają i rozpowszechniają język esperanto na całym
świecie. W 1908 roku powstał Światowy Związek Esperanta (Universala Esperanto-Asocio).
Wydawało się, że idea esperanto połączyła ludzi z różnych krajów i kontynentów i, że marzenie
Ludwika Zamenhofa, które narodziło się pod białostockim ratuszem, nareszcie się ziściło.
Język ten - istniejący już ponad 120 lat - używany jest przez co najmniej kilkanaście milionów ludzi na
całym świecie i liczba ta rośnie. Pośród osób mówiących w języku esperanto jest m.in. 6-ciu laureatów
nagrody Nobla (z chemii, fizyki, medycyny, działań na rzecz pokoju i ekonomii) i szachowa mistrzyni
świata. Esperanto idealnie nadaje się do nawiązywania kontaktów, wspólnych spotkań ludzi z różnych
krajów, a używany jest w ponad 80 krajach na wszystkich 6-ciu kontynentach. Bywa też stosowany
podczas oficjalnych obrad przez takie organizacje jak ONZ czy UNESCO. Esperanto jest
podstawowym językiem używanym w pracach Akademii Nauk w San Marino. Istnieje wiele publikacji
w esperanto jak literatura piękna, prasa, opracowania naukowe z różnych dziedzin - zarówno
przetłumaczonych jak i pisanych oryginalnie w tym języku.
Jak utrzymują niektórzy (m.in. szwedzcy naukowcy, który prowadzili stosowne badania), poznanie
esperanto, języka o bardzo prostych regułach gramatycznych i łatwym słownictwie, znacząco ułatwia
opanowanie w następnej kolejności innych języków (na przykład dużo trudniejszego francuskiego).
Esperanto posiada proste reguły gramatyczne: brak w nim
wyjątków i idiomów,
czasowniki nie
podlegają odmianom przez osoby, akcent zawsze pada na przedostatnią sylabę podobnie jak w języku
polskim, wymowa jest zgodna z pisownią, język jest dźwięczny, ma ładne brzmienie, a to dzięki
dużemu stosunkowi występowania samogłosek do spółgłosek, podobnie jak w hiszpańskim, włoskim
czy angielskim. Słownictwo w dużym stopniu pokrywa się z innymi językami a Polacy już na początku
nauki znają i rozumieją około 20% wyrazów.
Zapewne wielu zainteresuje, że znając esperanto można dość tanio zwiedzić świat dzięki Pasporta
Servo - popularnej wśród esperantystów - darmowej – gościnności. Stosunkowo tanie podróżowanie
umożliwiają też stowarzyszenia podróżników i turystów Monda Turismo. Dzięki Esperantu wielu ludzi
zwiedziło już kawał świata. Dzięki internetowi przy użyciu programu Skype'a możesz porozmawiać z
wieloma esperantystami z całego świata w ramach odbywającej się niemal codziennie, ogólnodostępnej
telekonferencji
w języku Esperanto. Osoby znające Esperanto chętnie słuchają ciekawych audycji
radiowych nadawanych w tym języku, m.in. przez Radio Watykan, Radio Pekin i inne rozgłośnie.
Fanom systemu spod znaku pingwina proponuję obejrzeć esperancką wersję
Linux Mandriva
oraz
przeczytać sporą ilość artykułów o esperanckich projektach na Linuksie. Esperanto uważa się za język,
który jest prekursorem idei wolnego oprogramowania oraz innych swobód i wolności, o które często
walczyli esperantyści.
W przeciwieństwie do języków narodowych - takich jak niemiecki, angielski, francuski czy polski (w
przypadku obcokrajowców:) - język esperanto jest dużo łatwiejsze do opanowania. Jest językiem
żywym, nadającym się do wyrażania dowolnych aspektów myśli ludzkiej. Nie jest własnością żadnego
kraju, ani konkretnych ludzi, nikt nie jest uprzywilejowany. Esperanto należy w jednakowym stopniu
do wszystkich mówiącym tym językiem. Stanowi pomost pomiędzy różnymi kulturami. Dzieło
młodego idealisty Zamenhofa jest propozycją pomocniczego środka powszechnej komunikacji
językowej dla
Zjednoczonej Europy
i Zjednoczonego Świata. Naprawdę warto się go nauczyć.
Znajomość Esperanto może być bardzo pomocna. Duże znaczenie ma również działalność
esperantystów na rzecz współpracy między ludźmi z różnych krajów, wymiany kulturalnej, jedności i
pokoju czego przykładem są prace organizacji Grupo Monda.
Języka Esperanto używają ludzie mieszkający w wielu różnych miejscach na całym świecie. Są pośród
nich osoby o bardzo różnych poglądach, przekonaniach, identyfikujący sie z różnymi religiami (np.
chrześcijanie, muzułmanie, buddyści, hinduiści, żydzi - m.in. z Nepalu, Indii, USA, Rosji, Izraela,
China. Przykładem wykorzystania Esperanta są międzynarodowe msze odprawiane w języku esperanto
(np. w Krakowie), spotkania i konferencje organizowane przez różne grupy esperantystów - ludzi
dobrej woli będących wyznawcami różnych religii. Ciekawostką jest fakt, że zarówno poprzedni papież
Jan Paweł II jak i obecny Benedykt XVI pozdrawiają m.in. w języku Esperanto wiernych
zgromadzonych na placu św. Piotra. Esperanto stanowi pomost pomiędzy różnymi narodami,
kulturami, religiami itp. gdyż niezależnie od różnic między ludźmi łączy i jednoczy ich umożliwiając
komunikację bez barier.
Ocenia się, że esperanto jest około pięcio- do dziesięciokrotnie łatwiejsze do nauczenia się niż
jakikolwiek inny język obcy. Już po kilku miesiącach nauki wiele osób mówi lepiej w esperanto niż w
innym języku obcym, którego uczyli się przez kilka lat w szkole. Znajomość esperanto wyraźnie
ułatwia naukę innych języków obcych. Istnieją dowody na to, że ucząc się esperanto jako pierwszego
języka obcego, osiąga się większą efektywność przy nauce kolejnych języków. Np. ucząc się przez
sześć miesięcy esperanto, a następnie przez półtora roku francuskiego, osiąga się większą swobodę we
władaniu tym ostatnim niż przy nauce jego samego przez dwa lata. Jest to najprawdopodobniej efekt
klarownej gramatyki, prostych zasad tworzenia słów i plastycznej składni w esperanto, które ułatwiają
późniejsze zrozumienie i przyswojenie gramatyki i zasad obowiązujących w innych językach.
Prawie 75% słownictwa w esperanto pochodzi z łaciny i języków romańskich (przede wszystkim z
francuskiego), około 20% jest wzięte z języków germańskich (niemiecki i angielski), pozostałe
pochodzą przeważnie z języków słowiańskich (rosyjski i polski) oraz z greki (głównie terminy
naukowe). Słowa pochodzące z języków romańskich zostały tak dobrane, aby mogły być
rozpoznawane możliwie najszerzej na świecie. Np. słowo radio, mimo że czysto romańskie, jest
aktualnie w powszechnym użyciu. Osoby posługujące się językami słowiańskimi (a więc i Polacy) są
w stanie rozpoznać nawet do 40% słownictwa w tekście esperanckim, nie poznawszy nawet podstaw
tego języka. Esperanto jest czysto fonetyczne: każde słowo jest wymawiane dokładnie tak, jak jest
napisane. Nie istnieją w nim litery nieme ani żadne wyjątki.
Tym, co czyni esperanto wyjątkowo łatwym językiem, w większym stopniu niż słownictwo, jest jego
gramatyka
i
składnia.
Znaczna część utrudnień gramatycznych została usunięta: nie ma rodzajów
gramatycznych, składnia jest względnie swobodna itp. Reguły gramatyczne również zostały w dużej
mierze uproszczone: jest tylko jedna koniugacja, liczba mnoga jest tworzona zawsze w ten sam sposób,
jednym przedrostkiem zmienia się znaczenie słowa na przeciwne (np. pary dobry/zły, biedny/bogaty)
itd. Dlatego po około pół godzinie nauki można odmieniać dowolny czasownik w każdym czasie. Jest
to ogromne ułatwienie w porównaniu z językami naturalnymi. Swobodne reguły składniowe w
esperanto umożliwiają ludziom pochodzącym z różnych rodzin językowych używać struktur, które są
im najbliższe, a jednocześnie pozostać w obrębie poprawności gramatycznej esperanto. Z tego względu
język ten może wyśmienicie spełniać rolę pośrednika przy tłumaczeniach pomiędzy tak odmiennymi
językami jak chiński, japoński, łacina, angielski czy francuski.
Opierając się na wynikach swoich badań prof. Culbert stwierdził, że ludzi mówiących swobodnie czy
czynnie w esperanto jest na świecie około dwóch milionów. Ten wynik plasuje esperanto pośród
mniejszości językowych takich jak litewski czy hebrajski. Oczywiście dużo więcej jest ludzi
mówiących w esperanto tylko trochę lub okazjonalnie. Niektórzy rodzice uczą swoje dzieci mówić w
esperanto na równi z mówieniem w języku miejscowym. Ocenia się, że dla przynajmniej tysiąca osób
esperanto jest pierwszym językiem, w jakim zaczęły mówić, gdyż jakieś tysiąc rodzin używa esperanto
jako swego domowego języka głównego. Szukając informacji o liczbie osób mówiących językiem
esperanto spotkamy się z zadziwiająco rozbieżnymi informacjami na ten temat - od 100 000 do 25 000
000! Liczby te dotyczą różnych szacunków analizujących bądź bardzo perfekcyjne porozumiewanie,
bądź codzienne czy częste użytkowanie, ale nie obejmują ogólnej liczby osób zdolnych do używania
języka z tytułu jego uczenia się. W okresie Mao, próbowano wprowadzić esperanto jako obowiązkowy
język w szkołach w całych Chinach, ale eksperyment ten nie cieszył się sympatią dołów partyjnych i
został zaniechany. Liczba osób, która zaliczyła 2-3 semestry esperanto mogła sięgnąć nawet ponad 100
milionów osób. Esperanto popularne jest w Japonii, Indii i Ameryce Łacińskiej, gdzie oszacowanie
liczby osób porozumiewających się w tym języku jest bardzo trudne. W Japonii co najmniej jedna
religia, Omoto Kyo używa esperanto w liturgii i kontaktach.
Początki Esperanto w Chinach
Nitobe Inazo
jako sekretarz Ligi Narodów znając opór rządu francuskiego przeciw wprowadzeniu
języka Esperanto stwierdził w 1924 r. "Niezależnie ile uprzedzeń i wrogości język ten napotyka w
Europie, będzie on chętnie przyjęty na Dalekim Wschodzie". Dodał: "Język Esperanto jest oskarżany
jako kanał radykalnego myślenia". Rzeczywiście język spotkał się w Chinach i Japonii z sympatią
mimo ksenofobii przeciw białej rasie, a podejrzenia dotyczyły nie języka, tylko ewentualnych dążeń
rewolucyjnych.
Chiny i Japonia były jedynymi krajami Dalekiego Wschodu, w których Esperanto, język utworzony na
indoeuropejskich rdzeniach, zaistniał już przed Pierwszą Wojną Światową. Chiński reformator Kang
Yuwei w roku powstania Esperanta zajmował się utworzeniem Instytutu Powszechnego Języka pisząc,
że: " Uczenie się wielu języków jest stratą ludzkiej energii, wyczerpującej umysł ". Opublikował on w
1902r. utopijną ideę Wielkiej Wspólnoty bez granic, rządzonej przez demokratyczny rząd, nie uznający
różnic klasowych, rasowych, żyjącej w pokoju i szczęściu. Idea ta miała wspólne cechy z początkową "
wewnętrzną ideą " esperantystów. Ze względu na pismo i skomplikowany język chiński, chińscy
anarchiści przebywający w Paryżu w 1907r. zażądali wprowadzenia języka Esperanto, aby
unowocześnić kraj.
W 1908r. gazeta " Hengbao " z dumą głosiła, że jako pierwsza w Azji popiera Esperanto, najłatwiejszy
środek porozumiewania się ludzi z różnych krajów. Anarchista Liu Shifu stwierdził, że marzenie
Kanga jest już spełnione przez Esperanto. Po upadku dynastii w 1911r. Shifu starał się połączyć
narodowe tendencje z kosmopolitycznymi dążeniami. Jego ideą były Chiny, które poprowadzą
światowe przemiany do zjednoczenia zachodniej i wschodniej kultury. W 1913r. wydał on
anarchistyczną gazetę w języku Esperanto.
NAUKA PODSTAW JĘZYKA ESPERANTO
Bardzo łatwo zacząć się uczyć podstaw języka esperanto co prezentuję na przykładzie ekstrakcji z
pierwszych wprowadzających lekcji tego popularnego języka.
Jeszcze dziś i to już za parę minut, będziemy umieli czytać w języku międzynarodowym.
Oto alfabet esperancki, składający się z 28 liter:
a, b, c, ĉ, d, e, f, g, ĝ, h, ĥ, i, j, ĵ, k, l, m, n, o, p, r, s, ŝ, t, u, ŭ, v, z.
Jak łatwo zauważyć, jedne z tych liter są w kapeluszach, a inne bez nich. Te bez kapeluszy czyta się
tak, jak w języku polskim. Po prostu:
a
jak a,
b
jak b,
c
jak c... itd.. A te w kapeluszach, to tak:
ĉ
jak cz, np. w słowie
ĉapo
(czapka).
ĝ
jak dż, np.
ĝardeno
(ogród).
Literę
h
z kapeluszem na głowie
ĥ
, albo (gdy mała) na kolanie czyta się jak polskie ch. np. chór jest po
esperancku
ĥoro.
ĵ
czyta się jak ż. Np. rzucać jest po esperancku
ĵeti.
ŝ
czyta się ja sz, np.
ŝnuro
(sznur).
ŭ
w kapeluszu do góry dnem czyta się jak krótkie u, czy ł np. w wyrazie
paŭzo
(pauza).
Litera
v
choć nie ma kapelusza, wymaga także uwagi. Czyta ją się jak nasze w, np.
valizo
(waliza).
I to wszystko. Przeczytajmy dla wprawy:
ĉapo, ĝardeno, ĥoro, ĵeti, ŝnuro, paŭzo, valizo.
Łatwe to, prawda ?
A teraz parę wyrazów złożonych z naszych starych, dobrze znanych nam liter:
kaliko
to kieliszek!,
profesoro, polo, domo, patro, patrino, studento.
Abyśmy bez zmrużenia powieki mogli pochwalić się przed znajomymi, że umiemy czytać śpiewająco,
przyjmijmy do wiadomości, że literka
"i"
niczego nam w esperancie nie zmiękcza. Na przykład takich
tam różnych
ci, si, zi,
nie czytamy miękko, jak w polskich wyrazach: ciasto, siano, zima, lecz tak, jak
byśmy literki cedzili przez zęby:
c-i, s-i, z-i!
O tak! Twardo, świszcząco! Np.
cigano, siropo, fiziko.
Na dzisiaj dosyć. Jeszcze tylko muszę powiedzieć, że akcent, który w innych językach doprowadza
człowieka do rozpaczy i deformowania twarzy, w naszym najmilszym esperancie nie zamąci nam
spokoju. Ponieważ pada zawsze na przedostatnią sylabę, tak jak w języku polskim - możemy mówić
swobodnie nie myśleć o żadnym akcencie. Na pewno będzie dobrze.
A oto słówka zawarte w lekcji:
cigano -
cygan
domo -
dom
fiziko -
fizyka
patrino -
matka
patro –
ojciec
polo -
Polak
profesoro -
profesor
siropo -
syrop
studento –
student
Takie słówka dobrze byłoby notować sobie w specjalnym zeszyciku. Każde pod odpowiednią literą.
Stworzy nam to świetny słowniczek.
Napływ nowych słów do esperanto pochodzi z dwóch źródeł. Jedno z nich – to słowa narodowe, które
uzyskały międzynarodową popularność i rozpowszechnienie, a drugie źródło – to sam język esperanto.
Zanim jakieś nowe słowo lub rdzeń słowny – zostaną zaakceptowane przez Lingva Komitato – muszą

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin