James h. Billington - Płonące umysły. Źródła rewolucyjnej wiary.pdf

(28793 KB) Pobierz
James H. Billington
PŁONĄCE UMYSŁY
ŹRÓDŁA
REWOLUCYJNEJ
WIARY
Celem niniejszej książki jest odkrycie korzeni wiary - wiary naszych czasów.
Współcześni rewolucjoniści to ludzie wierzący, nie mniej gorliwi i oddani swej
wierze niż dawni chrześcijanie czy muzułmanie. Nowością jest w ich wypadku
jedynie przekonanie, że obalenie tradycyjnej władzy' przyniesie doskonały
świecki porządek. Ta całkowicie utopijna idea stała się kołem napędowym
Kuropy w XIX stuleciu i najskuteczniej rozprzestrzeniającą się na świecie
ideologią Zachodu wieku XX. Nie jest to historia rewolucji, lecz rewolucjonis­
tów: nowatorskich twórców nowej tradycji. Obejmuje ona okres stu dwudziestu
pięciu lat od upadku rewolucji francuskiej pod koniec XVIII wieku do pierwszej
rewolucji rosyjskiej z początku wieku XX. Teatr opisywanych zdarzeń stanowiła
ITiropa epoki industrialnej, scenę główną zaś oficyny prasowe wielkich miast
europejskich (...).
Wiara rewolucyjna nie ukształtowała się pod wpływem krytycznego racjona­
lizmu francuskiego oświecenia (jak zazwyczaj się sądzi), ale raczej okultyzmu
i niemieckiego protoromantyzmu. Wiara ta bowiem zrodziła się we Francji
w epoce rewolucji, w wąskim gronie intelektualistów i literatów parających się
dziennikarstwem, zafascynowanych tajnymi stowarzyszeniami, a jednocześnie
zapalonych zwolenników „ideologii”, pełniących funkcję świeckiego erzatzu
przekonań religijnych.
(ze
Wstępu
autora)
James II. Billington (ur. 1929), wybitny amerykański historyk, dyrektor Bi­
blioteki Kongresu USA, znaw'ca kultury' rosyjskiej i ruchów rewolucyjnych.
( )publikowal m.in.
The Icon and the Axe
(1966, polskie wydanie:
Ikona i topór.
Historia kulimy rosyjskiej),
Russia
Transformée!: Breakthrough to Hope, August
1991
( 1992) oraz
The Face ofRussia
(1998). Wydana w 1980 roku książka
Fire
in the Minds o f Men
Płonące umysły,
to epicka opowieść o narodzinach
nowożytnych ruchów rewolucyjnych, których dziełem stały się w XX wieku
systemy totalitarne o nieznanej wcześniej w dziejach postaci: komunizm i naro­
dowy socjalizm.
James H. Billington
PŁONĄCE UMYSŁY
ŹRÓDŁA REWOLUCYJNEJ WIARY
przełożyła
Iwona Szuwalska
W rocław 2012
Spis treści
Przedmowa do nowego w ydania............................................................. 7
Podziękowania.......................................................................................... 13
W stęp.........................................................................................................15
Księga I
PODSTAWY REWOLUCYJNEJ WIARY:
PRZEŁOM XVIII i XIX STULECIA......................................................... 27
Rozdział 1
W cielenie..................
31
Rozdział 2
Umiejscowienie w ła d z y ..........................................................................39
Rozdział 3
Przedmioty w iary.....................................................................................69
Rozdział 4
Okultystyczne początki organizacji..................................................... 103
KSIĘGA II
DOMINACJA REWOLUCJONISTÓW NARODOWYCH:
POŁOWA XIX WIEKU
Rozdział 5
Konspiracyjni konstytucjonaliści (1815-1825).................................. 147
Rozdział 6
Rewolucja narodowa a rewolucja społeczna (1830-1848)............... 165
Rozdział 7
Alternatywa ewolucyjna........................................................................213
Rozdział 8
Proroctwo: narodziny inteligencji........................................................231
Rozdział 9
Wczesny Kościół (lata czterdzieste XIX wieku)..................................269
Rozdział 10
Schizma: Marks kontra P roudhon.......................................................317
Rozdział 11
Magiczne medium: dziennikarstwo................................................... 339
Rozdział 12
Zanik rewolucyjnego nacjonalizmu................................................... 359
KSIĘGA III
ROZWÓJ REWOLUCJONIZMU SPOŁECZNEGO:
KONIEC XIX I POCZĄTEK XX WIEKU
Rozdział 13
Maszyna: niemiecka socjaldemokracja...............................................405
Rozdział 14
Bomba: rosyjska przem oc.....................................................................425
Rozdział 15
Rewolucyjny syndykalizm.....................................................................459
Rozdział 16
Droga do władzy: L enin........................................................................485
Rozdział 17
Rola kobiet...............................................................................................527
Epilog
Poza Europą.............................................................................................549
Damian Leszczyński
Posłow ie..................................................................................................557
Przypisy....................................................................................................561
Zgłoś jeśli naruszono regulamin